یادداشت روز به قلم علی اکبر مختاری؛

چالش ها و فرصت های گردشگری ایران

در روزهای گذشته  لوان جاگاریان، سفیر روسیه در تهران در گفت‌وگو با روزنامه «ایزوستیا» چاپ مسکو، رعایت پوشش اسلامی و ممنوعیت مشروبات الکلی در ایران را از موانع سفر روس‌ها به ایران اعلام کردند در مقابل سید رسول موسوی، دستیار وزیر امور خارجه در صفحه توییتر خود در این ارتباط نوشت: «‏جاذبه‌های اصلی گردشگری ایران عزیز ما زیارت، فرهنگ، هنر، تاریخ و تمدن است؛ مزیت‌هایی که منحصر به‌فرد بوده و دیگران ندارند گردشگری سلامت مزیت دیگری است که می تواند ایران را قطب پزشکی منطقه نماید». در نگاه اول شاید این نکته به نظر میرسد که شهروندان روس به سبب جنگ اکراین و تحریم گسترده از سوی غرب دیگر به سهولت گذشته به بازارها و ظرفیتها اقتصادی، تجاری و گردشگری دنیا دسترسی ندارند و محدویتها افزایش یافته است و به دنبال گزینه هایی همسو با خود باشند و اظهارات سفیر روسیه نیز در این راستا است. مشکلات و تنگناهای جنگ اوکراین موجب شده مقامات روس اخیرا  رویکرد متفاوتی نسبت به ایران داشته باشند. درواقع اقتدار گذشته روسی اجازه اعلام نیاز به آنان  نمی دهد ولی در عمل و غیر مستقیم تقاضای همکاری و حمایت در حوزه های مختلف دارند. فراتر از اختلاف دیدگاه مسئولین دو کشور در خصوص موضوع گردشگری باید در سطوحی بالاتر حوزه گردشگری و توریسم را مورد توجه قرار داد واز ظرفیتها و پتانسیل موجود در ایران نهایت بهره برداری را بعمل آورد و محور اصلی رشد و توسعه گردد. بیان چند نکته در این خصوص حائز اهمیت است.
توریسم یک  صنعت پولساز در دنیاست.  اغلب کشورهایی که جاذبه های طبیعی و تاریخی دارند بخش عمده سرمایه گذاری داخلی و خارجی را به این حوزه اختصاص داده اند حتی کشورهایی که دارای ذخایر طبیعی و صاحب انرژی در دنیا هستند از این صنعت پولساز غافل نبوده و تلاش دارند با سرمایه گذاری در این حوزه بخشی از بازار گردشگری دنیا را به خود اختصاص دهند. طبق گزارش نهادهای جهانی گردشگری  به صورت میانگین از هر ۱۲ نفر یک نفر در حوزه گردشگری و توریسم اشتغال دارد.
کشور ایران جاذبه‌ های طبیعی و تاریخی زیبا و دیدنی بیشماری دارد. دارای اقلیم چهار فصل است و یکی از بهترین مناطق برای گردشگری در دنیا است. بر اساس آمارهای سازمان جهانی گردشگری ایران رتبه دهم جاذبه‌های باستانی و تاریخی جهان و رتبه پنجم جاذبه‌های طبیعی دنیا را داراست اما با وجود این مزیت‌ها از میان ۱۵۰ کشور عضو سازمان جهانی توریسم در رتبه هفتاد و پنجم قرار دارد. متاسفانه در چهار دهه اخیر  به سبب عقاید ایدئولوژیکی نگاه مثبت و افق گشایی در این حوزه وجود نداشته و گردشگری در ایران محدود و مغفول مانده است.

یکی از موانع گردشگری در ایران  نگاه و تهدید امنیتی است. جمهوری اسلامی به سبب دشمنان گسترده ای که در منطقه و جهان دارد همیشه تحت تهدید تبلیغات پروژه ایران هراسی بوده است و صنعت گردشگری به شدت از این بابت متضرر گردیده است. شوربختانه عدم فهم حوزه گردشگری و صنعت توریسم توسط برخی از مسئولین  و اظهارات متوهمانه و معرفی دولت ایران بعنوان دولت گروگانگیر ناخواسته همسویی با ایران هراسان شکل گرفته است. متاسفانه ذهنیت گذشته جهانیان از مردم ایران بعنوان مردمانی خونگرم و مهمان دوست با موضع گیریهایی ناصوابی که درآمدزایی ملی را در گروگانگیری از شهروندان خارجی تعریف میکند خدشه دار کرده است و چنین شیوه ناشیانه ای قطعا  به کاهش بیشترگردشگر و هراس از ورود گردشگران به ایران منجر میشود. مسئولین سیاسی و گردشگری نیز نسبت به چنین اظهار نظرهایی واکنش نشان نداده و سکوت اختیار میکنند وعمدا فرصتهای اقتصادی، فرهنگی و دیپلماتیک گردشگری از بین می رود و یا توسط همسایگان ما جذب میشود. نگاه  مردم و مسئولین به گردشگری باید نگاهی بازاری و اقتصادی و پرهیز از منفعت‌طلبی‌های مقطعی و زودگذر شخصی باشد.
مسئله دیگر اختلاف نظر در ارزشهای میزبان و میهمان است  که باید با برنامه ریزی و سیاستگذاری درست حل و فصل شود. قطعا شرایط گردشگران خارجی که عقاید غیر اسلامی دارند با رویکردهای سنتی و مذهبی جامعه سازگار نیست ولی به سبب تکریم مهمانی که با ورود خود به کشور اسلامی به جامعه و دولت  منفعت می رسانند باید از رافت اسلامی و به گونه ای محترمانه برخورد شود. چنین مسئله ای چندان پیچیده نبوده و با تجربه کشورهای اسلامی میتواند رفع گردد.
چالشهایی همچون مشکل عدم اتصال به شبکه اقتصادی جهانی تبادلات ارزی به ویژه کارت‌های اعتباری، نبود زیر ساختهای گردشگری، کمبود هتل‌ها واقامتگاه‌های استاندارد در نواحی مختلف کشور، یا فقدان کیفیت در کنار هزینه‌های بالا و خدمات نامناسب، گردشگران را با نارضایتی مواجه می‌کند.
نکته دیگر تربیت نیروهای متخصص در حوزه توریسم و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین و افزایش پهنای باند و افزایش الکترونیکی شدن  فعالیت‌های گردشگری است.
جذب گردشگران خارجی به رقابتی فزاینده در بین کشورها تبدیل شده است. گردشگری فقط در اماکن زیارتی خلاصه نمیشود و باید از تنوع و جذابیت گوناگونی برخوردار باشد. زیرا این صنعت نه‌ تنها در پیشبرد اقتصاد ملی و درآمدهای ارزی نقش دارد بلکه صنعتی است پاکیزه و عاری از آلودگی و در عین حال ایجاد کننده مشاغل جدید است.

payamgooyesemnan