یادداشت روز به قلم روح اله ساعدی؛

تغییر الگوی کشت کشاورزی در استان سمنان !!

خشکسالی، کم آبی و کاهش سال به سال ریزش های جوی، شرایط بسیار اسفباری را به کشور و از جمله استان های کویری تحمیل کرده است. شاید با دقتی در اخبار چند هفته ی اخیر مثل بی آبی در برخی از شهرها از جمله استان همدان و اطلاع  از وقوع چند مشکل بزرگ کشور، بهتر باشد به جای شرایط اسفبار، از واژه ی “فاجعه بار” استفاده کنیم. در استان سمنان هم این فاجعه قریب به چندین سال است که هر سال تازیانه ی پر از درد و رنج مشکلات را به تن و جان خسته مردم این دیار می زند. شرایط پیش روی استان کویری سمنان و شهرستان ها و حتی روستاهای آن در سال های آینده احتمالا شرایط نامناسب تری هم خواهد بود. در این میان دستگاه های مختلف راهکارها و تمهیداتی را پیش بینی کرده اند و برخی از آنها را در قالب طرح ها و برنامه های ابلاغی در دست اجرا دارد. یکی از مهم ترین آنها و شاید مهم ترین این طرح که متأسفانه به دلایل مختلف چندان کار رسانه ای پرحجمی روی آن انجام نمی شود، موضوع تصمیم مهمی است که وزارت جهاد کشاورزی از مهرماه سال جاری برای عملیاتی کردن آن گام برخواهد داشت؛ و آن “برنامه ی تغییر الگوی کشت کشاورزی در مناطق مختلف کشور” است. به عبارت خیلی ساده، این طرح این طور می گوید که از این پس، وزرات جهاد در مناطق کم آب کشاورزی و دستگاههای متولی در استانها از کشت محصولات آب بَر و خشکسالی زده جلوگیری خواهند کرد و بر اساس یک نقشه آمایش سراسری، در هر منطقه مشخص خواهد بود که کشاورزان، چه محصولاتی را می توانند کشت کنند و وقتی محصولات نقشه ی سرزمینی و آمایشی ارائه شده از سوی کارشناسان را عملیاتی کنند از چه تسهیلات و حمایت هایی می توانند برخوردار شوند.

در این میان برخی از محصولات پربازده و استراتژیک کشاورزی حمایت بیشتری خواهند شد و از کشت های گلخانه ای هم که درصد بهره وری و برداشت بیشتری دارد و از گزند آفت های معمول و برخی زیان های رایج در کشاورزی سنتی به دور است، حمایت های ویژه تری خواهند شد. هرچند اینکه در برخی مصاحبه ها و صحبت ها به صورت غُلوآمیزی بیان می شود که این برنامه ی مهم، عامل نجات کشاورزی ایران است، اما هم چندان به واقعیت ملموس و موجود در صحنه ی عمل نزدیک نیست! چون برای نجات کشاورزی و در کل برای نجات ایران از وضعیت بغرنج کم آبی باید به “زنجیره های عملکردی” توجه کرد نه به کارهای مقطعی!

اما به هر حال باید این مطلب را بپذیریم که برای مدیریت شرایط خشکسالی به ویژه در استانهایی مثل استان ما سمنان، یک راهکار بسیار خوب است. از آنجا که اجرای هر برنامه و طرح مهمی نیازمند آینده نگری و پیش بینی های چند ساله است، درباره ی این طرح نیز می باید یک آینده نگری دقیق و بررسی موانع احتمالی انجام داد. معتقدیم در استان سمنان، دستگاههای متولی برای اجرای این طرح مهم، هماهنگی و هم افزایی های خوبی با همدیگر داشته باشند، اما برآیند صحبت ها و پیام هایی که از گوشه و کنار می شنویم یا در رسانه ها بازتاب می یابد، بیم یک موضوع مهم را مدام به دل و ذهن همه می آورد، و آنهم احتمال عدم همراهی همه ی کشاورزان استان سمنان است. بررسی و پایش طرح های غیرموفق مشابه در چند سال اخیر در استانهای مختلف کشور یک برآیند مهم به دست همگان می دهد و آن هم دلیل موفق نشدن برخی از طرح های مشابه را عدم همراهی کشاورزان معرفی می کنند.

مقام معظم رهبری در دیدار چند روز پیش با هیأت محترم دولت به یک نکته و توصیه ی بسیار مهم یعنی وجود پیوست فرهنگی برای طرح های اقتصادی اشاره کردند. طرح تغییر الگوی کشت از جمله مهم ترین طرح هایی است که این پیوست فرهنگی و اجتماعی، حتی شاید از برخی اجزای خود طرح برای اجرایی شدنش مهم تر باشد.از آنجائیکه برخی از اسناد توسعه ای روستاهای استان بر اساس الگوهای کشاورزی فعلی موجود در آنها تدوین شده اند، اما اگر قرار است در استان کویری سمنان، در آینده ی  نه چندان دور کشاورزانی که سالهاست با روش های سنتی آمیخته اند به تغییر الگوهای کشت شان ترغیب شوند، لازم است حتما کارهای فرهنگی و تبلیغی برای همراهی آنان با این طرح مهم با شدت و قوت ویژه ای شروع و تداوم یابد. مطمئن باشید اگر کارهای فرهنگی را در کنار عملیاتی کردن اینچنین طرح هایی به جلو نبریم، جز خسران و ضرر و زیان و شکست های خسارت بار هیچ عایدی نخواهیم داشت. قطعا با روحیه ی جهادی موجود در مسئولین و مدیران عزیز دستگاههای متولی به ویژه جهادکشاورزی استان، این مهم پیگیری و به سرانجام خواهد رسید.

payamgooyesemnan