یادداشت روز به قلم علی اکبر مختاری؛

با نخبگان فکری جامعه مهربان باشید!

در این روزهای سخت که جامعه ایران حال خوبی ندارد و به سبب گرانی و تورم مجدد حاصل از جراحی اقتصادی جامعه در تب و درد گرفتار آمده و در برخی شهرها اعتراضاتی را در پی داشته است، برخی از نخبگان علوم اجتماعی از جامعه شناسان و مستندسازان و معلمان که با اعتراضات همراهی کرده اند مورد غضب حاکمیت قرار گرفته و توسط نیروهای امنیتی بازداشت شده اند. انجمن جامعه شناسی ایران در واکنش به این امر بیانیه ای صادر کرده است. در این بیانیه آمده است: در روزهای اخیر، بازداشت شماری از معلمان، به‌خاطر شرکت در تجمعات و همزمان بازداشت شماری از مستندسازان که اعتراض انجمن‌‌های مستندساز را در پی داشت و‌ نیز بازداشت دکتر سعید مدنی محقق و نویسنده شناخته شده مسائل اجتماعی و عضو انجمن جامعه شناسی ایران و همچنین آقای دکتر عبدالرضا امانی­‌فر، معلم بازنشسته آموزش و پرورش و مدیر دفتر انجمن جامعه شناسی ایران در بوشهر و نیز شهروندان عادی معترض به تنگناهای اقتصادی، نشان می دهد روش های کنترلی، مقدم بر گفتگو، مفاهمه، استماع و درک خواسته‌های معترضان گردیده است. طرح اتهامات سنگین مانند ارتباطات مشکوک با بیگانگان به شخصیت‌های علمی و فرهنگی و ‌مدنی، در حالی که امکان دفاع ندارند و هنوز رسماً تفهیم اتهامی صورت نگرفته -چه رسد که به اثبات رسیده باشد- مصداق نقض قانون توسط نهادهای قدرت و قابل پیگیرد است.  همچنین انجمن جامعه شناسی ایران در این بیانیه   هشدارداده است : فرو ریختن ارزش ها و نهادهای حقوقی، منجر به عدم تعادل و بهم ریختگی کل سامانه سیاسی و اجتماعی خواهد شد. مدیریت علمی اقتضا دارد برای حل مسائل و بحران های کشور، با به رسمیت شناختن مطالبات اقشار مختلف مردم، و به روش مسالمت آمیز با نمایندگان‌شان گفتگو شود و با استفاده از همه ظرفیت‌های ملی، گفتگو با نمایندگان قشرهای مختلف مردم، دانشگاهیان، کارشناسان و انجمن‌های علمی برای یافتن راه های مسالمت آمیز و خشونت پرهیز به منظور برون رفت از شرایط دشوار کشور، چاره جویی شود. بدون شک اصرار بر روش های تجربه شده­ی پرهزینه و ناکارآمد، بحران ها را فراگیرتر و عمیق تر می کند.

نکته مهم در این شرایط فراموش شدن اصول قانون اساسی و بنیانهای و اهداف انقلاب اسلامی و سکوت متولیان قانون و نمایندگان ملت است. در ذیل فصل سوم  قانون اساسی که به حقوق ملت پرداخته است در اصل‏ بیست و هفتم آمده است: تشکیل‏ اجتماعات‏ و راه‏ پیمایی‏ ها، بدون‏ حمل‏ سلاح‏، به‏ شرط آن‏ که‏ مخل‏ به‏ مبانی‏ اسلام‏ نباشد آزاد است و در ادامه در اصل سی و دوم آمده است: هیچکس‏ را نمی‏ توان‏ دستگیر کرد مگر به‏ حکم‏ و ترتیبی‏ که‏ قانون‏ معین‏ می‏ کند. در صورت‏ بازداشت‏، موضوع‏ اتهام‏ باید با ذکر دلایل‏ بلافاصله‏ کتبآ به‏ متهم‏ ابلاغ‏ و تفهیم‏ شود و حداکثر ظرف‏ مدت‏ بیست‏ و چهارساعت‏ پرونده‏ مقدماتی‏ به‏ مراجع صالحه‏ قضایی‏ ارسال‏ و مقدمات‏ محاکمه‏، دراسرع‏ وقت‏ فراهم‏ گردد. متخلف‏ از این‏ اصل‏ طبق‏ قانون‏ مجازات‏ می‏ شود. لذا طبق اصول قانون اساسی و سند امنیت قضایی که همیشه روسای قوه قضا بر آن تاکید دارند و بر اساس حقوق شهروندی برخورد غیر قانونی و غیر انسانی با این افراد صورت گرفته و باید با حفظ ادب و احترام هرچه سریعتر آزاد گردند.

زندگی در شرایط مدرن باید با اعمال مدیریت تخصصی و تکیه بر کارکردگرایی است و در صورت مواجهه با هر بحرانی در هر حوزه ای باید با نگاهی علمی به متخصصان آن حوزه مراجعه کرد. لذا هنگام بحران پاندومی همگی در برابر توصیه های ستاد کرونا و متخصصین ویروس شناسی و حوزه بهداشت نهایت همکاری را داشته و توانستند بر مبارزه با کرونا پیروز باشند. در دیگر حوزه ها همچون اقتصاد، سیاست و دیپلماسی، فرهنگ، امنیت و دفاع نیز متخصین امر با ارایه راه حل های درست به حل مسئله می پردازند. جامعه شناسان نیز همانند طبیبان اجتماعی  همیشه تحولات و تغییرات اجتماعی را رصد می کنند و با توجه به شناختی که از هویت و اصالت اجتماع دارند پیشاپیش برای مقابله با تهدیدات احتمالی هشدار می دهند و یا هنگام بحران نسخه هایی را تجویز میکنند. لذا در شرایطی که جامعه حال مساعدی ندارد و تب کرده است بجای اینکه از جامعه شناسان دعوت به عمل آمده  با تلاش و کوشش برای کاهش مسائل و بحران های کشور و التیام آلام مردم همکاری و همفکری شود، شوربختانه با رویکردی انفعالی با دستگیری طبیبان اجتماعی کار را سخت کرده و موجب واکنش دانشگاهیان و اصحاب جامعه شناسی شده است.

با تصمیمات اخیر و سخت شدن اوضاع شکاف بین حاکمیت و طبقات اجتماعی بیشتر شده است و تنها گروهی که موجب آشتی دولت و ملت و نزدیک کردن رابطه این دو  می شود و  چاره ساز است جامعه مدنی و انجمن های غیر دولتی هستند. دولتمردان باید نسبت به کنشگران حوزه عمومی رویکردی مثبت داشته باشند و مفاهمه و گفتگو جایگرین خشونت و بازداشت و حبس گردد.

payamgooyesemnan