گزارش روز (گزارشگر : الهام یلمی) ؛

از معلمان و مدیران مدارس باید به عنوان مدافعان آموزش تقدیر شود

اسفند سال۱۳۹۸ که شیوع کرونا در ایران رسما تأیید شد، معلمان نخستین گروهی بودند که دورکار شدند و تا به امروز هم پیوسته در این شرایط باقی ماندند.

البته گروهی از معلمان عشایری و روستایی، معلمان شاغل در هنرستان‌ها و یا مدیران مدارس تا حدی از این اصل مستثنی هستند اما بررسی روند کلی آموزش در کشور، از دورکاری نسبتا فراگیر جامعه معلمان در مقایسه با صاحب مشاغل دیگر و سایر کارکنان دولت حکایت دارد.

افزایش افت تحصیلی و ترک تحصیل دانش‌آموزان در سراسر کشور در ۲سال تحصیلی گذشته به واسطه تعطیلات طولانی‌مدت و آموزش صرفا مجازی باعث شده که مسئولان وزارت آموزش و پرورش بارها در ستاد ملی مقابله با کرونا خواهان بازگشایی مدارس و برگزاری کلاس‌های درس به شکل حضوری و نیمه‌حضوری شوند.

خصوصا اینکه براساس آمارهای رسمی، نزدیک به ۵۰درصد مدارس کشور از نظر تعداد دانش‌آموزان، امکان برگزاری کلاس‌های حضوری با فاصله اجتماعی کافی برای جلوگیری از شیوع کرونا را دارا هستند. ازهمین‌رو بود که معلمان در مرداد امسال جزو نخستین گروه‌های شغلی در برنامه سراسری واکسیناسیون کرونا قرار گرفتند تا آتش کاهش کیفیت آموزشی در کشور بیش از این شعله‌ور نشود، با این حال خیزش مجدد کرونا باز هم بازگشایی مدارس را به تعویق انداخت و سال تحصیلی جدید برای دومین بار به صورت مجازی آغاز شد.

حالا که اوضاع کرونا در ایران بهبود یافته و مرگ‌ومیر زیر ۲۰۰نفر در روز است و بالای ۹۰درصد معلمان و ۷۰درصد دانش‌آموزان واکسینه شده‌اند و بازگشایی مدارس از نیمه‌آبان قطعی است، زمزمه‌هایی مشترک از معلمان و مدیران خیلی از مدارس کشور به گوش می‌رسد که از بی‌میلی آنها برای بازگشت به آموزش حضوری حکایت دارد.

این روزها موضوع بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ ها در حالی با قدرت مطرح می‌شود که کارشناسان حوزه بهداشت و درمان از وقوع موج ششم کرونا صحبت می‌کنند و بازگشایی مدارس و دانشگاه‌ ها را پاشنه آشیل وقوع موج ششم کرونا و افزایش مجدد آمار مبتلایان می دانند.

کاهش محدودیت های کرونایی و زمزمه بازگشایی مدارس، در حالی به گوش می‌رسد که شاهد ورود پیک ششم کرونا در برخی استان های کشور هستیم و همین موضوع باعث نگرانی والدین و بلاتکلیفی سیستم آموزشی شده است. به خصوص در شرایط فعلی که طبق گزارش های رسانه ای، واکسیناسیون کودکان زیر ۱۲سال هنوز در مرحله مطالعات بوده و  در دنیا تاییدیه قطعی ندارد، از طرفی واکسن دانش آموزان بالای ۱۲سال هم هنوز تکمیل نشده است.

به همین خاطر والدین و معلمان و مربیان مدارس هنوز بر سر دو راهی کسب علم و حفظ سلامت دانش آموزان بلاتکلیف مانده اند، اگر چه نگرانی از افت تحصیلی و آثار مخرب روانی در خانه ماندن دانش آموزان نگرانی های جدی تری برای نظام آموزشی و والدین ایجاد کرده اما بازگشایی احتمالی یکباره مدارس نیز این زنگ خطر را به صدا درآورده که مبادا موج ششم کرونا را که با رعایت شیوه نامه های بهداشتی و گسترش واکسیناسیون می تواند خفیف بگذرد، شدت ببخشد و جان عده ای از دانش آموزان را به خطر بیاندازد.

کارشناسان معتقدند که هرچند شیوه آموزش مجازی، محصلان را در مسیر جدیدی در حوزه آموزش قرار داده و حرکت مثبتی به شمار می‌رود، اما نبود زیرساختهای آموزش مجازی در کشور در دوران کرونا نمود پررنگی داشته است.

آموزش مجازی و آنلاین هیچ‌گاه نمی‌تواند جای حضور دانش آموزان در کلاس درس و تدریس حضوری را بگیرد و ضعف تعاملی دانش آموز و معلم از معایب بزرگ این نوع آموزش است.

برخی افراد مسائلی چون کم شدن هزینه‌ها، صرفه‌جویی در وقت، افزایش سرعت و عدم محدودیت در زمان و مکان آموزش را ازجمله فرصت‌های آموزش مجازی می‌دانند که البته هر کدام از موارد فوق به طور مفصل جای بحث و تبادل نظر دارد.

عده‌ای هم نبود فضای مناسب برای آموزش مجازی در بسیاری از خانواده‌ها در برخی از شهرها که وضعیت مالی و رفاهی خانواده‌های دارای دانش آموز نسبت به سایر شهرهای کشور بهتر است را از معایب آموزش و تدریس مجازی برمی‌شمرند و از این رو شرکت دانش آموزان در کلاس‌های آموزشی آنلاین را با چالش روبرو تلقی می‌کنند.

خانواده‌ها به‌خصوص آنهایی که دانش‌آموز دبستانی دارند، نسبت به وضعیت یادگیری فرزندشان نگرانند، مادری که فرزندش امسال به کلاس چهارم دبستان می‌رود و در تمام این مدت فقط ۱.۵ سال حضور در مدرسه را تجربه کرده است، می‌گوید: پسرم کلاس دوم دبستان بود، مدارس تعطیل شد و با مجازی شدن آموزش‌ها، به‌دلیل اینکه کلاس‌ آنلاین تعاملی نیست و صرفاً معلم صوت یا فیلم ارسال می‌کند در برخی دروس به‌ویژه ریاضی یادگیری دشوار است از سوی دیگر فضای خانه، چارچوب کلاس درس را ندارد و فرزندم پای کلاس‌های مجازی نمی‌نشیند، با وجود اینکه جدول‌ضرب را آموزش داده‌اند اما اصلاً یاد نگرفته است و واقعاً نمی‌دانم در پایه چهارم چه وضعیتی در انتظارش است.

نگرانی جدی از اُفت تحصیلی دانش‌آموزان و از سوی دیگر ترک تحصیل‌های گسترده پس از بازگشایی مدارس، دو چالش‌ اصلی نظام آموزشی کشور در سال تحصیلی جدید خواهد بود. پیش از این، هشدارهای بسیاری درباره تعطیلی مدارس و تبعات مجازی شدن آموزش‌ها در حاشیه شهرها و مناطق محروم داده شده بود، دانش‌آموزان حاشیه شهرها با دور شدن از مدرسه، فرصت مناسبی را برای کار کردن به دست می‌‌آورند و مشخص نیست پس از بازگشایی مدارس چه‌تعداد از آنها حاضرند به پشت نیمکت‌های مدرسه بازگردند.

البته ترک تحصیل‌ و اُفت یادگیری صرفاً یک روی ماجرای آموزش مجازی است، آن روی دیگر ماجرا به مشکلات و چالش‌های اخلاقی و رفتاری برمی‌گردد که با حضور دانش‌آموزان به‌ویژه دبستانی‌ها در فضای مجازی شکل گرفت و حالا برخی کارشناسان و خانواده‌ها از دغدغه بلوغ زودرس برخی دانش‌آموزان خبر می‌دهند.

محمد همتی مدیر کل اسبق آموزش و پرورش، فعال اجتماعی و فرهنگی و پیگیر مطالبات فرهنگیان در تشکل های مردم نهاد و انجمن اسلامی معلمان و بنیاد توسعه و آبادانی شهر سمنان در گفتگو با پیام استان، به بررسی آخرین وضعیت ارائه آموزش مجازی در استان سمنان در دوران کرونا و مدل آموزش مجازی، وضعیت کنونی آموزش در شرایط کرونا در استان سمنان و راهکارهای برون رفت از این چالش ها، مشکلات آموزش مجازی و … پرداخته است.

به عنوان سئوال بفرمایید وضعیت ارائه آموزش مجازی در استان سمنان در دوران کرونا و مدل آموزش مجازی چگونه است؟

با تاسیس شبکه آموزشی دانش آموزان (شاد) در استان سمنان در سال تحصیلی جدید ۹۸ و نیم درصد دانش آموزان و ۹۹ و نیم درصد معلمان تحت پوشش قرار دارند. به نظر می رسد این الگوی آموزش مجازی در جهان منحصر به فرد باشد. کلاس های هر واحد آموزشی در سامانه های سیدا و پادا سازماندهی شده و سپس فرآیند آموزشی برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود. استان سمنان جزو چهار استان برتر کشور در احراز هویت دانش آموزان در شبکه شاد می باشد که جای تقدیر دارد.

وضعیت کنونی آموزش در شرایط کرونا در استان سمنان چگونه است؟

استان سمنان دارای ۱۱۰۰ واحد آموزشی است. به دلیل وسعت استان و پراکندگی مدارس و نرم پایین یک سوم مدارس، هزینه آموزشی در مناطق کم جمعیت و روستایی بیش از شهرهای با تراکم بالا می باشد. در حال حاضر ۳۳۳ واحد آموزشی زیر ۵۰ دانش آموز که عمدتاً در روستاها و مناطق کم جمعیت قرار داشته و تعداد دانش آموزان کلاسی از ۵ تا ۱۵ نفر است به صورت حضوری مدارس دایر می باشد. به گفته مدیرکل آموزش و پرورش از ۱۵ آبان‌ماه ۲۵۰ مدرسه که بین ۵۰ تا ۲۵۰ نفر دانش آموز دارند براین تعداد افزوده می‌شود. البته گروه بندی دانش آموزان در کلاس های با تراکم بالا و رعایت ضوابط و پروتکل های بهداشتی و شیوه نامه‌های ارسالی الزامی است. این دانش آموزان شامل متوسطه اول بوده و از اول آذر نیز دانش آموزان متوسطه دوم و نیز پایه های ابتدایی با رعایت گروه بندی کلاسی به صورت حضوری فعال خواهند شد.

مهمترین مشکلات آموزش مجازی چیست؟

هیچ آموزشی نمی‌تواند جایگزین آموزش دیداری و چهره به چهره شود. مربی زندگی اجتماعی را در باهم زیستن و چگونه زیستن می آموزد. اگر چه آموزش مجازی در دنیای کنونی یک واقعیت است و نمی‌توان صورت مسئله را پاک کرد اما آموزش های محیطی و میدانی موجب تکمیل آموزش های مجازی خواهد بود. در شرایط کنونی و تعطیلی طولانی ‌مدت مدارس، سبک جدیدی از زندگی و آموزش را در میان خانواده‌ها، دانش‌آموزان و معلمان ایجاد کرده که نیازمند آسیب‌شناسی جدی برای گذار از این شرایط است. تبعات این شرایط و زمان بندی زندگی اجتماعی با چاشنی کرونایی مدت‌ها خانواده‌ها، مدیران، دانش‌آموزان و معلمان را با چالش جدی مواجه خواهد ساخت.

برای برون رفت از این چالش ها چه پیشنهاداتی دارید؟

خوشبختانه استاندار به عنوان رئیس شورای آموزش و پرورش می‌تواند نقش برجسته ای ایفا کند. آقای هاشمی استاندار سمنان نگاه مثبتی به آموزش و پرورش دارد. همانگونه که کمیته‌های فنی و اعتباری به کارخانه‌های آسیب‌دیده از کرونا کمک می کند، مدارس را نیز باید چنین ببینند و با افزایش سرانه مدارس که متأسفانه مدتهاست به طور کامل پرداخته نشده و تامین تجهیزات نظارتی لازم برای کنترل بهداشت مدارس و استفاده از اعتبارات در اختیار استاندار می تواند موثر واقع شود. بارها شنیده ام که استاندار درخواست جلسه فوق‌العاده شورای آموزش و پرورش استان را داشته تا این جلسات برای جلسات نبوده و خروجی مناسبی برای حل مشکلات مدارس در دوران پساکرونا داشته باشند. ۵هزار نفر در موسسات علمی، غیردولتی، پیش دبستانی ها و مدارس غیردولتی به کار مشغولند و اشتغال ایجاد کرده اند. لااقل این کشف کنندگان معادن انسانی به اندازه یک کارخانه استخراج مس و سنگ آهن اهمیت داشته و وام های کم ‌بهره برای عبور از بحران موجود دریافت دارند.

آیا بازماندگان از تحصیل نیز در استان سمنان در شرایط کرونایی وجود دارند؟

شرایط کرونا موجب شد تا بازماندگان از تحصیل افزایش پیدا کنند. در برخی مناطق آموزش مجازی موجب شد که برخی از دانش آموزان هنرستان ها و متوسط دوم به طور غیر رسمی جذب بازار کار شده، در تنگناهای معیشتی موجود، درآمدی برای خود و خانواده کسب کنند. ورود به کلاس برای این دانش‌آموزان سخت است. ضمنا ۱۲۰۰ دانش آموز استان نیز در دوره‌های مختلف تحصیلی بازمانده از تحصیل می‌باشند که تدبیر مسئولین و استاندار را می‌طلبد. البته در آموزش مجازی حدود ۱۰ تا ۱۵ درصد تبلت نداشتند که در شرایط فعلی به صورت حضوری در مدارس یاد شده به کسب و آموزش می‌پردازند. در استان سمنان پایه های ابتدایی هفته ای یک روز در مدارس حاضرند و واحدهای عملی هنرستانها حضوری می باشد.

چگونه می‌توان اعتمادسازی لازم برای آموزشهای حضوری را فراهم کرد؟

بله. البته با بخشنامه نمی‌توان این اعتماد را بین معلمان، خانواده ها و دانش آموزان فراهم کرد. برخی معلمان واکسن نمی‌زنند و در کنار آن برخی دانش‌آموزان و خانواده‌ها نیز از زدن واکسن خودداری می‌کنند. قانون مدونی در این زمینه در آموزش و پرورش وجود ندارد. این خود به چالش‌های موجود می افزاید. آقای وزیر، آقای استاندار، سرانه مدارس،سرانه مدارس، سرانه مدارس.

نمی شود سنگ را در این شرایط ببندیم و سگ را رها کنیم. مدارس لازم التوجه و اعتبار ویژه برای بازگشایی مناسب، یک امر ضروری است.

 در استان سمنان چند درصد معلمان و دانش‌آموزان واکسن زده اند؟

معلمان دوز اول ۹۰ درصد و دوز دوم حدود ۶۰ درصد در سامانه ثبت شده است. دانش‌آموزان یعنی ۱۲ تا ۱۸ سال یعنی از پایه ششم ابتدایی تا متوسط دوم ۴۸ هزار نفر به میزان ۸۶ درصد واکسن دوز اول و بیش از ۵۰ درصد دوز دوم را تزریق کرده اند. البته با بررسی‌های انجام شده هنوز برای پایه های اول تا پنجم ابتدائی واکسنی پیشنهاد نشده است.

چه پیشنهادی به مسئولان برای رفع از شرایط موجود دارید؟

ببینید هر کلاسی تهویه می‌خواهد، سرانه ندارند و فشار اقتصادی و کاهش قدرت خرید مردم اجازه کمک‌های مستمر خانواده‌ها به مدارس را نمی‌دهد. آموزش‌های فرهنگی در رسانه ها و فضای مجازی برای افزایش اعتماد معلمان و خانواده‌ها به کلاس‌های حضوری نیازمند جلسات ویژه در وزارت آموزش و پرورش، هیئت دولت و استانداری می باشد. برای کسانی که واکسن نمی زنند و ممکن است ناقل بیماری باشند در سطوح خانواده، معلمان و دانش آموزان، کار علمی و اجرایی لازم صورت گیرد. ستادهای ویژه‌ای به ریاست استاندار تشکیل و سایر دستگاه‌ها را در این حرکت فراگیر و عمومی دخالت دهند.

در خصوص بحث ادغام دانشگاه فرهنگیان با دانشگاه‌سمنان نیز اگر اطلاعی دارید برایمان بگویید؟

این موضوع اصلا صحت ندارد. به فرموده مقام معظم رهبری برای تربیت معلمانی خردگرا و متعهد باید این مراکز دانشگاهی را توسعه داد. به جهت اینکه پردیس خواهران دانشگاه فرهنگیان در مدرسه استیجاری آموزش و پرورش قرار داشته و هنرستان دخترانه فاقد فضای مناسب می باشد قرار بود با اجاره فضای خالی دانشگاه سمنان یا  دانشگاه پیام نور از این فضا در راستای آموزش های فنی حرفه ای دختران استفاده شود.

به عنوان یک مطالبه گر از وزیر آموزش و پرورش چه درخواستی دارید؟

تغییر نگرش در انتخاب مدیران مدارس –  دخالت بیشتر فرهنگیان در تالیف کتاب درسی – پیگیری شکل‌گیری نظام معلمی ایران برای بیان و مشارکت فعال فرهنگیان در سرنوشت خویش. – اجرای رتبه بندی معلمان که دغدغه اول معلمان است. – اصلاح نظام بهداشتی و درمانی فرهنگیان که اکثریت فرهنگیان گله مند هستند. – اعمال کامل لایحه خدمات کشوری و همسان سازی حقوق بازنشستگان با کمک مجلس و سایر نهادهای ذیربط.- رعایت شایسته سالاری در عزل و نصب ها و استقلال آموزش و پرورش در چالش های سیاسی و مطالبات غیر منطقی اصل باشد تا آموزش و پرورش به شرکت سهامی تبدیل نشود.

در پایان اگر نظر و سخنی دارید بفرمایید.

اگر روزی با معلمان، مدیران در مدارس و در شبکه شاد می بودیم نیک می دانستیم که چه تلاشی را این مدافعان خرد و دانش از خود به نمایش گذاشتند. شاید برای اولین بار اجرا شد و چنان با تدبیر و خلاقیت خود بومی سازی کردند که خلا مشهودی در فرآیند آموزشی، امتحان و اعلام نتیجه ایجاد نشود. لازم است روزی به نام “مدافعان آموزش” نامگذاری و از آنان تقدیر بایستی به عمل آید. مسئولین آموزش و پرورش را ببینیم، مدارس را درک کنیم، همانگونه که برای راه‌اندازی یک کارخانه ده ها ساعت وقت و صدها میلیارد اعتبار پیش‌بینی می‌کنیم، یک روز خود را جای معلم و مدیر بگذاریم، برای راه اندازی مناسب یک مدرسه نیز چنین باشیم.برای نیل به این هدف مقدس لازم است چشمها را بشوییم و جور دیگری ببینیم. آموزش و پرورش هزینه نیست، کارخانه تولید سرمایه است.

مکن در این چمنم سرزنش به خودرویی             چنان که پرورشم می دهند می رویم

payamgooyesemnan