گزارش روز (گزارشگر: سلماز عرب عامری)

معضل بیکاری جوانان و افزایش ناامیدی در جامعه

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی اعلام کرده است که طبق آمارهای رسمی حدود دو میلیون و چهارصد هزار نفر در کشور بیکار هستند.

حجت اللّه عبدالملکی گفت: طبق آمارهای رسمی حدود دو و چهار دهم میلیون نفر بیکار در کشور داریم، دو و دو دهم میلیون نفر اشتغال ناقص یا ناپایدار دارند، حدود ۲ میلیون نفر ناامید از یافتن کار داریم که جزو جمعیت فعال نیستند، نه و هفت دهم میلیون نفر هم با اشتغال کم درآمد روبرو هستند و همچنین چهار و پنج دهم میلیون نفر هم اشتغال غیر رسمی دارند یعنی بیمه ندارند.

عبدالملکی خاطر نشان کرد: همه این گروه‌ها مخاطب برنامه اشتغال دولت باید باشند؛ البته مهمترین گروه بیکاران مطلق هستند اما بقیه گروه‌ها هم باید مخاطب قرار بگیرند.

وی تصریح کرد: برنامه‌ای برای بیمه افرادی که اشتغال آنها آتیه ندارد یعنی بیمه نیستند داریم یا افرادی که درآمد کم دارند طبیعتاً درآمد آنها باید افزایش پیدا کند.

وی ادامه داد: بخشی از این آمار ناامیدها از یافتن کار هستند که اگر فضای کسب و کار رونق پیدا کند این گروه جزو فعالان بازار کار خواهند بود و استانداردهای رشد اشتغال هم افزایش پیدا می‌کند.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: در حال حاضر یک سامانه شبیه سامانه جامع اشتغال ایرانیان در وزارتخانه وجود دارد که در حال تکمیل این سامانه هستیم تا به سامانه جامع برسیم و در آن سامانه اطلاعات دقیق خواهد شد؛ هنوز اطلاعات دقیقی از وضع اشتغال و بیکاری مردم که بر اساس آن بتوان سیاست‌های کارآمد انجام داد نداریم و بخشی از اطلاعاتی که الآن داریم تخمین است و این کار به طور جدی پیگیری می‌شود تا بانک اطلاعاتی را تکمیل و سیاست‌ها را کارآمدتر تعریف کنیم.

وی افزود: در هفته اول شروع به کار، قرارگاهی را به اسم قرارگاه رفاه مردم تشکیل دادیم که ۱۶ ستاد دارد و یکی از ستادها، ستاد اشتغال است که این ستاد مشتمل بر اعضای اصلی شورای عالی اشتغال کشور و سایر نهادها مثل تشکل‌ها، بخش‌های کارفرمایی، نهادهای انقلابی و مجموعه‌های دیگر می‌باشد؛ ستاد اشتغال چندین جلسه برگزار کرد و مصوبات شورای عالی اشتغال عملاً خروجی‌های این ستاد است و قرارگاه به زیست بوم ملی اشتغال جمهوری اسلامی ایران رسیده است.

وی ادامه داد: زیست بوم ملی اشتغال جمهوری اسلامی ایران نسبت اشتغال و تولید را نشان می‌دهد که سیاست اصلی ما برای ایجاد اشتغال، تقویت تولید در بخش‌هایی که مزیت‌های ملی، محلی و منطقه‌ای دارند می‌باشد و زنجیره ارزش را در حوزه تولید تکمیل می‌کنیم و در تولیدات کار بر نسبت به سرمایه بر تمرکز خواهیم کرد.

عبدالملکی افزود: برای اینکه این اتفاق بیفتد باید ۵ حوزه تأمین مالی، بازاریابی، فناوری، زیرساخت و حقوقی در تولید فعال شود که برای اینها تقسیم کار اتفاق افتاده است تا در یک منظومه منسجم چرخ تولید بچرخد و اشتغال را داشته باشیم.

وی خاطر نشان کرد: برای اینکه اشتغال ساماندهی شود ۵ اتفاق باید بیفتد اول شناسایی نیروی کار مستعد، دوم مشاوره شغلی و کلینیک‌های کسب و کار و شتاب دهنده‌ها، سوم ترویج و فرهنگ سازی، چهارم اطلاع رسانی رسانه ملی و دستگاه‌های اطلاع رسانی و پنجم آموزش می‌باشد.

وی تصریح کرد: برای اینکه این زیست بوم فعال شود ۱۶ توافقنامه را در جلسه شورای عالی کار با دستگاه‌های مختلف داشتیم و در صورتی که این حرکت تندتر شود با سرعت بسیار بالایی ایجاد اشتغال خواهیم کرد و اشتغال‌های غیررسمی را به رسمی تبدیل می‌کنیم و درآمدهای اشتغال‌های موجود را افزایش می‌دهیم.

وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی گفت: یکی از زیرسیستم‌ها در زیست بوم اشتغال ملی جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با فضای کسب و کار است که در آن تقسیم وظایف برای دستگاه‌ها انجام دادیم مثلاً مصوب شد وزارت امور اقتصادی و دارایی با همکاری وزارت تعاون و بقیه دستگاه‌ها در خصوص ۲۲ رسته پر اشتغال که بیش از ۴۰ درصد اشتغال کشور را ایجاد می‌کنند به صورت ویژه موانع را شناسایی و رفع کنند و مقرر شد ظرف سه ماه گزارش را ارائه دهند.

وی ادامه داد: این یک تصمیم ویژه برای بهبود فضای کسب و کار در راستای اشتغال است و از ۲۲ رسته پر اشتغال کشور می‌توان به حوزه پوشاک، صنایع دستی، صنایع تبدیلی کشاورزی اشاره کرد.

او افزود: حذف مجوزهای دست و پا گیر حدود یک ماه و نیم گذشته در ارتباط با آموزشگاه‌های فنی و حرفه ای آزاد شروع شده است که قبل از این به طور متوسط حدود هشت ماه به طول می‌انجامید و الآن به سه روز کاهش پیدا کرده است و اگر ظرف سه روز همکاران ما بررسی‌ها را انجام ندهند سیستم به طور خودکار مجوز را صادر می‌کند نتیجه این شد که از اول سال تا آغاز کار دولت جدید حداکثر ۳۰ مجوز آموزشگاه صادر شده بود ولی در همین یک ماه گذشته بیش از ۳۰۰ مجوز صادر شده است.

عبدالملکی خاطر نشان کرد: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید هر سه ماه یکبار گزارش اشتغال و بیکاری کشور را در جلسه شورای عالی اشتغال کشور ارائه دهد.

وی تصریح کرد: زیست بوم اشتغال ملی در حال فعالیت است و در تلاش هستیم تا با ایجاد هماهنگی بین دستگاه‌های مختلف حرکت آن را سریع‌تر کنیم.

وی گفت: یکی از مصوباتی که داشتیم در ارتباط با هدایت نقدینگی به سمت تولید و اشتغال است و بانک مرکزی با همکاری وزارت تعاون، ساز و کار تأمین مالی اشتغال پایدار را جمع بندی و ابلاغ می‌کند؛ البته تاکنون این موارد را نداشتیم؛ سال گذشته شبکه بانکی ما هزار و ۸۰۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات پرداخت کرد که این تسهیلات موجب اشتغال نشده است.

وی افزود: یکی از اشکالاتی که در زیست بوم اشتغال کشور داشتیم این بود که ما یک ستون فقراتی از کدهای ملی که چه اتفاقی در حوزه اشتغال و بیکاری افراد برای آنها پیش می‌آید نداشتیم که الآن در حال ایجاد آن هستیم.

با توجه به صحبت های وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی وضعیت اشتغال در کشور نگران کننده است و همین امر باعث شده تا جوانان ناامید از یافتن شغل شوند،  در گزارش اقتصادی امروز به این مسئله پرداخته و نظر چند تن از شهروندان را در این خصوص جویا شدیم که در ذیل از منظرتان می گذرد؛

آقای ۵۸ ساله که خود را بازنشسته یکی از ارگان‌های دولتی معرفی کرد گفت: بیکاری دو دختر و یک پسرم که دوتای آنها دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد در حوزه برق و حقوق و یک فرزندم که دارای مدرک کارشناسی مهندسی مکانیک است به یک بحران در خانواده ما تبدیل شده است.

وی افزود: جایی وجود ندارد که برای پیگیری اشتغال فرزندانم مراجعه نکرده باشم اما جواب مشترک همه بخش‌هایی که مراجعه کرده‌ام تقریبا مشترک است و آن این که بازار کسب و کار راکد است و یا ردیفی برای گرفتن شاغلین ندارم هر چند به شدت نیازمند هستیم.

کلهر روانشناس در خصوص موضوع گرارش ما گفت: نداشتن وضعیت مالی مناسب می‌تواند در کاهش احساس امید و شادابی بسیار تاثیرگذار باشد. براساس تحقیقات صورت‌گرفته افرادی که از نظر مالی در وضعیت مطلوبی قرار ندارند به‌مراتب بیشتر از دیگران احساس ناامیدی دارند.

وی افزود: یکی دیگر از دلایل ناامیدی در افراد نبود شغل مناسب است چراکه نبود شغل مناسب افراد را منزوی خواهد کرد؛ داشتن شغل مناسب خود می‌تواند عاملی برای شادابی و نشاط فرد باشد.

از سوی دیگر باید خاطر نشان کرد براساس نظرسنجی‌های به‌عمل‌آمده بسیاری از دانشجویان ترم آخر دانشگاه‌ها تنها به دلیل نبود بازار کار مناسب احساس ناامیدی دارند و دیگر تمایل چندانی برای پایان تحصیل خود ندارند که این خود در افزایش ناامیدی در میان دانشجویان بسیار تاثیرگذار است.

وی در پایان گفت: یافتن شُغل مناسب و داشتن استقلال اقتصادی دغدغه همه جوانان بیکار است، وهمه جوانان با این موضوع درگیرند. نداشتن شُغل، درآمد کافی، مشکلاتی را برای جوانان ایجاد می‌کند،‌ از جمله این که آگاهی والدین انتظارات فوق‌العاده‌ای از جوانان دارند و کار و رشته‌ای را که مورد علاقه جوانان نیست، به آنان تحمیل می‌کنند. این موضوع در روابط والدین با فرزندان نیز تأثیر می‌گذارد. اگر نوجوان کاری پیدا نکند و یا مهارتی برای کاری نداشته باشد، والدین همه را از چشم خود نوجوان می‌بینند و به مسایل دیگر توجهی ندارند.

رضا جوان ۲۹ ساله‌ای است که رشته روانشناسی خوانده و در پوشاک فروشی کار می‌کند، گفت: بعد از خدمت سربازی چند وقتی بیکار بودم، مدتی در مغازه موتورسازی شاگردی می‌کردم و از دستور دادن‌های کارفرما خسته شده بودم رفتن به مغازه را رها کردم بعد از مدتی بیکاری با مشارکت یکی از پسران فامیل و با سرمایه‌ای که خانواده در اختیارم گذاشتند این پوشاک فروشی را زدیم، قبلاً مشتری‌هایمان بیشتر بود اما در کرونا کمتر شدند، با خنده می‌گوید اگر خانواده کمک نمی‌کردند هنوز هم بیکار بودم، خدا را شکر اکنون از صبح تا شب اینجا مشغول کار هستم و یادم رفته یک زمانی دانشگاه هم رفتم، کاش چند سال پیش این موضوع را می‌فهمیدم درس خواندن در رشته‌ای که مهارتی به دانشجو ندهد فقط اتلاف وقت است.

دیگر شهروند هم استانی  که خود را سمانه د معرفی کرد گفت: با داشتن مدرک لیسانس  زبان انگلیسی از  دانشگاه سمنان، پس از سال‌ها بیکاری هم اکنون به عنوان فروشنده در یک مغازه مشغول هستم.

وی افزود: میزان کل حقوق و دریافتی‌ام یک میلیون و سیصد هزار تومان در دو شیفت صبح و بعد از ظهر است.

این دانش اموخته رشته زبان انگلیسی عنوان کرد: چاره‌ای جزء این ندارم که با این حقوق بسیار اندک بسازم یا این که مانند تعدادی از هم‌کلاسی‌ها و دیگر دوستانم کنج خانه را انتخاب و دچار یاس و سردرگمی شوم.

وی ادامه داد: وقتی از حقوم و دریافتی‌ام با توجه به میزان وقتی که در دو بخش صبح و بعد از ظهر می‌‌گذارم از من سوال می‌شود ناچارم کتمان کنم تا بیش از این تحت فشار روحی قرار نگیرم.

سهیلا ۳۵ ساله فارغ التحصیل رشته مهندسی برق از دانشگاه آزاد هم گفت: بعد از دو سال پشت کنکور ماندن و قبول نشدن در دانشگاه‌های دولتی وارد دانشگاه آزاد شدم و بعد از فارغ التحصیلی سال‌های متوالی به دنبال کار مناسب در شرکت‌ها و اداره‌های دولتی سرگردان بودم اما به دلیل نداشتن آشنا یا سابقه کار جذب نشدم، بعضی شرکت‌ها هم میزان پرداخت حقوق و دستمزد ناچیز و بدون بیمه را پیشنهاد می‌دادند که ناخواسته منصرف می‌شدم، یک سال و نیم قبل بود که با صحبت‌های همکلاسی ام برای کسب درآمد طلاهای خودم و مادرم را فروختم و وارد بورس شدم که با این کارم سرمایه خودم و مادرم را هم به باد دادم، وی در ادامه گفت: شاید اگر درس نمی‌خواندم این سال‌ها ذهن آرام‌تر و روحیه بهتری داشتم.

محمد همتی هم استانی بازنشسته هم گفت: در واقع باید گفت میلیون‌ها جوان در دوره طلایی سن خود که باید دارای فعالیت اقتصادی بوده و در جریان توسعه کشور نقش داشته باشند، دچار سرگشتگی و بیکاری بوده و تنها یک مصرف کننده محسوب می شوند. غیرفعالی جمعیت در سال های اخیر، از مباحث مهمی است که در اقتصاد کشور مطرح شده و حائز اهمیت است.

وی افزود: جمعیت میلیونی غیرفعال، یعنی گروهی که نه تنها توانی را برای به حرکت در آوردن چرخ های توسعه و فعالیت اقتصادی وارد نمی‌کنند بلکه خود را نیز بر قطار توسعه کشور تحمیل کرده و باعث کُندی سرعت آن می شوند.

همتی گفت: هر چه از تعداد غیرفعالان در کشوری کاسته شود، یعنی اینکه موتور توسعه با قدرت بیشتری فعالیت خواهد کرد و هرچه بر تعداد غیرفعالان افزوده شود، به معنای قرار گرفتن بار اضافه در قطار توسعه آن کشور است.

وی ادامه داد: تأمین زندگی مادی یکی از خواسته‌های جوانان است. برای جوانان ضرورت دارد که از استقلال اقتصادی خود اطمینان حاصل کنند و برای انتخاب و احراز شغل مناسب آماده گردند. جوانان در پی آنند که از نظر مالی وابسته به دیگران و حتی به خانواده خود نباشند و از خود درآمدی داشته باشند.

زهره سهرابی جامعه‌شناس در خصوص معضل بیکاری جوانان و افزایش ناامیدی در جامعه، اظهار می‌کند: بیکاری بنیان همه فسادها و عامل افزایش طلاق، یاس و ناامیدی، پژمردگی، فرار مغزها و هدر رفتن نیروی انسانی یک جامعه است، جامعه شناسانی مانند «بنیامین هیگن استاد هاروارد، هاربینسون، تئودرو شور، استروملین روسی، ژان وایزی، سیمون کوزنتس» که در حوزه نیروی انسانی کار کرده‌اند اعتقاد دارند چرخاندن چرخ‌های یک جامعه از صنعت، کشاورزی و بخش خدمات که افراد در آن فعالیت دارند همه بر دوش نیروی انسانی است و وقتی نیروی انسانی یک اجتماع بیکار باشد همه این بخش‌ها هم کارایی مثبت نخواهند داشت.

وی اضافه می‌کند: از نظر جامعه‌شناسی اشتغال یک جامعه در سه بخش قرار می‌گیرد، بخش اول کشاورزی جنگلداری و جنگلبانی، بخش دوم صنعت تکنولوژی و بخش سوم خدمات است که همه کارمندان دولت و پزشکان و موارد دیگر در این بخش فعالیت می‌کنند، با توجه به اینکه گردش چرخ زندگی هر جامعه‌ای با تکیه بر توان نیروی انسانی است و اگر نیروی انسانی یک اجتماع به خطر بیفتد و بیکاری افزایش یابد نشان از بیمار بودن آن جامعه است در چنین اجتماعی کاهش آمار ازدواج، افزایش تعداد طلاق و جرمهایی چون دزدی، جیب بری و سرقت اتفاق می‌افتد، نارضایتی‌ها زیادتر و جو ناامیدی بر جامعه مستولی می‌شود.

این جامعه‌شناس، تصریح می‌کند: باید بدانیم ناکارآمدی و اقتصاد بیمار یک جامعه باعث افزایش بیکاری می‌شود، با وجود تورم و شرایط سخت زندگی امروزی اگر اعضای خانواده بیکار باشند به دلیل نبود تأمین مالی نمی‌توانند زندگی کنند حتی اگر خانواده‌ای ثروتمند هم باشد به دلیل بیکاری و شرایط کسالت بار روحیه آرامی نخواهد داشت چرا با وجود نیاز به اشتغال همچنان بیکار در خانه نشسته‌اند، در نتیجه به ناچار یاس، ناامیدی، دل مردگی و پژمردگی بین آنها زیاد می‌شود.

م حیدری که خود را دانش‌آموخته یکی از دانشگاه‌های سمنان در مقطع کارشناسی ارشد معرفی می‌کند با اظهار تاسف برای نبودن شغل برای دانش‌آموختگان دانشگاهی گفت: به دلیل نبودن سیاست‌های جامع برای به کارگیری جوانان دارای مدارک تحصیلی دانشگاهی، شاهد یک نوع بهره‌کشی از این افراد در ساختارهای کسب و کار هستیم .

وی ادامه داد: یافتن شغلی متناسب با تحصیلات دانشگاهی بدون داشتن یک معرف قوی تقریبا محال است و اگر شانسی هم ایجاد شود که زمینه اشتغال جوانی فراهم شود، میزان پرداختی حقوق و دستمزد در کنار حجم انبوه‌کاری که فرد باید به جای حداقل دو تا سه نفر انجام دهد، فوق العاده ناچیز است.

حیدری عنوان کرد: سال ۹۶ فارغ‌التحصیل دانشگاهی معتبر در یکی از دانشگاه‌های سمنان شدم و پس از اتمام دوران سربازی، بیش از ۱۸ ماه به دنبال شغل بودم که موفق شدم در طی شش ماه گذشته، در بخش خصوصی به کارگیری شوم.

وی با اعلام این که در طی این مدت با داشتن مدرک کارشناسی ارشد جمع کل دریافتی ماهانه‌ام دو میلیون و یکصد هزار تومان بوده اما به دلیل شرایط متاهلی ناچار به انجام این کار شده‌ام، ادامه داد: از ابتدای سال جاری، کارفرما با وجود رضایت کامل از عملکردم در شرکت، من و یک نفر از همکارانم که سابقه خدمتی سه ساله داشت را به دلیل رکود حاکم بر حوزه کسب و کار و کرونا مرخص کرد و در طی یک ماه گذشته به هر جا هم مراجعه می‌کنیم فعلا نتوانسته‌ایم برای خود شغلی ایجاد کنیم.

فرد دیگری که خود را دانش‌آموخته یکی از گرایش‌های مهندسی کشاورزی در مقطع لیسانس معرفی کرد گفت: دولت هیچ حمایتی از دانش‌آموختگان مراکز دانشگاهی نمی‌کند و به زعم این که در شعارهای مسوولین مداوم حرف‌های شیرینی از ارایه تسهیلات در بخش کشاورزی شنیده می‌شود اما وقتی مراجعه می‌کنید آن قدر شرایط ناهموار و ناهمگونی پیش روی شما می‌گذارد که عملا با توجه به این که یک جوانی که تازه از دانشگاه فارغ التحصیل شده و عملا پول چندانی در دست ندارد ، ایجاد شرایط مورد طبع دولت تقریبا محال است.

وی یادآور شد: دولت وعده دارد که چرخ زندگی مردم هم می‌چرخاند اما اکنون و طی دو سال رفت و آمد مداوم بین دستگاه‌های دولتی و بانک برای گرفتن تسهیلات و اجرای یک طرح کشاورزی هر روز داستان جدیدی خلق می‌شود که سبب شده اندک سرمایه‌ای که پدرم در اختیارم گذاشته مستهلک شود.

محسن جوان ۳۵ ساله‌ای که راننده اسنپ است هم گفت: فارغ التحصیل رشته کامپیوتر از دانشگاه پیام نور هستم، چند سالی دنبال کار بودم، مدتی در شرکتی هم مشغول کار بودم اما با ورشکستگی شرکت دوباره بیکار شدم، با یک نفر از دوستانم تصمیم به باز کردن یک کافی نت داشتیم که مرتبط با رشته تحصیلی مان بود اما محاسبه هزینه‌ها و پرداخت اجاره ماهیانه محل کافی نت ما را از انجام این کار منصرف کرد، از طرفی مخارج زندگی و پرداخت اقساط ماهیانه وام‌های بانکی زندگی را به کامم بیشتر تلخ می‌کرد تقریباً دو سالی می‌شود که راننده اسنپ شدم، شغلی که هیچ ربطی به تحصیلات من ندارد اما چاره‌ای هم ندارم و برای پر کردن اوقات بیکاری و در آوردن مخارج ماهیانه این کار را انجام می‌دهم.

payamgooyesemnan