یادداشت روز به قلم جواد میرحاج؛

دوران بهره کشی سنتی از کارگران رو به پایان است!

با کمال تاسف و تعجب این روزها در بعضی مجالس می شنویم که تعدادی از واحد های تولیدی صنعتی با کمبود نیروی کار مواجهند!

مثلا رییس اتاق بازرگانی سمنان در جمع خبرنگاران گفت مراکز تولیدی صنعتی استان نیازمند ده ها هزار نیروی کارند  و تامین چنین نیروهایی تقریبا ناممکن است!

در نگاه ظاهر این امر برای عده ای از مسولان که درصدد ارائه عدد و رقم هستند به نوعی خوشایندی و رضایت خاطر بهمراه دارد چون می توانند مدعی شوند که از بار بیکاری کاسته اند!

اما واقعیت چیز دیگری است و با تاملی موشکافانه پی میبریم که نه تنها چیزی از آمار بیکاری کاسته نشده بلکه با نوعی از بیکاری مواجهیم که درد و رنجش از دو سه دهه قبل به مراتب بیشتر است

مثلا اگر به حدود پانزده؛ بیست سال گذشته برگردیم با جوانان و بزرگسالانی مواجه بودیم که در صورت بیکاری نه از تحصیلات آنچنانی برخوردار بودند و نه انتظاراتشان قابل مقایسه با جوانان امروزی بود. لذا طبیعی بود که با داشتن چنان شرایطی تقریبا به هر کاری تن می دادند و به تعبیری قانع بودند.

از این ها مهم تر اینکه با دریافتی حداقلی ده؛ پانزده سال قبل می شد به بخور و نمیری دست یافت، اما امروز واقعیت های موجود تفاوتی اساسی با یکی دو دهه گذشته دارد.

اول اینکه با سیاست های اعمال شده در خصوص کنترل جمعیت آرام آرام به سمتی می رویم که از سراشیبی ازدیاد جمعیت کاسته شده است و شاید همین نگرانی این روزها برخی را به ترغیب و تشویق فرزندآوری سوق داده است، ولیکن نکته مهمتر شرایط فرهنگی و اقتصادی جامعه کنونی است که مقایسه اش با چند سال قبل تقریبا قیاسی مع الفارق است !

دلمان بخواهد یا نخواهد باید بپذیریم که جوانان امروز به هر کار با هر درآمدی تن نمی دهند و بر این باورند که وقتی باصرف انرژی و هزینه کمتر درآمدی برابر یا بیشتر از کار در یک واحد تولیدی صنعتی دارند لزومی ندارد که خود را به آب و آتش بزنند.

عبوری گذرا بر برخی از بنگاه های معاملاتی اعم از خودرو یا مسکن و برخی مشاغل خدماتی گواه این مدعاست که درآمد حاصل از این بخش یعنی دلالی و واسطه گری به مراتب چرب تر از کار در برخی کارخانجات است!

از طرفی در مراکز تولیدی، صنعتی تنها جایی که کارفرما قادر به کم کردن هزینه است همانا زدن از سر و ته حق و حقوق کارگری است!

بنابراین کارفرمایان و متقاضیان نیروی کار باید این تصور را از خود دور کنند که می شود مثل سال های قبل جوانانی را به خدمت گرفت و هر روش دلخواه با آنان رفتار نمود!

مثلا قرارداد سفید امضا با کارگر منعقد کرده و چک و سفته از او گرفت!

مهم تر از اینها مسولان و برنامه ریزان دولتی و حکومتی هم باید بپذیرند که با شرایط موجود اندک اندک ماجرای عرضه و تقاضا در بازار کار در حال برعکس شدن است و شاید به آسانی نتوان با جوانان جویای کار مانند گذشته رفتار کرد!

یکی از مهمترین راه های مقابله با این چالش نزدیک کردن حقوق ها به میزان تورم و افزایش منطقی دستمزدهاست، بگونه ای که انگیزه های حداقلی در محیط های سخت صنعتی برای نیروی کار وجود داشته باشد!

مخلص کلام باید گفت بدلایل عدیده دیگر امکان بهره کشی از قشر کارگر همانند دهه های قبل مهیا نیست، بنابراین کارفرمایان و تشکلات منحصر به این گروه باید فکر علاج منطقی مشکل باشند و بدانند که نسل جوان فعلی طوری تربیت نشده که روزانه بین هشت تا دوازده ساعت پشت یک دستگاه تولیدی قرار گرفته و با حداقل حقوق بسنده کند.

اگر چه این وضع خوشایند خیلی ها نیست اما واقعیتی است که باید بدان تن داد و رنج آورتر از کمبود نیروی کار جایگرینی اتباع خارجی بویژه افاغنه در بسیاری از مشاغل است. اگر چه آنها این سال ها به برخی مشاغل سازگارند اما همین ها در چند سال آینده به تعبیر عوام برای کار کردن نزد کارفرما گربه رقصانی خواهند کرد و آنجاست که دیگر نه راه پس می ماند نه راه پیش!

در خاتمه اگر بخواهم نتیجه بگیرم باید عرض کنم دوران بهره کشی سنتی از نیروی کار تقریبا رو به پایان است چون جوان امروزی نمی تواند پنج میلیون دستمزد بگیرد و احیانا چهار میلیونش را صرفا اجاره منزل بپردازد!

payamgooyesemnan