یادداشت روز به قلم روح الله ساعدی؛

احداث کارخانه لاستیک سازی مهدیشهر؛ و نگرانی از سلامت شهروندان و هوای آلوده!

در برخی از روزها وقتی بر بلندی های اطراف شهر سمنان می ایستید، و نگاهی به شهر می اندازید، اگر بومی این منطقه و از ساکنین سالهای دور مرکز استان باشید، جز تأسفی عمیق از آنچه بر سر این شهرِ در حال توسعه یافته روی داده و یا در حال روی دادن است، چه چیز دیگری به ذهنتان می آید؟!  شهری که علیرغم داشتن پتانسیل و ظرفیت  فراوان و وسعت خدادادی کویر، در میان چنبره ی بی تدبیری مسئولین گذشته در مهندسی نامتوازن صنعتی،گرفتار شده و هر روز با فشار این چنبره ی اختاپوسی، سلامت شهروندانش، و تنفس هوای پاکش، متزلزل تر، سخت تر و آسیب پذیرتر می شود.کمی به عقب تر  و به دهه ۷۰ ه.ش برگردیم. شهر سمنان به واسطه احداث شهرک صنعتی نسبتا بزرگی به یکباره تبدیل به یکی از شهرهای نسبتا صنعتی شد و همه خوشحال بودند، از اینکه برای نیروهای بیکار شهر شغل فراهم شد و خیلی باعث رونق شهر و استان گردیده است.

حواشی ماجرا از آنجا شروع شد، که کم کم برای کودکان و افراد سالخورده عوارض تنفسی و پوستی به وجود آمد که تا آنروز وجود نداشتند! شهروندان سمنانی با مراجعه به متخصصین متعدد و مشورت با افراد اهل فن به این نتیجه رسیدند،که علت اصلی این وضعیت وجود یک کارخانه بزرگ تولید فروسیلیس در شرق شهر سمنان است. این کارخانه متاسفانه در ارتفاع بالاتر و مشرف به شهر ساخته شده و گازهای خارج شده از کارخانه به صورت یک ابر سفید روی شهر را می پوشاند و اکثر اوقات با تاریک شدن هوا فیلتر های دودکش های کارخانه برداشته میشود دوباره در روز بعد فیلترها شروع به کار میکند.علت را گرانی فیلتر اعلام کردند!!!حتی در برخی محافل علمی و پزشکی این موضوع مطرح و به شهروندان سمنانی هشدار داده شد؛” هر چه زودتر از سمنان فرار کنید!!”

چون آلودگی سیلیس به علت سنگین بودن این فلز مستقیم بر روی ریه افراد تاثیر می گذارد و عوارض جبران ناپذیری به همراه دارد. این کارخانه قرار بود در یک منطقه دور افتاده و خالی از سکنه در کویر جنوب سمنان راه اندازی شود ولی از آنجا که همیشه مسؤلین به دنبال ساده ترین راه هستند،کارخانه را در یک جای مشرف به شهر ساختند و تا امروز  احداث و فعالیت این کارخانه با چالش هایی همراه بوده است.

اما ماجرا به اینجا ختم نشده است!!! حدود سه سال پیش معاون وقت امور اقتصادی و توسعه منابع استانداری سمنان با اشاره به کمبود لاستیک در استان سمنان و کشور، از ایجاد نخستین کارخانه لاستیک سازی در شهرستان مهدیشهر خبر داد!! تا اینکه با سفر اخیر رئیس دولت سیزدهم به استان سمنان، احداث و راه اندازی کارخانه ایران تایر مهدیشهر بعنوان یکی از مصوبات سفر رییس جمهور به استان مطرح و کلید خورد. این موضوع  قرار است، با احیای کارخانه تولیدی پاکریس مهدیشهر و راه اندازی خط تولید ایران تایر در این مجموعه و راه اندازی مجدد آن تحقق یابد تا به اصلاح کام مردم بویژه اهالی منطقه مهدیشهر را شیرین نماید، و تحولی بسیار مطلوب در حوزه اقتصاد و اشتغال بوجود آید!

اینک با جدی تر شدن و رسانه ای گردیدن این موضوع و شناسایی دقیق ماهیت آلاینده های موجود در این صنعت، که همواره چالشی بزرگ پیش روی متخصصان ایمنی و بهداشت شغلی بوده و با وجود حجم بالای مطالعات و تحقیقات مربوطه در این زمینه،نگرانی ها در این حیطه در میان مردم و بویژه شهروندان سمنانی، مهدیشهری و درجزینی و فعالان محیط زیست بیشتر شده است. عمده نگرانی ها در این زمینه مرتبط با آلاینده های موجود در هوای تنفسی در این صنعت می باشد، که بیماری های مربوطه را با توجه به موقعیت جغرافیایی راه اندازی این شرکت به دنبال خواهد داشت. از طرفی مطالعات علمی و پژوهش های دانشگاهی زیادی در این خصوص صورت گرفته، که تعداد قابل توجهی از این مطالعات، اپیدمیولوژیکی نرخ مرگ و میر ناشی از سرطان خون، معده، ریه و … را در میان کارگران و ساکنین مجاور صنایع لاستیک را نشان می دهد. نکته اینجاست که رنج بسیار وسیعی از مواد در هوای تنفسی کارگران صنایع لاستیک وجود دارد که به خودی خود ریسک بهداشتی بالایی دارند.همچنین مواجهه همزمان با این مواد که بسیاری از آنها دارای اثرات مشابهی بوده و مخاطرات بهداشتی مضاعفی دارند، اهمیت موضوع را بیشتر می نماید. از طرف دیگر بسیاری از این مواد در پروسه ساخت لاستیک تحت دما قرار گرفته و پس از تجزیه، تحت حرارت و تغییر در ساختار شیمیایی، به مواد جدیدی مبدل میشوند که بعضا دارای اثرات شدیدتری برروی بدن هستند. همچنین پروسه ساخت لاستیک و مواد مورد استفاده باتوجه به نوع و کیفیت محصول نهایی دارای تفاوت های قابل ملاحظه ای  است که شناسایی عواملی که منجر به بیماری های شغلی مربوطه می شوند را بسیار دشوار تر می نماید. علی رغم بحث بالا همچون به خطر انداختن سلامت شهروندان و کارگران، افزایش  آلودگی هوا و حتی آلودگی آب های زیرزمینی اطراف و… همچنان تلاش هایی در جهت راه اندازی این صنعت آلاینده بدون توجه به خواسته شهروندان و فعالان زیست محیطی و نیز عدم رعایت موازین قانونی و ممنوعیتهای زیست محیطی در حال انجام است، و حتی برخی ها مخالفین اجرای این طرح را به شدت سرزنش کرده اند! این اصرار و تلاشها در مقطعی است، که فعالیت شرکتهای تعطیل شده تولیدات لاستیک خودروها از جمله شرکت ایران تایر را که در مجاورت شهرهای دیگر کشور به جهت آلایندگی منجر به تعطیلی گردیده، را بسیاری از شهرها نپذیرند اما انتقال آن به قلب شهر مهدیشهر، ضعف فاحش و آشکار مدیران و عدم رعایت موازین قانونی و نادیده گرفتن اصل اساسی سلامت شهروندان، تاثیرات مخرب بر محیط زندگی، آلایندگی شدید آلودگی هوای منطقه در حد تعفن و غیرقابل تحمل مصیبتی است که در صدد تحمیل به مردم این منطقه می باشند. لذا در چنین شرایطی انتظار عموم شهروندان سمنانی و حتی مهدیشهری و درجزینی  از مسئولین استانی و شهرستانی این است که قبل از هراقدامی عواقب و پیامدهای طرحهای پیشنهادی را آتیه نگری نموده آثار و عواقب سوء ناشی از آن را در درازمدت بسنجند!

اقدام به احداث این کارخانه پرآلاینده در منطقه مهدیشهر در زمانی رخ می دهد،  که در اکثر کشورها و حتی در کشور ما ایران، برنامه ریزی در راستای استفاده از انرژی های تجدید پذیر برای کاهش آلاینده ها در حال انجام شدن است. بدون شک ظرفیت سنجی و ظرفیت سازی هر اقدام توسعه طلبانه، لازمه پیشگیری از افزایش آلاینده ها در یک منطقه است که قطعا در احداث کارخانه لاستیک سازی ایران تایر مهدیشهر، این الزامات و پیوست های مطالعاتی و زیست محیطی به طور کامل و علمی رعایت نگردیده است. امروز در این شرایط سخت اقتصادی و خستگی شهروندان هم استانی ناشی از تحمل بیش از دو سال بیماری کرونا، و در محاصره قرار داشتن آلاینده هایی همچون ذرات سیلیس و گچ در اطراف شهر سمنان و… داشتن سلامت جسم و جان، و هوای پاک مطالبه اصلی شهروندان هم استانی سمنانی است، لذا در تحقق این مطالبه شهروندی باید همه مدیران دستگاههای مربوطه تلاش کنند و با اتخاذ تصمیمات نسنجیده این اصل مهم را فراموش نکنند.

payamgooyesemnan