گزارش روز (گزارشگر: علیرضا عربی)

توسعه سواد آموزی عامل کاهش آسیب های اجتماعی

توانایی خواندن و نوشتن نه‌تنها برای افراد، بلکه برای کل جوامع مهم است. برخی بر این باورند که سوادآموزی، مسئله حقوق بشر و کرامت انسانی است. در واقع، سوادآموزی، پایه اساسی آموزش است و توانایی خواندن و نوشتن می‌تواند امید به زندگی را افزایش دهد.

سواد فقط آموزش نیست، بلکه ابزاری منحصربه‌فرد و قدرتمند برای از بین بردن فقر و ابزاری قدرتمند برای پیشرفت اجتماعی و انسانی است. روز بین‌المللی سوادآموزی، رویدادی سالانه است که در هشت سپتامبر(۱۷ شهریور) برگزار می‌شود تا آگاهی و نگرانی درباره مشکلات سوادآموزی در جوامع محلی و همچنین در سطح جهانی را افزایش دهد.

روز بین‌المللی سوادآموزی با اعلام سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی ملل متحد یا یونسکو در سال ۱۹۶۶، ” برای یادآوری اهمیت سواد به‌عنوان یک موضوع عزت و حقوق بشر” انتخاب شد.

حضرت امام خمینی(س) آن پیشوای علم و حکمت نیز با اقتدا به سیره نبوی و سنت علوی و با توجه به قدرت سترگ سلاح دانش در جامعه اسلامی، در هفتم دی ۱۳۵۸ با فرمان تأسیس نهضت سوادآموزی، امت مسلمان ایران را متوجه این عزم ملی و فرهنگی کرد و فرمود: « تعلیم و تعلم، عبادتی است که خداوند تبارک و تعالی ما را بر آن دعوت فرموده است‏.» (صحیفه امام، ج‏۱۱، ص: ۴۴۷)

حضرت امام خمینی (س) در سخنان خود به مناسبت تأسیس نهضت سوادآموزی فرمود: «از جمله حوایج اولیه برای هر ملت که در ردیف بهداشت و مسکن بلکه مهمتر از آنهاست آموزش برای همگان است. مع الأسف کشور ما وارث ملتی است که از این نعمت بزرگ در رژیم سابق محروم؛ و اکثر افراد کشور ما از نوشتن و خواندن برخوردار نیستند، چه رسد به آموزش عالی.» (صحیفه امام، ج‏۱۱، ص: ۴۴۶)

در متن پیام حضرت امام خمینی(س)، دو هدف ارزشمند قرار دارد که می تواند علت تأکید ایشان برسوادآموزی باشد: ۱. اهداف کوتاه مدت که شامل آموزش همگانی خواندن و نوشتن به عنوان فریضه ای الهی و رفع محرومیت زدایی از قشر بی سواد جامعه است. ۲. اهداف بلندمدت که ارتقای آگاهی و دانش بزرگ سالان نوسواد در زمینه های گوناگون و تبدیل فرهنگ وابسته کشور، به فرهنگی مستقل است و به استقلال فرهنگی و علمی کشور می انجامد.

حضرت امام(س) علم آموزی را عبادت و از حوائج ضروری و اولیه زندگی افراد می شمارند. آن بزرگوار همچنین، مردم را به قیام عمومی برای ریشه کن کردن مشکل بی سوادی، که آن را در کشوری همچون ایران مایه شرم می داند، فرا می خواند. ایشان در پیامی که در هفتم دی ماه سال ۱۳۵۸ صادر کردند، فرمودند: « مایه بسی خجلت است که در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی می‏کند که طلب علم را فریضه دانسته است، از نوشتن و خواندن محروم باشد. ما باید در برنامه دراز مدت، فرهنگ وابسته کشورمان را به فرهنگ مستقل و خودکفا تبدیل کنیم.» (صحیفه امام، ج‏۱۱، ص: ۴۴۶)

جامعه ای سعادتمند است که به سلاح علم و ایمان مجهز باشد. دین بدون علم، ملعبه دست منافقان زیرک و علم بدون دین، همواره در انحراف بوده است. بنابراین وظیفه مربیان، آن است که این دو بال را به طور موزون و هماهنگ در سوادآموزان تقویت کنند، تا از این طریق بتوانیم جامعه متعادل و سعادتمندی داشته باشیم.

سواد آموزی به توفیق فرمان امام خمینی (س) از یک حرکت محدود فرهنگی، به نهضتی فراگیر تبدیل شد و از آن پس در شمار مقدس ترین آرمانهای انقلاب اسلامی در آمد.به حتم، چنین آرمان مقدسی، شایستگی آن را دارد که در کنار مهم ترین اهداف و برنامه های معجزه قرن، یعنی انقلاب شکوهمند اسلامی بنشیند و سطری طلایی در کارنامه نهضت اسلامی در جهان معاصر باشد.

اهمیت مبارزه با بی سوادی بر کسی پوشیده نیست و کم و بیش تمام کشورهای جهان، و به خصوص جوامع در حال توسعه، از دیرباز به اهمیّت این امر پی برده اند. جمهوری اسلامی ایران نیز با توجه به اهمیتی که برای امور آموزشی و فرهنگی قائل است، برنامه های گسترده ای برای مبارزه با بی سوادی به انجام رسانده است. تشکیل نهضت سوادآموزی و فعالیت ها و موفقیت های آن در صحنه های بین المللی، شاهد گویایی بر این ادعاست. تلاش گسترده و همگانی مردم و مسئوولان دلسوز، به ویژه دست اندرکاران این نهاد بزرگ، پدید آمدن ایرانِ باسواد و با فرهنگ را فراهم می سازد.

شماری از کارشناسان مباحث فرهنگی در خصوص اهمیت نهضت سواد آموزی درنظام جمهوری اسلامی گفتند: بی سوادی برای جامعه اسلامی خطر آفرین است و ازهمین رو نهضت سواد آموزی علاوه بر دانش افزایی مردم، نقش مهمی در مسیر کاهش و مقابله با آسیب های اجتماعی کشور دارد.

یکی از مدرسان دانشگاه و فعالان فرهنگی گفت: تغییر رویکرد سنتی و استفاده از روش های نوین آموزشی در نهضت سواد آموزی یکی از مهمترین عوامل موفقیت این نهاد است.

محمد افرادی افزود: لازم است تجربه چند دهه گذشته نهضت سواد آموزی مورد واکاوی قرار گیرد تا رویکردهای جدید این نهاد براساس شرایط روز جامعه و روش های کارآمد علمی، بازتعریف شود.

وی ادامه داد: ترسیم ساختارهای جدید آموزشی در مجموعه نهضت سواد آموزی از دیگر مواردی است که می تواند به پیشبرد اهداف این نهاد به خصوص در زمان کنونی که رسانه ها و فضای مجازی، عرصه های جدیدی را در روش های آموزشی ایجاد کرده اند، کمک کند.

این استاد دانشگاه بیان کرد: نهضت سواد آموزی مجموعه ای برگرفته از ارزش های انقلاب اسلامی و سازوکاری برای پیشرفت سریع علم و دانش در ایران است که برای موفقیت در برنامه های خود به تحول دایمی و دور شدن از روش های سنتی نیاز دارد.

افرادی گفت: استفاده از تجربیات گذشته، بهترین چراغ راه برای ترسیم آینده می باشد و از این منظر لازم است مربیان با تجربه نهضت سواد آموزی، تجربه های خود در طول سال های گذشته را به رشته تحریر درآورده و آن را در اختیار آموزش دهندگان جوانی که هم اکنون در این نهاد مشغول فعالیت هستند، قرار دهند.

افرادی بیان کرد: برای رسیدن به چشم انداز های تعیین شده و ریشه کن کردن بی سوادی در کشور در ۱۰ سال آینده باید به اندازه ۲۰ سال تلاش شود و در این زمینه همه دستگاه های کشور به کمک نهضت سواد آموزی بشتابند چرا که وجود هشت میلیون بی سواد به هیچ عنوان شایسته نظام اسلامی نیست.

وی با اشاره به این که بی سوادی یک بحران اجتماعی است که برای رفع آن باید همه امکانات کشور بسیج شود، افزود: سمنان در زمینه مقابله با بی سوادی و گسترش سطح سواد جزو استان های پیشرو کشور است که باید از این ظرفیت برای کمک به سایر استان های کشور و ارتقا وضعیت آنان در زمینه سواد آموزی استفاده شود.

افرادی بیان کرد: برون سپاری کارها از جمله اقدامات دیگری است که موجب می شود، نهضت سواد آموزی وقت کافی برای سیاست گذاری و برنامه ریزی در مسیر گسترش سطح باسوادی افراد جامعه را بدست آورد و این مساله امروز در سطح استان به خوبی انجام می شود.

وی ادامه داد: داشتن اطلاعات آماری صحیح در خصوص تعداد بی سوادان کشور و سایر مشخصات آنان، به برنامه ریزی کمک می کند تا برای رفع بی سوادی در هر منطقه ای متناسب با ویژگی های جمعیتی آن اقدام کنند و این کار موجب سهولت بیشتر در فرآیند مدیریت آموزشی نهضت سواد آموزی می شود.

این مدرس دانشگاه گفت: باید در قالب یک طرح جامع به نام طرح ‘همت نظیر به نظیر’ در کشور، هر شخص بی سواد به یک شخص باسواد متصل شود و با ایجاد یک شبکه سازی منسجم علمی از ظرفیت های موجود جامعه برای ریشه کن کردن بی سوادی، استفاده گردد.

وی بیان کرد: تشکیل جشنواره های علمی، فرهنگی و ورزشی برای شرکت کنندگان در دوره های آموزشی نهضت سواد آموزی و تقدیر و تشکر از تلاش های ایشان برای فراگیری سواد از جمله راهکارهای است که می تواند به ارتقا جایگاه سواد آموزی در کشور کمک کند.

این مدرس دانشگاه ادامه داد: توجه ویژه به استفاده از ظرفیت رسانه های مجازی و ساخت برنامه های کاربردی دیجیتال در زمینه آموزش های نهضت سواد آموزی از دیگر فعالیت هایی است که در سال های اخیر مورد توجه مسئولان این نهاد قرار گرفته و می تواند آینده آموزش های سواد آموزی را متحول کند.

افرادی گفت: استفاده از ظرفیت نخبگان، هنرمندان، خیران و همه کسانی که به دنبال ارتقا جایگاه علم و دانش در ایران هستند، در نهضت سواد آموزی یک ضرورت است و باید در این زمینه شبکه سازی های لازم برای تبادل افکار و نظرات ایجاد شود.

نرخ باسوادی نشان دهنده سطح عقلانیت جامعه است

یکی از استادان دانشگاه هم گفت: اگر بخواهیم سطح بلوغ یک جامعه را بسنجیم، باید وضعیت سواد آموزی و جایگاه دانش در آن جامعه را مورد بررسی قرار دهیم، چرا که آمار بالای باسوادی در یک جامعه نشان دهنده اهمیت عقلانیت و تفکر در میان مردمان آن است.

ملایی ادامه داد: به هر اندازه که سطح علمی مردم یک جامعه افزایش یابد، نبوغ فکری آنان بیشتر هویدا می شود و این مساله نقش اساسی در فرآیند پیشرفت ملت ها دارد.

وی بیان کرد: سواد آموزی همچنین موجب توانمندسازی افراد برای حضور فعال در عرصه های اجتماعی و اقتصادی می شود و این مساله عامل مهمی برای موفقیت سیاست های اقتصاد مقاومتی است.

ملایی افزود: توجه به اقتصاد علم محور، یکی از مهمترین شاخص های رشد جوامع بشری به حساب می آید و در این میان کشورهایی که نرخ باسوادی بالایی دارند از جایگاه بهتری برای تحقق سیاست های اقتصادی خود برخوردارند.

وی گفت: افزایش نرخ باسوادی در کشور توسط نهضت سواد آموزی یکی از بنیادین ترین فعالیت های علمی آموزشی کشور پس از استقرار نظام اسلامی است که کاهش فقر دانشی جامعه در سطوح مختلف را دنبال می کند.

این مدرس دانشگاه افزود: با توجه به رشد روز افزون علم و فناوری در جهان، اگر نهضت سواد آموزی در ایران تشکیل نمی شد، فقر علمی شدیدی در کشور به وجود می آمد که می توانست بحران های اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی بسیاری را ایجاد کند.

وی ادامه داد: نهضت سواد آموزی با حرکت جهادی تلاش کرد تا شکاف موجود در عرصه تحصیل دانش برطرف و عدالت علمی در سراسر کشور ایجاد شود و در این زمینه از ظرفیت های مردمی به بهترین شکل بهره برد.

این فعال فرهنگی گفت: اگر بخواهیم هر برنامه و الگویی را در کشور پیاده کنیم، ابتدا نیاز است که افراد جامعه نسبت به موضوع آن آشنا و توانمند باشند و گسترش سواد یکی از کلیدی ترین پیش نیازها در این مساله است، چرا که اگر سطح بی سوادی افراد در جامعه ای بالا باشد، آنها نمی توانند با برنامه های پیشنهادی همراهی کنند و راهبردهای تعیین شده به شکست می انجامد.

وی افزود: در مساله نهضت سواد آموزی، اقشار مختلف مردم با روحیه فداکارانه وارد میدان شدند تا بی سوادی در کشور به خصوص در مناطق محروم ریشه کن شود.

وی ادامه داد: نهضت سواد آموزی علاوه بر این که برای افزایش سطح علمی جامعه تلاش می کند، وظیفه مهم دیگری نیز برعهده دارد و آن مهارت آموزی و آموزش مسائلی است که افراد برای داشتن یک زندگی سالم به آن نیاز دارند.

ملایی گفت: امروز در دنیا از شیوه های نوین آموزشی برای انتقال سریع مباحث به علم آموزان استفاده می شود تا آنان بتوانند سریع تر آموخته و مهارت های خود را به کار گیرند و این موضوعی است که باید در فرآیند آموزشی نهضت سواد آموزی ما نیز مورد توجه باشد.

وی افزود: اکنون سرعت انتقال مفاهیم علمی خود به عنوان یک شاخص مهم در ارزیابی سطح پیشرفت جوامع در نظر گرفته می شود که توجه به آن در حوزه نهضت سواد آموزی می تواند موجب شکل گیری انقلاب آموزشی در کشور باشد.

ملایی ادامه داد: همچنین نهضت سواد آموزی با حضور در عرصه های نوین علمی و فناوری می تواند در زمینه آموزش مهارت های مورد نیاز مردم در بحث سواد رسانه ای، سواد فرهنگی و اجتماعی نیز نقش آفرینی لازم را داشته باشد.

وجود ۱۰ هزار بی‌سواد در سمنان/ نیمی از بیسوادان اتباع خارجی هستند

معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان گفت: با توجه به جمعیت استان، حدود ۱۰ هزار نفر بی‌سواد هستند که نیمی از آنها را اتباع و مهاجران خارجی تشکیل می‌دهند.

اسماعیل ادهم از نرخ بالای باسوادی در استان خبر داد و اظهار کرد: آموزش و پرورش استان سمنان در فعالیت حوزه سوادآموزی حائز رتبه عالی در کشور شده است.

او ادامه داد: سازمان نهضت سوادآموزی هر ساله استان‌های کشور را در شاخص‌های مختلف مورد ارزیابی قرار می‌دهد که بر این اساس عملکرد و رتبه عالی برای استان سمنان تعیین شده است.

معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان درباره وضع باسوادی در استان گفت: استان سمنان از لحاظ نرخ سوادآموزی در وضعیت خوبی قرار گرفته و دارای رتبه دوم کشوری است و با توجه به جمعیت استان، حدود ۱۰ هزار نفر بی‌سواد هستند که نیمی از آن را اتباع و مهاجران خارجی تشکیل می‌دهند.

ادهم، مهم‌ترین چالش پیش روی این نهضت را شناسایی افراد بی‌سواد از جامعه هدف دانست و افزود: اطلاعات شناسایی دقیق از محل زندگی آنان دراختیار نیست و برای شناسایی دقیق آنها نیازمند برنامه‌ریزی جامع‌تری هستیم.

وی افزود: فعالیت‌های سوادآموزی تنها به باسوادی و خواندن و نوشتن محدود نمی‌شود، بلکه تعمیق سواد برای کم‌سوادان و ایجاد امکان تحصیل در مقاطع بالاتر نیز در دستور کار قرار دارد.

معاون سوادآموزی اداره کل آموزش و پرورش استان سمنان، ترویج سواد کاربردی را از اولویت‌های مهم حوزه سوادآموزی دانست و گفت: با توجه به تغییر رویکرد سازمان‌های بین‌المللی اگر به مقوله سواد با نگاه سنتی پرداخته شود، قطعا جایگاه کشور متزلزل خواهد شد از این رو یادگیری مهارت‌های کاربردی و عملی نیز در کنار سوادآموزی در اولویت است.

ادهم با بیان اینکه در حوزه سوادآموزی غنی‌ترین محتواهای آموزشی را تولید و فراهم کرده‌ایم، تصریح کرد: تدوین قریب به سه هزار دقیقه محتوای آموزشی و اجرای بیش از یک هزار ساعت دوره آموزش مهارت‌های زندگی، اجتماعی، فردی و حرفه‌ای در مراکز یادگیری محلی استان از مهم‌ترین اقدامات انجام گرفته در این حوزه است.

وی خاطرنشان کرد: سالانه حدود سه هزارنفر سهمیه آموزش و پرورش استان سمنان در حوزه آموزش سواد به جامعه هدف بی‌سوادان است و در هشت مرکز سوادآموزی در سطح استان این مهم انجام می‌شود.

معاون سوادآموزی آموزش و پرورش استان سمنان گفت: مراکز یادگیری محلی سوادآموزی استان از یک مرکز در سال ۹۷ به هشت مرکز در سال ۱۴۰۰ ارتقا یافته‌اند.

ادهم، با بیان اینکه ارتقای مراکز یادگیری سواد آموزی محلی استان سمنان در راستای توسعه عدالت آموزشی در سطح استان سمنان در دستور کار آموزش و پرورش قرار دارد، تاکید کرد: تعداد این مراکز هم اکنون هشت باب است در حالی که در سال ۹۷ فقط یک باب از این مراکز در سطح استان فعالیت داشت.

وی سوادآموزی را فرصت دوم یادگیری دانست و با بیان اینکه مراکز یادگیری محلی در این راستا بسیار مؤثر هستند، افزود: در مراکز یادگیری محلی تلاش خواهد شد در کنار آموزش سواد پایه مهارت‌های اساسی زندگی نیز به سوادآموزان ارائه شود.

معاون سوادآموزی استان سمنان با بیان اینکه در مراکز یادگیری محلی همچنین حقوق شهروندی نیز تدریس می‌شود، ابراز کرد: سواد آموزان در این محل‌ها مهارت‌های فردی و مهارت‌های شغلی نیز می‌آموزند تا بتوانند در کنار سواد آموزی شرایط بهتری در زمینه کاری نیز پیدا کنند.

ادهم با بیان اینکه یونسکو به تازگی بی سوادی را عدم داشتن مهارت می‌داند لذا طرح راه اندازی مراکز یادگیری محلی به منظور توانمند سازی افراد و آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای در سطح استان نیز اجرا می‌شود، گفت: مرکز یادگیری محلی بر افزایش مهارت‌های اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نقش مؤثری داشته و می‌توان پیوند بین سواد و زندگی را در این مراکز رقم زد.

وی با بیان اینکه مراکز یادگیری محلی کانون رمز گشایی از سند تحول بنیادین در حوزه آموزش بزرگسال است، تاکید کرد: مراکز یادگیری محلی با تلفیق سواد پایه، مهارت و حرفه آموزی کاربرد سواد را به طور ملموس عینیت می‌بخشد.

این مقام مسئول در حوزه سواد آموزی همچنین تاکید کرد: حضور مؤثر بزرگسالان در همه عرصه‌های فردی و اجتماعی در گرو دانش، مهارت و نگرش آنان است و افزایش توانایی‌ها و ایجاد تعامل متناسب با تغییرات پرشتاب عصر حاضر در کلیه فعالیت‌های حوزه سوادآموزی باید مورد توجه باشد.

payamgooyesemnan