یادداشت روز به قلم روح اله ساعدی؛

بارورسازی ابرها؛ راهکاری برای رفع کمبود بارندگی ها در استان کویری سمنان

تصویر هر روزه ی زمین هایی با لب های خشک و کشتزارها و مزارعی در استان سمنان که واقعاً از بی آبی سوخته اند، روضه ی غم انگیز دلهای بسیاری از مردم این خطه کویری به ویژه روستانشینان است. باید همگی بنشینیم و بر این درد، اشک بریزیم. شوخی نیست وقتی اداره کل مدیریت بحران استانداری از ظهور پدیده  فرونشست در دشتهای سمنان برای چندین بار هشدار می دهد، این یک تراژدی بزرگ و واقعی است. اما در بسیاری از کشورهای دنیا، برای کاهش این آلام، راهبردها و راههایی در نظر گرفته شده و به بر اساس آن به دستاوردهای مناسبی هم رسیده اند . یکی از مهم ترین آنها، استفاده از فناوری مهم بارورسازی ابرهاست. باروری ابرها به عنوان روشی علمی در تعدیل آب و هوا قدمتی ۸۰ ساله در تحقیقات آزمایشگاهی دارد و بسیاری از دانشمندان و فعالان حوزه آب در سراسر دنیا طی سالها، تحقیقات بسیاری انجام دادند تا بتوانند با افزودن مواد به‌داخل یک ابر (با استفاده از ژنراتورهای زمینی، موشک و یا هواپیما) به افزایش بارش کمک کنند. در ایران نیز تحقیق و مطالعه روی این روش از سالها پیش آغاز شده و مرکز ملی تحقیقات و مطالعات باروری ابرها وابسته به مرکز تحقیقات آب در وزارت نیرو، به عنوان تنها مرکز اجرایی و تحقیقاتی در زمینه تعدیل وضع هوا و انجام پروژه های افزایش بارش در کشور، روی این روش متمرکز شده است. فناوری بارورسازی ابرها به عنوان شاخه ای از علم تعدیل وضع هوا، برای نخستین بار در ایران از سال ۱۳۵۴ تا ۱۳۵۷ توسط یک شرکت کانادایی در حوضه آبریز سدهای کرج و جاجرود به کار گرفته شده است. درباره بارورسازی ابرها دیدگاههای مختلفی وجود دارد. هر چند به اعتقاد مخالفان بارورسازی ابرها، حتی اگر باران زایی با این روش ممکن باشد، حجم بارش تولید شده بسیار محدود است و باید به جای اتکا به راه‌حل‌های کوتاه مدت، بر کاهش مصرف و نیاز آبی کشور تمرکز کنیم.

اساتید اهل نظر می گویند: بارورسازی ابرها یک واقعیت علمی تایید شده توسط مجامع علمی بین المللی به خصوص سازمان هواشناسی جهانی (WMO ) است . این سازمان در بیانیه های مختلفی در سالهای ۲۰۰۷ ، ۲۰۰۹ و ۲۰۱۳ میلادی، به صراحت اعلام کرده که بارورسازی ابرها یک بحث تایید شده است و کشورها بهتر است که در این زمینه با انجام تحقیقات، آن را اجرایی کنند.آنها تأکید می کنند،که بارورسازی ابرها مقرون به صرفه ترین راهکار برای مدیریت عرضه است. شاهد چنین مدعایی هم اقدامات و موفقیت های سایر کشورهای جهان است. مثلاً دولت مالزی از سال ۲۰۱۴ میلادی تاکنون، هر ساله با هدف مبارزه با آلودگی هوا اقدام به بارور کردن ابرها می کند. مالزی در سال ۲۰۱۵ میلادی پس از وقوع آتش سوزی گسترده جنگل های اندونزی اقداماتی را برای بارور کردن ابرها انجام داده که در نتیجه کمکهای مالزی در زمان بروز آتش سوزی در جنگلهای اندوزی و ایجاد باران مصنوعی، میزان تخریب جنگل ها، آلودگی های زیست محیطی و خسارت های اقتصادی دست کم ۴۰ درصد کاهش یافته است. همچنین ژاپن موفق شده در سال ۲۰۱۳ میلادی که توکیو با کمبود شدید آب روبرو شده بود دست کم ۱۵ درصد از آب مورد نیاز این کشور را از طریق بارورسازی ابرها تامین کند.

کارشناسان طرح باروری ابرها در ایران نیز با اشاره به اینکه قابلیت تایید شده باروری ابرها در افزایش فصلی بارش ۵ تا ۱۵ درصد کمک می کند، می گویند: “بیشتر فراوانی زمان باروری ابرها در ایران از نیمه نخست آبان تا پایان اردیبهشت انجام می شود.لذا فرصت های باروری بسته به ماه، سال و منطقه ای که در آن اجرا می شود، متغیر است. کارشناسان معتقدند؛۴۶ درصد ابرها به روش هوایی قابل بارورشدن هستند، و ۴۷ درصد ابرها از طریق زمینی و ۶۶ درصد هم از طریق هوایی قابل باروری هستند و در صورت ترکیب این دو، شیوه امکان باروری درصد بیشتری از بارش فراهم می‌شود.

سالهاست شرایط و وضعیت استان سمنان از منظر خشکسالی، قرمز و بحرانی است. تداوم این شرایط به یک فاجعه زیست محیطی، انسانی، حتی اجتماعی،فرهنگی،امنیتی و اقتصادی برای منطقه استراتژیک شرق کشور منجر خواهد شد. شرایط اقتصادی کشور نه تنها عالی بلکه حتی خوب هم نیست که بتواند با تزریق بودجه های مطلوب و به موقع، بخشی از خسارت های وارده ناشی از خشکسالی را جبران یا پیشگیری نماید. با یک حساب سرانگشتی کاملاً مسجل است که باروری ابرها حتی اگر در بدبینانه ترین حالت به رشد همان ۱۵ درصد حجم بارش ها در سال منجر شود، باز یک نقطه امید برای مردم لب تشنه و زمین های سوخته ی استان ما و استانهایی از قبیل ماست. شواهد مستند نشان می دهد در بعضی از استانها، کار بارورسازی ابرها از مدت ها قبل در حال انجام است.

آقایان استاندار محترم! نمایندگان عزیز! مسئولین دستگاههای ذیربط! هر چند هنوز مطالبه اصلی مردم و موثرین استان بحث انتقال آب دریاچه خزر به فلات مرکزی و احداث سد فینسک در حوزه آبریز منطقه است، اما برای این مقطع کاهش بارندگی ها در استان، به نظر می رسد، بارورسازی ابرها، یک مطالبه ی جدی از سوی مردم، دلسوزان و دغدغه مندان استان کویری سمنان خطاب به شما مسئولین پرتلاش استان است. لذا تا مثل سالهای قبل زمان نگذشته، فریادگر این مطالبه در گوش مسئولین کشوری و دولت سیزدهم برای آغاز این طرح مهم در استان کویری سمنان برای آینده نزدیک باشید.

payamgooyesemnan