گزارش روز (گزارشگر: مائده شریفی)

سیر صعودی اعتیاد موبایل در میان کودکان و نیاز نظارت و رفتار آنها

شاید هنگامی که اولین تلفن‌همراه ساخته شد کمتر کسی تصور می‌کرد روزی این ابزار دیجیتال تا این حد فراگیر شود و تمام جهان را به تسخیر خود درآورد. نقش تلفن‌های هوشمند در بهبود کیفیت زندگی و تسهیل انجام کارها انکارناپذیر است. این ابزار کوچک نوع و سرعت ارتباطات را به کلی متحول کرده و فرصت‌های یادگیری زیادی در اختیار افراد قرار داده است؛ یادگیری‌هایی که به پرورش مهارت‌های ارتباطی و حل مساله کودکان هم کمک کرده و هماهنگی چشم و دست کودکان را بهبود می‌دهد. با تمام مزیت‌های انکارناپذیری که تلفن‌های هوشمند ایجاد کرده‌اند، محققان معتقدند نباید از تاثیرات سوء استفاده طولانی‌مدت از چنین تکنولوژی‌هایی بر زندگی انسان غافل شد. برخی پژوهش‌ها حاکی است چنانچه میزان و نوع مصرف این ابزارهای دیجیتال کنترل نشوند، می‌تواند به از بین رفتن خلاقیت و تخیل افراد خصوصا در سنین پایین‌تر منجر شوند.

مجید نوری یکی از افرادی بود که در این باره عنوان نمود: امروزه کار کردن با تلفن‌های هوشمند و تبلت‌ها به بخش مهمی از فعالیت‌های روزمره کودکان تبدیل شده است؛ کودکان در هر سنی که باشند ساعت‌ها وقت خود را مقابل صفحه‌های نمایش می‌گذرانند.

نوری همچنین اظهار داشت: درست است که فناوری صفحه‌های لمسی رفاه بیشتری در زندگی به وجود آورده‌اند اما استفاده بیش از حد از صفحه‌های لمسی به خلاقیت کودکان آسیب می‌رساند. یقینا وقتی کودکان ۳ تا ۵ ساله وقت بیشتری را برای کار با موبایل‌های هوشمند صرف می‌کنند دوستان خیالی خود از جمله عروسک‌هایی که با آنها حرف می‌زنند را از دست داده و زمان کمتری را به تخیل و پرورش افکار جدید اختصاص می‌دهند و این یک مشکل بزرگی است که در آینده چهره اصلی خود را نمایان می کند.

وی در ادامه بیان کرد: تا زمانی که کودک زمان آزادی پیدا نکند، نیاز به کار انداختن تخیل را حس نخواهد کرد و به مرور خلاقیت او از بین خواهد رفت. جان‌مایه خلق آثار هنری بسیاری از بزرگان ادبیات و هنرهای تجسمی همین تخیل بوده است و خلاقیتی که در آثار بزرگانی همچون ژول ورن و داوینچی مشاهده می‌شود از جمله سفر به ماه و خلق ابزارهایی که امروزه عملی شده‌اند و به واقعیت پیوسته‌اند، محصول همین خیال‌پردازی‌هاست.

نوری خاطر نشان نمود: استفاده بیش از حد کودکان از تلفن‌های هوشمند با گذشت سن بدتر هم می‌شود. کودکان چند سال قبل که اکنون به سن نوجوانی رسیده‌اند اوقات فراغت خود را به تماشای یک صفحه دیجیتالی می‌گذرانند، مشارکت آنها در فعالیت‌های مربوط به یادگیری کم شده و در ارائه‌ راهکارهای خلاقانه ناتوانند. چراکه آنها هیچ‌ ایده‌پردازی و خلاقیت و مهارت حل مساله‌ای ندارند.

وی با بیان اینکه استفاده بیش از حد از گوشی‌های هوشمند موجب آسیب الگوی خواب، افت نمرات تحصیلی، افزایش میزان افسردگی و اضطراب می شود، گفت: رابطه مستقیمی میان استفاده زیاد از گوشی‌های هوشمند و بروز اختلالات رفتاری و تمرکز در کودکان وجود دارد.

مجید نوری اذعان داشت: اکنون والدین باید یک قدم به عقب برگردند و استفاده بیش از حد فرزندانشان از موبایل‌های هوشمند را محدود کرده و آنها را به بازی با گروه همسالان و خیال‌پردازی ترغیب کنند تا شانس تبدیل شدن این کودکان به بزرگسالانی مبتکر و انعطاف‌پذیر در آینده بیشتر شود.

نوری در پایان سخنان خود تصریح کرد: این وسایل مانند چاقوی دو ­لبه­ای است که می­تواند نقاط مثبت و منفی داشته باشد،از عمده‌ترین تأثیرات منفی اینترنت می‌توان در قالب‌های رفتاری از بحران هویت، عدم رشد مهارت‌های اجتماعی، سوءاستفاده‌های جنسی، اعتیاد به اینترنت و نیز صدمات جسمانی نام برد که یقینا نیازمند فرهنگ سازی از طریق رسانه ها بیشترین تاثیر را خواهد داشت.

نادیا کرمی دیگر شهروند سمنانی در این باره گفت: متاسفانه بسیاری از والدین به ویژه از پس شیوع کرونا که کودکان و نونهالان بیشتر در منزل و در کنار آنها هستند، بی آنکه بدانند این جعبه کوچک هوشمند که نامش موبایل است؛ چه خطراتی بر سلامت روح،روان و جسم کودکانشان دارد؛ خیلی راحت و بدون هیچ تفکری آن را در دسترس فرزاندنشان قرار می دهند. ما باید بدانیم که ارتباط­ های اجتماعی از طریق اینترنت ضعیف­تر از ارتباط­ های واقعی است و در دراز مدت به انزوای اجتماعی، افسردگی و به مخاطره افتادن سلامت روان افراد­ می انجامد.

کرمی همچنین توضیح داد: همه ما می دانیم که تلفن های هوشمند، تبلت ها و رایانه ها می توانند ابزاری مفید باشند،اما استفاده نادرست آن ها می تواند باعث بروز برخی اختلالات در کار، مدرسه و روابط شود. در دسترس قرار دادن تلفن همراه بدون هیچ گونه مدیریت از سوی خانواده ها و والدین اشتباه است و هر روزه در رسانه ها مشاهده می کنیم ، بیشترین تخلفات مجازی از سوی کودکان و نوجوانان از زمان شیوع ویروس کرونا صورت گرفته است.

وی در ادامه سخنان خود اظهار داشت: امروزه در اکثر فضاهای مجازی دسترسی به محتواهای جنسی کار آسانی شده که مهمترین دلیل آن باز شدن پای کودکان و نوجوانان به فضای مجازی مانند اینستاگرام است. درست زمانی که ذهن کودک باید برای درس، و ارزش های فرهنگی آماده شود توسط فضای مجازی و اینترنت منحرف می شود و حتی روانشناسان نیز بر این مسئله اظهار نظر دارند.

کرمی با بیان اینکه استفاده از این ابزار  اجتناب ناپذیر است و نمی‌توان فرزندان را به طور کامل از داشتن آن‌ محروم کرد، افزود: حالا که کودکان و نوجوانان ما به دلیل شرایط موجود مجبور به تحصیل در فضای مجازی هستند، یکی از وظایف مهم خانواده‌ها این است که در طول برگزاری کلاس ها درسی حتما کودک را کنترل و مدیریت کنند و در طول روز به فرزند خود به  راحتی و در هر زمانی اجازه دسترسی به تلفن همراه را ندهند.

وی ادامه داد: آگاه سازی کودکان و نوجوانان پیش از در دسترس قرار دادن اینترنت و تلفن همراه به آنان و آموزش مدیریت زمانی و همچنین استفاده از یک فضای مشترک مانند واتساپ با فرزند خود می تواند تاثیر به سزایی در کاهش آسیب های استفاده از تلفن هوشمند داشته باشد.

نادیا کرمی خاطرنشان کرد: کم شدن خلاقیت ذهنی، عدم تمایل به فعالیت های فیزیکی، تمایل به تنهایی در خانه و دوری از اجتماع، آرتروز، ضعیفی چشم، انحراف جنسی و تمایل به رفتارهای غلط جنسی و اختلال در سلامت روان بخشی از آسیب های استفاده از تلفن همراه برای کودکان و نوجوانان است.

وی تاکید نمود: اگرچه تکنولوژی جدید می‌تواند ارزشمند باشد اما لازم است فرزندان با کسب تجربیات از محیط اطراف و بدون استفاده از صفحه نمایش، رشد سالمی داشته باشند. کودکان با تعامل با دنیای پیرامون و داشتن فعالیت جسمی مانند دویدن، بالا رفتن، و بازی در زمین بازی و انجام کارهای خلاقانه مانند نقاشی یا لباس پوشیدن یاد می‌گیرند لذا استفاده منفعل از صفحه نمایش نباید جایگزین کتاب خواندن، بازی یا حل مسئله شود.

کرمی در آخر سخنان خود مطرح کرد: کودکان وقتی می‌دانند چه چیزی از آنها انتظار می‌رود بهتر عمل می‌کنند و زمانی که برنامه آن‌ها از روتین روزانه خارج می‌شود، مدیریت آن برایشان دشوار می‌شود. همچنین هدایت کودکان به وسیله الگو و مثال، روش بسیار موثری است. بنابراین خوب است بخشی از روز را انتخاب کنیم که در آن تمام اعضای خانواده استفاده از تکنولوژی را کنار بگذارند و به‌عنوان یک برنامه روتین و همیشگی آن را رعایت کنند.

حبیب ترابی دیگر شهروندی بود که در این خصوص بیان نمود: متاسفانه برخی از والدین استفاده کودکان از وسائل تکنولوژی مانند گوشی موبایل را امری طبیعی و عادی می دانند که همه کودکان از آن استفاده می کنند.

وی از والدین خواست آرزوهای دست نیافتنی خودشان را در کودکان دست یافتنی نکنند و افزود: چنین والدینی اعتقاد دارند که همه کودکان از موبایل و تکنولوژی استفاده می کنند و چرا کودک آنان از این امکان محروم باشد؟! و لذا باید امکاناتی را که در گذشته برای آنان فراهم نشده برای کودک خود فراهم کنند.

ترابی، انتخاب و خرید اسباب بازی برای کودکان را یکی از آرزوهای دست نیافته برخی از والدین دانست و تصریح کرد: اشکالی ندارد اگر والدین اسباب بازی مورد علاقه خودشان که دل مشغولی دوران کودکیشان بوده را برای کودک خود بخرند، اما در خرید وسائل تکنولوژی که مناسب سن کودک نیست باید دقت کرد.

این شهروند، از والدین خواست اختلالات روانی خود درباره آرزوهای دوران کودکی را درمان کنند و ادامه داد: والدین الگوی کودکان هستند و باید بهترین قوانین را در خانه داشته باشند تا کودکان درست تربیت شوند و مشکل روحی و روانی پیدا نکنند.

وی یکی از نمونه های بارز دل مشغولی والدین را در انتخاب رشته فرزندان دانست که بسیار لطمه زننده است و خاطرنشان کرد: والدین دوست دارند که فرزندشان عنوان دکتر و مهندس داشته باشد و لذا فرزند دچار مشکل می شود، زیرا فرزندان می خواهند که برای والدین مقبول باشند.

حبیب ترابی، با بیان اینکه در عصر فناوری اطلاعات کمتر کسی عدم وابستگی به گوشی موبایل دارد، اظهار کرد: شاهد اعتیاد به موبایل هستیم که اغلب به خاطر روابط اجتماعی و شغلی است که افراد را درگیر کرده است.

وی با اشاره به خطر اعتیاد کودکان به موبایل و نشانه های آن، عنوان کرد: سرعت تکنولوژی در دنیا بسیار بالاست و امکانات آن در اختیار همه افراد قرار دارد؛ البته شیوع بیماری کرونا موجب شد که افراد پروتکل های بهداشتی را رعایت کنند و بیشتر در خانه بمانند و وقت خود را با تکنولوژی به ویژه موبایل پر کنند و لذا کودکان نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

ترابی، با بیان اینکه امکان بردن کودکان به خارج از خانه و بازی کردن در فضاهای آزاد کمتر وجود دارد، گفت: خیلی بازی خانگی داریم و والدین باید اوقات فراغت کودک را با این بازی ها پر کنند تا کودک به موبایل وابسته نشود.

وی، وابستگی شدید کودک به موبایل را اعتیاد دانست و متذکر شد: کودک معتاد با موبایل می خوابد و بیدار می شود و در هنگام غذا خوردن موبایل را به همراه دارد؛ حتی تماشای فیلم و کارتون کودک نیز محدود به موبایل شده و گرایشی به تلویزیون دیدن ندارد. همچنین شارژ موبایل خیلی سریع تمام می شود و کودک همواره در حال شارژ کردن است و اگر موبایل او را بگیریم، گریه می کند.

این شهروند با اشاره به شیوع کرونا و تعطیلی مهدهای کودک و نگهداری از کودکان در خانه توسط پرستار، خاطرنشان کرد: والدین مراقب باشند تا پرستار کودک برای راحت شدن مسئولیت خودش اقدام به دادن موبایل به کودک نکند، زیرا زمینه وابستگی در کودک شکل می گیرد.

وی از والدین خواست یک زمان بندی مناسب برای استفاده از موبایل داشته باشند و همه از آن پیروی کنند و متذکر شد: در برخورد با کودک مقتدر، اما مهربان باشید تا تنبیه موثر اتفاق بیفتد. وقتی چیزی را از کودک می گیریم نباید با داد و فریاد بر سر کودک همراه باشد، زیرا علاوه بر محروم کردن کودک از آن چیز، به او لطمه هم می زنیم لذا در محرومیت موثر برای موبایل، کودک را در آغوش بگیرید و بر پایبندی همه اعضای خانواده به قانون استفاده از موبایل تاکید کنید و کودک کم کم قانون را یاد می گیرد و طبق آن عمل می کند و فقط باید صبر و حوصله داشته باشید.

سمیرا همتی کارشناس جامعه شناسی به عنوان صاحب نظر در این باره گفت: دسترسی به اینترنت یک بخش حیاتی در دنیای مدرن و یک ابزار مهم در آموزش کودکان است و در مدارس، خانه ها و حتی مراکز خرید مورد استفاده قرار می گیرد. تسلط استفاده از اینترنت نیز یک مهارت بسیار مهم شغلی و تجاری در سال های آتی خواهد بود. به علاوه، اینترنت یک رسانه سرگرم کننده و اطلاع رسان است. به هر حال، محاسن ذکرشده برای بسیاری از کاربران اینترنت اغواکننده و فریبنده است، زیرا اینترنت یک دسترسی ۲۴ ساعته به دنیایی ناشناخته و تحریک کننده را فراهم می کند.

این کارشناس همچنین توضیح داد: استفاده از اینترنت می تواند تجربه ای لذت بخش و آموزنده باشد. اما بهتر است پیش از صدور اجازه به کودکان و نوجوانان برای اتصال به اینترنت، در مورد قوانینی به توافق برسیم. والدین باید در بعضی اوقات به کار فرزندان خود نظارت کنند تا در صورت وجود، بتوانند هر کدام از علایم هشداردهنده را تشخیص دهند. در صورت بروز هر کدام از علایم اعتیاد، منع کامل دسترسی به اینترنت نیاز نیست و توصیه نیز نمی شود. اما ایجاد ساختاری که نهایتا به کاهش این دسترسی تا مرز اعتدال منجر شود، لازم است. برای مثال ساعات استفاده یک نوجوان از شش ساعت در روز به یک ساعت کاهش یابد. استفاده از وسایلی مثل ساعت زنگ دار برای نشان دادن مدت زمان اتصال و نصب دستورالعمل توافقی بین والدین و کودک در اتاق فرزندان برای اینکه به آن وفادار بماند، می تواند مفید باشد.

همتی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: استفاده مفرط از اینترنت می تواند پوششی برای مشکلات مختلفی باشد که فرزندان با آن روبه رو هستند تلقی شود. در این حالت نیاز به درمان هایی خارج از خانه به کمک متخصصان احساس می شود. هر چند حل این نوع مشکلات در خانه بسیار سودمند است. از گروه های اینترنتی که در برخی از اجتماعات وجود دارند می توانیم استفاده کنیم و یا از مشاوران مدرسه و مراکز درمانی محلی کمک بگیریم. البته مراکز درمان اعتیاد به مواد مخدر و الکل نیز می تواند کمک فکری بکند. مشخص است که تجربیات آنها درخور اعتیاد اینترنتی نیست ولی می توانند اطلاعات ارزشمندی در اختیار قرار دهند. البته مراکز درمان این گونه از اعتیاد را می توانید روی اینترنت بیابید به شرط آنکه خود دچار اعتیاد نشوید!

وی با بیان این مطلب که اینترنت مثل تمام وسایل ارتباط جمعی جنبه‌های مثبت و منفی دارد اظهار داشت: استفاده‌ی نادرست از آن می‌تواند نیروی پویا و کارآمد کشور به ویژه کودکان و نوجوانان را تهدید کند. از عمده‌ترین تأثیرات منفی اینترنت می‌توان در قالب‌های رفتاری از بحران هویت، عدم رشد مهارت‌های اجتماعی، سوءاستفاده‌های جنسی، اعتیاد به اینترنت و نیز صدمات جسمانی نام برد.

این جامعه شناس تاکید کرد: کودکان و نوجوانانی که به طور نامعقول از اینترنت استفاده می‌کنند و به آن معتاد شده‌اند در معرض افسردگی قرار دارند نه افراد معمولی. یکی از دلایل اصلی افسردگی بی‌خوابی یا خواب نادرست است؛علاوه بر آن مواردی همچون غذا نخوردن سر وقت، ارتباط نداشتن با مردم به صورت رو در رو، گوشه‌گیری و نبودن در اجتماع، غرق شدن در بازی‌ها و فانتزی‌های دنیای مجازی همگی بر رفتار کودکان و نوجوانان تاثیر می‌گذارد.

وی در آخر سخنان خود گفت: نوع استفاده از فناوری نوین بسیار مهم است، هیچ چیزی در ذاتش بد نیست زیرا همانطور که چاقو می تواند جان یک انسانی را نجات دهد به راحتی می تواند جانی را بستاند، مهم نحوه استفاده از ابزارها هستند

payamgooyesemnan