گزارش روز (گزارشگر: سلماز عرب عامری)

پرداخت مالیات، کمک به رشد و توسعه کشور

بدون تردید مالیات و نظام مالیاتی دارای نقش مؤثری در روند توسعه کشور است. مالیات به عنوان یکی از ابزارهای هدایت غیرمستقیم دولت از طریق تأثیر بر فعالیت های بنگاه های اقتصادی می تواند در سیاستگذاری های توسعه صنعتی نقش کلیدی ایفا کند.

دولت با تدوین نظام مالیاتی مناسب می تواند بر چگونگی دستیابی به هدف های توسعه ای تأثیر گذارد. مطالبات راهی اساسی برای تأمین مخارج دولت ها به شمار می آید.

دراقتصاد کلان هر جامعه ای عمدتا چهار هدف اصلی، رشد اقتصادی مداوم، توزیع عادلانه تر درآمدها، ثبات قیمت ها و تحقق اشتغال کامل منابع مدنظر قرار می گیرد.

رشد اقتصادی مداوم و مستمر بایستی بتواند نیازهای جامعه و تغییرات الگوی مصرفی را پاسخگو باشد.

همان طور که می دانیم منظور از مالیات دریافت قسمتی از دارایی افراد توانمند از نظر اقتصادی و توزیع این دارایی به افراد ناتوان از نظر اقتصادی که انجام این عمل در بحث توزیع عادلانه تر درآمد مطرح می شود پس توزیع عادلانه تر درآمدها به این معنی است که شکاف درآمدی بین گروه های درآمدی جامعه کمتر باشد.

بهبود در توزیع درآمدها و به عبارتی خارج کرد قسمتی از ثروت افراد ثروتمند و توزیع عادلانه آن بین افراد نیازمند باعث کاهش فقر و نابرابری شده و در نتیجه باعث ایجاد توسعه اقتصادی در جامعه می شود.

ثبات قیمت ها نیز حاکی از یک روند متعادل در نوسانات قیمت ها و در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی می باشد.

می توان گفت دولت ها با اخذ مالیات (نوعی درآمد برای دولت ماست) و از طریق توزیع عادلانه این درآمد بین افراد کشور را به سوی توسعه اقتصادی سوق می دهد. اما بر سر راه توسعه اقتصادی از نظر قوانین و مقررات مالیاتی مشکلات وجود دارد که به شرح زیر می باشد:

۱- نگاه نادرست به مالیات شرکتی و مفهوم اشخاص حقیقی: با پذیرش این اصل که اشخاص حقیقی باید پرداخت کنندگان واقعی مالیات باشند، اولین نتیجه بدیهی این است که در مواردی که درآمد حاصل از شرکت ها را می توان بطور دقیق به اشخاص حقیقی مالک آن ها نسبت داد باید سیستم مالیاتی به گونه ای طراحی شود که درآمد به طور دقیق به اشخاص حقیقی داده شود.

۲- نبود مالیات بر افزایش ارزش سرمایه: هنگامی که مالیات نقش مهمی بر توسعه اقتصادی دارد برای حفظ عدالت مالیاتی باید از هرگونه درآمد مالیات اخذ شود که یکی از مهمترین مصادیق درآمد افزایش ارزش دارایی های مایملک است.

۳- عدم تورم زدایی: هنگامی که نرخ های مالیاتی با درآمد، افزایش پیدا می کند تورم زدایی از درآمدها امری مهم است و چرا که با وجود پدیده تورم به تدریج گروه های درآمدی با نرخ های بالاتری مواجه می شوند.

۴- تبعیض مالیاتی نسبت به شرکت های دولتی، خصوصی و مؤسسه های خیریه: این امر باعث می شود فعالیت های خصوصی در رقابت با فعالیت های مشابه دولتی در شرایط سخت تری قرار می گیرند و به این صورت کارایی اقتصادی نیز مخدوش می شود. هم چنین دیگر نمادهایی که تحت عنوان خیریه فعالیت می کنند در سال های اخیر اقدام به تشکیل شرکت های مختلف کرده اند و از امتیازات و معافیت های مالی نیز برخوردار شده اند.

۵- حمایت نکردن مالی از کارآفرینان

۶- توجه نکردن به ریسک در اخذ مالیات

۷- توجه نکردن به حفظ و شناسایی پایه مالیاتی

۸- انطباق نداشتن ترکیب شورای عالی مالیاتی و اختیارات آن با عدالت و انصاف

۹- نظام داوری میان مؤدی و مالیات گیرنده

و اما از آنجا که طی دهه های گذشته درآمد نفت به عنوان یک منبع عمده در اختیار دولت ما بوده است از این دیدگاه نیز کمتر سازماندهی مناسبی بر اخذ مالیات صورت گرفته است.

به هر سوی توجه نظام مالیاتی چه در زمینه قوانین و چه در زمینه سازماندهی مورد نیاز با هدف تأثیرگذاری بر جهت گیری بلندمدت اقتصادی، تأمین مخارج دولت و در نهایت کمک به تحقق استراتژی توسعه اقتصادی لازم و ضروری است.

بنابراین به منظور کارایی بیشتر سیستم جمع آوری مالیات، لازم است قوانین و مقررات مالیاتی اصلاح شود. مدیریت مطلوب و شایسته بوجود آید. در حقیقت، مدیریت، نقش اساسی در کارائی سیستم مالیاتی دارد.

با توجه به اینکه ۳۱ خرداد ماه آخرین زمان تسلیم اظهارنامه مالیاتی توسط مودیان مالیاتی ست در گزارش اقتصادی امروز نظرچند تن از شهروندان را در خصوص پرداخت مالیات از اقشار مختلف جویا شدیم که در ذیل از نظرتان می گذرد؛

علی جوان هم استانی گفت: متاسفانه در کشور ما هر کس که بتواند از پرداخت مالیات فرار کند سعی دارد این کار را انجام دهد و کسانی هم که مالیات می پردازند قطعا راه فراری ندارند زیرا به نظر من پرداخت مالیات در کشور ما بیشتر به سود دولت است تا مردم و اگر دولت در زمان دریافت مالیات امار دقیق اعلام کند و راه های خرج کرد ان را نیز بیان کند مطمئنا افراد بیشتری در پرداخت مالیات پیش قدم خواهند شد ولی متاسفانه مردم به مالیات هایی که می پردازند ایمان ندارند و مطمئن نیستند در همان راهی که باید خرج می شود.

وی اضافه کرد: مگر فقط پزشکان از مالیات فرار می‌کنند؟ در این مملکت فقط حقوق بگیران مالیات واقعی را پرداخت می‌کنند و سایر مشاغل و سرمایه‌دار‌ها و بازاریان فرار مالیاتی دارند. افرادی که باید کنترل کنند وظیفه‌ خود را به درستی انجام نمی‌دهند.

وی تصریح کرد: نباید هرگاه حرف از فرار مالیاتی می شود نام پزشکان را مطرح کرد غافل از اینکه توهین به پزشکان نتیجه ای جز آسیب به سلامت مردم ندارد. بقیه اصناف چقدر درآمد دارند و مالیات می‌دهند. آرایشگرها و وکلا و طلا فروش‌ها و معلمان خصوصی و… مالیات می‌دهند؟

وی ادامه داد: امروزه به دلیل تورم بالا و کم شدن درامدها و بی ارزش شدن پول اکثر افرادی که بتوانند از پرداخت مالیات شانه خالی کنند این کار را انجام می دهند و نمی توان تنها یک قشر را متهم به فرار مالیاتی کرد و این امر هم مربوط به قشر خاصی نمی شود و علت اصلی ان درآمد های اندک و عدم همخوانی با هزینه های جاری زندگی مردم دارد و نباید مردم را متهم به فرار مالیاتی کرد.

وی افزود: اگر به طور مثال کاسبی آن درامدی که انتظارش را دارد داشته باشد بی شک برای آبادانی کشور در پرداخت مالیات پیش قدم خواهد شد ولی متاسفانه درامد ها پایین امده و افراد توان اداره زندگی خود را ندارند چه برسد به انکه بخواهند بخشی از درآمد خود را به مالیات اختصاص دهند.

بانوی جوانی که در مطب یکی از پزشکان سمنانی فعالیت دارد، نخواست نامش فاش شود نیز گفت: پدر من کارمند است و ماهیانه نزدیک به ۳ میلیون تومان درامد دارد و خود دولت مالیات او را از حقوقش کسر می کند ولی متاسفانه در کشور ما برخی از پزشکان متخصص به راحتی از پرداخت مالیات فرار می کنند در حالی که درآمد روزانه آنها با یک ماه حقوق پدر من برابری می کند.

وی ادامه داد: بهتره مبلغ مالیات پزشکان متخصص به صورت پلکانی محاسبه شود و از یک رقمی به بالا (مثلا از ۳۰ میلیون به بالا) تا ۵۰ یا ۶۰ درصد درآمدشان به عنوان مالیات محاسبه شود.

وی افزود: علیرغم اینکه برخی پزشکان متخصص دارای بالاترین درآمدها هستند، ولی متاسفانه یکی از کمترین مالیات‌ها (به نسبت درآمدشان) را می‌پردازند. چرا یک کارمند با حقوق ۳ میلیونی قبل از دریافت حقوقش مالیات آن کسر می‌گردد، ولی پزشکانی با درآمدهای نجومی و حتی ده‌ها یا صدها میلیونی نباید مالیات بدهند؟ چرا پزشکان از نصب کارتخوان واهمه دارند؟ تازه زیر میزی را هم که جدا می‌گیرند؟

این بانوی جوان اضافه کرد: در اروپا حقوق یک پزشک ۳ برابر یک کارگر است و در ایران درآمد یک پزشک متخصص ۱۰۰۰ برابر یک کارگر است. در اروپا از پزشک ۷۰درصد مالیات می‌گیرند و از کارگر هیچ مالیاتی نمی‌گیرند. در ایران از پزشک مالیات نمی‌گیرند و از کارگر ۱۰ درصد مالیات می‌گیرند.

وی ادامه داد: تا جایی که بنده مطلع هستم در برخی از مطب‌ها تا چند ساعت اول کاری به بهانه قطع بودن کارتخوان‌ها فقط پول نقد دریافت می‌کنند و فقط در ساعات آخر کاری اقدام به استفاده از کارتخوان‌های متعدد با اسامی مختلف، جهت عدم تجمیع کل درآمد می کنند.

وی در پایان گفت: دولت باید برای فرار مالیاتی افرادی که درامد مکفی دارند برنامه دقیق تری وضع کند تا فشار بر روی اقشار ضعیف جامعه وارد نشود و همه مردم به یک اندازه در پرداخت مالیات سهیم باشند.

رحمان رضایی جوان دانشجوی رشته حسابداری از شاهرود در خصوص موضوع گزارش ما گفت: من به شخصه با پرداخت مالیات موافق هستم و همه می دانیم کشورهایی که مردم آن در پرداخت مالیات شفاف عمل می کنند به رفاهیات بیشتری دسترسی دارند البته این را هم باید در نظر گرفت که متاسفانه در کشور ما انطور که باید به مردم توجه نمی شود و شاید یکی از دلایل اصلی فرار مردم از مالیات همین موضوع است.

وی ادامه داد: در حال حاضر به جرات می توان گفت جامعه پزشکی بیشترین درامد را در کشور دارند و با وجود اینکه در حال حاضر اکثر کاسبان و قشر وسیعی از مردم درگیر مشکلات اقتصادی هستند ولی برخی از  پزشکان متخصص هیچ گاه دچار تنش های مالی بر اثر فشارهای اقتصادی نمی شوند ولی متاسفانه این قشر نسبت به سایر اقشار جامعه از پرداخت مالیات شانه خالی می کنند به طوری که من در همین شهر شاهرود بیش از ده ها دکتر متخصص را می توانم معرفی کنم که برای فرار از مالیات دستگاه های کارت خوان خود را جمع کرده و مریض را موظف به پرداخت نقدی ویزیت می کنند که این امر می تواند ظلم در حق جامعه باشد.

رضایی ادامه داد: هیچ جای دنیا پزشکان متخصص این قدر با سایر اقشار فاصله طبقاتی ندارند. درآمد یک پزشک متخصص را با درآمد یک دکترای مهندسی از دانشگاه شریف مقایسه کنید، متوجه می‌شوید. همین ثروت موجب افزایش قدرت و نفوذی شده که خیلی راحت کارتخوان ندارند و فرار مالیاتی می‌کنند.

این جوان تصریح کرد: در طی چند سال اخیر امور مالیاتی دقیق تر عمل کرده و در جذب مالیات ها موفق تر بوده ولی متاسفانه راه های فرار هم برای مردم هنوز باز است و اکثر افراد برای اینکه مالیات خود را پرداخت نکنند از هر ترفندی بهره می جویند.

زهرا م خانم جوانی که در یک آرایشگاه زنانه مشغول به فعالیت است هم گفت: مالیات در کشور ما تنها مختص کارمندان و کارگران است و افرادی که درامدهای نجومی دارند از پرداخت مالیات فرارمی کنند.

وی افزود: من در یک آرایشگاه زنانه مشغول به کار هستم از ۸ صبح تا ۸ شب کار می کنم و به جرات می توانم بگویم ماهیانه بالغ بر ۶۰ میلیون تومان این آرایشگاه درآمد دارد ولی به راحتی از پرداخت مالیات فرار می کند و طوری وانمود می کند که درامد کافی برای پرداخت مالیات ندارد و این را من و امثال من که در این آرایشگاه کار می کنیم و حق الزحمه ای هستیم به چشم خود می بینیم ولی متاسفانه نمی توانیم حرفی بزنیم.

وی افزود: دولت باید راهکارهای جدی تری در جذب مالیات اعمال کند تا افرادی که می خواهند از پرداخت مالیات شانه خالی کنند نتوانند راه فراری داشته باشند.

دانایی مدرس دانشگاه و فعال حوزه مالی و حسابداری هم گفت: مالیات یکی از اصلی ترین ابزارهای اقتصادی است که با زندگی اجتماعی و شکل گیری حکومت و همچنین از منابع اصلی برای تامین نیاز های مالی دولت برای ایفای نقش در جامعه می باشد. استقرارسیستم جامع مالیاتی که همه عرصه های زندگی فردی و اجتماعی افراد جامعه را تحت تاثیر قرار دهد ، امری ضروری و لازم است.

استقرار سیستم جامع مالیاتی که همه عرصه های زندگی فردی و اجتماعی افراد جامعه را تحت تاثیر قرار دهد ، امری ضروری و لازم است.بسیاری از اقتصاد دانان مالیات را مقوله ای نامیمون در عرصه اقتصادی می انگارند. اما آن را به مثابه دارویی تلخ به کام بیمار و گاهی زیان آور به سایر اندام شخصی مریض می دانند که پزشک به ناچار تجویز می کند، تشبیه می کنند. علم اقتصاد هم در موارد ضروری به تجویز داروی مالیات می پردازد، اما همیشه در پی آن است که با حداقل کردن مالیات، اندازه و وظایف دولت را کاهش دهد تا نیاز به دریافت مالیات کمتر باشد.

وی افزود: برای مالیات و ضرورت وجود آن سه کارکرد اساسی را نسبت داده اند: ۱- مالیات عبارت از بهایی است که دولت خدمتگزار مردم ،برای ارائه آن دسته از خدمات عمومی که امکان ارائه آن توسط اشخاص یا موسسه‌ها در قبال دریافت حق‌الزحمه وجود ندارد، دریافت می‌کند. این خدمات، خدمات یاکالاها رقابت‌ناپذیر مانند دفاع، امنیت، راه و خدمات (کالاهای) عمومی مانند آموزش، بهداشت و حفظ محیط‌زیست است.۲ ـ مالیات ابزار ایجاد ثبات اقتصادی است. دولتها در شرایط تورمی باید میزان مالیاتها را افزایش دهند تا مصرف‌کنندگان قدرت خرید کمتری داشته باشند و در شرایط رکودی باید مالیات را کاهش دهند تا قدرت خرید مصرف‌کنندگان بیشتر شود و رکود از بین برود.۳ـ مالیات اعمال وظیفه توزیع مجدد درامد و ثروت را به‌وسیله دولت فراهم میکند. دولت با تدارک امکانات برای عموم مردم از محل مالیات اخذ شده از ثروتمندان و انجام هزینه‌های حمایتی مانند تامین اجتماعی و تامین هزینه‌های خانواده‌هایی که قادر به کار و تامین معاش زندگی نیستند و افراد معلول و از کار افتاده، چنین نقشی را ایفا می‌کند.

جهت استقرار سیستم مالیات، از نظر تعیین پایه مالیاتی (معیارهای مختلف از جریان درامد یا ذخیره ثروت) و یا از نظر تعیین نرخ همواره باید دو اصل مدنظرباشد:  اصل منفعت(فایده) و اصل توانایی پرداخت.

براساس اصل منفعت، مالیات باید در ازای کالاهای (خدمات) عمومی که دولت ارائه می‌کند وضع شود. براساس این اصل میزان مبالغ پرداختی بابت مالیات باید به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم با بهره‌مندی از خدمات دولت متناسب باشد.

براساس اصل توانایی پرداخت ،سیستم مالیاتی باید به‌گونه‌ای استقراریابد تا آنان‌که توانایی پرداخت بیشتری دارند، مالیات بیشتری بپردازند.

در برقراری هر یک از انواع مالیات، باید اصل منفعت یا اصل توانایی پرداخت یا هر دو اصل به‌صورت همراه مورد نظر باشد.

دولتها برای آنکه بار مالیات را حداقل از نظر روانی توزیع کنند و از طرف دیگر توزیع زمانی دریافت مالیات را با زمانهای پرداخت متناسب سازند، تلاش  می‌کنند پایه‌های مالیاتی را وسعت دهند و معمولاً از طبقات مختلف مالیاتی مانند مالیات بر ثروت، مالیات بر درامد و مالیات بر مصرف استفاده می‌کنند.

به‌دلیل تبعات اقتصادی منفی مالیات و اکراه مردم  برای پرداخت مالیات ، مجریان باید سعی کنند با کارا نمودن سیستمهای دولتی و کاستن از وظایف و هزینه‌های غیرضروری دولت، حداقل از نظر روانی، رضایت پرداخت‌کنندگان مالیات را جلب کنند. وقتی مودیان مالیاتی، مشاهده‌کنند که تصمیم‌گیرندگان و مجریانی که به نمایندگی از طرف آنها برای ارائه خدمات به آنها ماموریت یافته‌اند و برای این ماموریت هزینه نمایندگی خود را نیز دریافت می‌کنند، اهمیتی به‌وجوه امانی که در اختیارشان است نمی‌دهند و آن را در مواردی مصرف می‌کنند که منافع عمومی در آن نیست، خود به‌خود توجیهی برای فرار از پرداخت مالیات به‌دست می‌آورند.

درپایان بایستی به این نکته اشاره کرد که دولت نباید با گسترش بدنه اجرایی خود، وافزایش محدوده فعالیتها و انجام اموری که نخبگان جامعه به بی‌اثر بودن یا مخرب بودن آن اعتقاد راسخ دارند، نیاز مالی روزافزون پدید آورد و بر آن مبنا، پایه‌های مالیاتی را گسترش و نرخهای مالیاتی را افزایش دهد.

خانم باقری هم در باره موضوع گزارش ما گفت: وقتی میرویم در فروشگاهی تا مثلا شیر بخریم اگر بفهمیم شیر را پنجاه تومان گرانتر به ما فروخته اند حس میکنیم سرمان کلاه رفته و صاحب فروشگاه را کلاه بردار خطاب میکنیم .

از طرفی از جیب بنده و امثال بنده در هر صنفی مالیات میگیرند تا بودجه کشور را تامین و به سازمانهایی بدهند که خودشان مالیات نمیدهند. یعنی از جیب ما برمیدارند و به سازمانهایی میدهند که خودشان درآمد زا هستند!! و صدایمان در نمی آید .

آنوقت کودکان این کشور در آتش میسوزند و وزیر آموزش و پرورش میگوید بودجه بازسازی مدارس را ندارد.

وی در پایان گفت: امیدوارم روزی فرا برسد تا همه ما در قبال مسائل اجتماعی مسئول باشیم و تنها از دیگران انتظار نداشته باشیم.

پیمان موسوی هم استانی دیگری هم گفت: دولت نمی تواند مالیاتهای درآمدها را بصورت واقعی بگیرد، نه در مورد کسبه، پزشکان و نه هیچکدام از صنوف آزاددیگر.

وی افزود: به نظر می رسد برخورد عمومی شکل داده شده مردم صرفا در جهت ضدیت با برخی پزشکان، برنامه ای برای ایجاد نارضایتی در این قشر باشد تا نظام سلامت کشور و پیشرفت های پزشکی را که در دهه های اخیر رشد چشمگیری داشته هدف قرار دهد .

موسوی ادامه داد: دولت بهتر است مالیات حقوق بگیران را نیز حذف کند و به جای آن از طریق مالیات ارزش افزوده جبران نماید ، مالیات ارزش افزوده بر روی مصرف است و هرکه متمول تر و دارای هزینه بیشتری باشد مالیات بیشتری پرداخت می کند. از طرفی دیگر دولت می تواند مالیات املاک و نقل و انتقال ها را با نرخ واقعی محاسبه کند و بسیاری از مالیات های دیگر را که اخذ نمی کند پیگیری نماید.

وی در پایان گفت: متاسفانه مشکل اصلی کشور ما عدم استفاده از سیستم های اطلاعاتی ست در صورت استفاده از سیستم های اطلاعاتی کارآمد بسیاری از مشکلات جاری کشور در همه زمینه ها قابل رفع می باشد.

payamgooyesemnan