یادداشت روز به قلم ابوالقاسم کواکبیان؛

اصلاح فرهنگ جامعه اولویت مهم

اخیراً مقام معظم رهبری اعضای شورای انقلاب فرهنگی را برای دورۀ جدید به‌مدت چهار سال منصوب کرد تا این اعضای محترم در آغاز دومین چهل سال انقلاب اسلامی با نگاهی نو و آسیب‌شناسانه، برای روزآمدکردن زیرساخت‌های تمدنی اقدام کنند؛ لذا باتوجه‌به متن حکم رهبر انقلاب و نیاز جامعۀ امروز ما، ایشان وظیفۀ خطیری به عهده گرفته‌اند و باید با نوآوری‌ها و تلاش‌های بی‌وقفه، در زمینۀ بهبودی فرهنگ کشورمان اقدامات عاجل به عمل آورند.

بدیهی است در برابر بیش از صد شورای‌عالی در کشور، از شورای امنیت ملی گرفته تا شورای‌عالی آب، از شورای‌عالی اقتصاد گرفته تا شورای‌عالی حوزه‌های علمیه، از شورای‌عالی انرژی اتمی گرفته تا شورای‌عالی پول و اعتبار و…، وظیفۀ شورای‌عالی فرهنگی به‌نحوی اهمیت بیشتری دارد؛ چون اصل و اساس هر جامعه به فرهنگ و نوع تفکر همۀ اقشار به‌ویژه گردانندگان آن جامعه بستگی دارد؛ لذا بدون تردید یکی از اهداف مهم انقلاب اسلامی تغییر فرهنگ جامعه بوده و ازاین‌رو پس از فروپاشی نظام پهلوی، به‌فرمان امام‌خمینی(ره) ستاد انقلاب فرهنگی تشکیل شد تا در زمینۀ نشر و بسط فرهنگ اسلامی در جامعه به‌ویژه در مدارس و دانشگاه‌ها اقدام شود و خلاصه دانشگاه‌ها پس از اینکه چندی محل تاخت‌وتاز گروه‌های مختلف بود، مدتی تعطیل شد تا سرانجام در نوزدهم آذر ۱۳۶۳، شورای‌عالی انقلاب فرهنگی با حضور سران سه قوه و تعدادی دیگر از اندیشمندان، به‌منظور سروسامان‌دادن فرهنگ جامعه تشکیل شد و سعی اعضای این شورا طی چندین سال فعالیت، این بود که فرهنگ راستین اسلامی را در جامعه پیاده کنند؛ کما اینکه در کنار شورای‌عالی انقلاب فرهنگی پیشنهاد شورای فرهنگ عمومی نیز به‌منظور سیاست‌گذاری و هدایت فرهنگ عمومی تشکیل شد و از سال ۱۳۶۵ به‌صورت رسمی آغاز به کار کرد. نتیجه اینکه دغدغۀ اصلی رهبران کشور و متفکران و اندیشمندان ارتقاء سطح فرهنگ جامعه بوده تا جایی که صفات نیک و پسندیده جایگزین صفات رذیله و نکوهیده شود.

به‌نظر نگارنده علی‌رغم وجود تعداد زیادی از مؤسسات و ارگان‌های فرهنگی به‌ویژه شورای‌عالی انقلاب فرهنگی، نواقص بی‌شماری در فرهنگ کشور عزیزمان وجود دارد که باید اصلاح شود و خلق‌وخوی ما مردم ایران‌زمین تغییر اساسی پیدا کند؛ چه، آن‌طوری که در فرهنگ ناب اسلامی صفات و خصایل نیکوی ائمۀ معصوم(ع) وجود دارد، به‌طور کامل و به‌نحو احسن در جامعه پیاده نشده است. افتخار ما مسلمانان این است که پیامبری داشتیم که هزاران صفت نیکوی انسانی داشته و برشمردن همۀ آن صفات در اینجا میسر نیست؛ لذا فقط به چند صفت آن حضرت(ص) اشاره می‌کنیم. ایشان فردی امانت‌دار و راست‌گو بودند و دروغ‌گویی را منفورترین صفت می‌شمردند. هرگز غیبت نمی‌کردند. برای مردم ارزش قائل بودند و آنان را طرف مشورت قرار می‌دادند. به عهد و پیمانی که می‌بستند، وفادار بودند. هیچ‌گاه به درخواست کسی جواب رد نمی‌دادند و تبسم و شادی از چهرۀ نورانی ایشان محو نمی‌شد؛ لذا هم‌اکنون مسئولان فرهنگی باید لیست بلندبالایی از صفات ارزشمند آن حضرت(ص) تهیه و برای پیاده‌کردن آن در جامعه اقدام کنند.

متأسفانه بسیاری از این صفات، یا فراموش شده یا رنگ باخته است. به‌راستی چرا دیگر مردم خوش‌حال نیستند و خنده و تبسم از زندگی آنان رخت بربسته؟ چرا صلۀ رحم و دیدوبازدید به بوتۀ فراموشی سپرده شده؟ چرا اعتماد و اطمینان جای خود را به بی‌اعتمادی و مهر و عاطفه و رحم جای خود را به سنگ‌دلی و خودخواهی داده است؟ چرا انصاف و مروت در نزد برخی از افراد بی‌فروغ شده است؟ به‌راستی مگر یکی از صفات نیک پیامبر عظیم‌الشأن ما تقدم بر سلام نبوده است؟ چرا هم‌اکنون دیگر مردم به هم سلام نمی‌کنند و در یک جمع چندصدنفری اکثرشان سر در گوشی موبایل می‌کنند و توجهی به یکدیگر ندارند؟ آیا اصلاح فرهنگ فقط تغییر واحدهای دانشگاهی است؟ البته آن هم چندان مثمر ثمر نبوده و اکثر فارغ‌التحصیلان، یا بیکارند یا کارشان به رشتۀ تحصیلی‌شان ربطی ندارد. متاسفانه در این راستا برخی از نالایقان با هزاران ترفند توانستند با گرفتن مدرک تقلبی صاحب شغل و منصب مهمی شوند .

در پایان، از همۀ متولیان فرهنگی به‌ویژه اعضای شورای‌عالی فرهنگی تقاضا دارم در پی اصلاح فرهنگ باشید. همان طور که همۀ اندیشمندان تأکید می‌کنند، فرهنگ جامعه با غلاظ و شداد و بگیروببند اصلاح نمی‌شود؛ شما نیز سعی کنید طوری برنامه‌ریزی کنید که عشق و دوستی جای طلاق روزافزون، درستکاری جای بزهکاری و عدل و انصاف جای بی‌رحمی و گران‌فروشی و احتکار را بگیرد و این میسر نمی‌شود مگر اینکه مدیران ما این را از خود شروع کنند؛ برای مثال، اگر مسئول یا مدیری دروغ بگوید یا وعده‌های دروغین به مردم بدهد و با بی‌مسئولیتی پست‌های مهم را به فامیل خود بسپارد و در کار خود بی‌عدالتی کند، مردم و به‌ویژه رسانه‌های گروهی و مجازی باید با تأیید متولیان امور فرهنگی پس از تذکر و گوشزدکردن، فوراً او را از کار خود برکنار کنند.

نویسنده: ابوالقاسم کواکبیان

payamgooyesemnan