گزارش روز (گزارشگر: مائده شریفی)

به صدا درآمدن زنگ گرانی همزمان با بازگشایی مدارس

هر چه به روزهای پایانی تابستان و زمان بازگشایی مدارس نزدیک می‌شویم، دغدغه خانواده‌ها برای مواجهه با مسائل شروع سال تحصیلی پررنگ‌تر می‌شود. هر ساله در آستانه مهرماه والدین باید خود را برای خرید کیف، کفش، لباس فرم، نوشت‌افزار و پرداخت هزینه سرویس و شهریه مدارس آماده می‌کنند، اما موضوع افزایش قیمت‌ها در سال‌های اخیر با التهاب بازار و نوسانات قیمت‌ها روزهای پراضطرابی را برای خانواده‌ها به ارمغان آورده است. شمارش معکوس برای فرا رسیدن ماه مهر آغاز شده است. دانش‌آموزان تا یک هفته دیگر راهی مدرسه می‌شوند و از اینکه تابستان به پایان می‌رسد و آن‌ها می‌توانند پس از دو سال از قاب تلفن‌های همراه و تبلت‌های مجازی خارج و در مدرسه حاضر شوند، خوشحال هستند، اما این شادی برای بسیاری از خانواده‌ها با دلواپسی‌های فراوانی روبه‌رو است، نگرانی از اینکه نمی‌توانند تمام نیازهای فرزند خود را برای مدرسه مهیا کنند. گرانی‌های اقلام مدرسه و معضل  دغدغه خرید کیف، کفش و لباس فرم مدرسه و اخذ شهریه‌های چند ده میلیونی مدارس غیرانتفاعی و مدارس دولتی دور از ضوابط قانونی، شیرینی این ایام را به کام عده‌ای از خانواده‌ها را تلخ کرده و روزهای پراضطرابی را برای آن‌ها به ارمغان آورده است.

مهدی پور از والدین دانش آموزانی بود که در این خصوص عنوان کرد: حتی اگر لباس‌های فرم مدارس به قیمت درج‌شده در ابلاغیه‌ها نیز فروخته شود، نرخ‌ها برای قشر ضعیف جامعه بالاست؛ به‌خصوص اگر در یک خانه چند دانش‌آموز حضور داشته باشد. در این میان برخی مدارس غیر دولتی هم حکایت خاص خودشان را دارند؛ به‌ طوری که یک‌ دست لباس فرم دانش‌آموزی در آنها حدود یک میلیون و حتی بیشتر هزینه‌بر می‌دارد که مصداق بارز بیشتر پول‌دادن و بیشتر آش‌خوردن است.

وی افزود: در اوضاع اقتصادی فعلی که خیلی‌ها به‌سختی از پس مخارج برمی‌آیند و عده‌ای نیز دخل‌شان همیشه از خرج‌شان عقب‌تر است برخی خانواده‌ها یک مطالبه جدی دارند مبنی بر اینکه مجبور نباشند هر سال برای فرزندانشان لباس‌های جدید بخرند. در این میان اما برخی مدارس اصرار به خریدهای جدید دارند و به خانواده‌ها فشار می‌آورند.

این پدر دانش آموز خاطر نشان کرد: سال گذشته برای پایه هفتم فرزندم لباس فرم را با تاکید مدیران مدرسه خریداری کردم که یک بار هم استفاده نشد، امسال هم چون رنگ لباس باید تغییر کند، باز باید برای آن هزینه کنم. به مدیران مدارس در این زمینه اعتراض کردیم، اما متأسفانه توجهی نکردند، وقتی مدیر مدرسه اجبار می‌کند، بچه‌ها هم خانواده‌ها را تحت فشار قرار می‌دهند، بنابراین باید هر چه زودتر این لباس‌ها را تهیه کنیم.

مهدی پور تصریح کرد: تغییرات هر ساله لباس فرم دانش‌آموزان علاوه بر اینکه هزینه‌های سنگینی به خانواده‌ها تحمیل می‌کند، به‌طور کامل دست والدین و اولیای دانش‌آموزان را از نظر قیمت، کیفیت، رنگ و دوخت می‌بندد، بنابراین باید به صورت تحمیلی این لباس‌ها را از خیاطی طرف قرارداد خریداری کنیم.

وی گفت: بنده کارگر یکی از کارخانه‌ها در شهرک صنعتی هستم، اکنون دو ماه می‌شود هیچ حقوقی دریافت نکرده‌ایم، بنابراین نتوانستم برای فرزندان‌مان که یکی دختر در مقطع ابتدایی و دیگری پسر در مقطع دبیرستان است، لباس فرم و لوازم‌التحریر تهیه کنم و شرمنده فرزندان‌مان شده‌ام.

او یادآور شد: حتی اگر حقوقم را دریافت می‌کردم باز هم توان خرید لباس و لوازم‌التحریر برای آنها را نداشتم. هم‌اکنون دو ماه است که از بقالی مایحتاج روزانه حتی نان خود را به صورت اقساطی می‌خرم و از طرف دیگر صاحبخانه چندین بار تماس گرفته و کرایه خانه را خواسته است، اگر این ماه هم کرایه خانه پرداخت نشود کل وسایل خانه را بیرون می‌ریزد، در کل شرایط زندگی برایمان چنان سخت شده که شاید بچه‌های خود را مجبور به ترک تحصیل کنم.

مهدی پور در پایان توضیح داد: در اوضاع اقتصادی فعلی که خیلی‌ها مانند بنده که به‌سختی از پس مخارج برمی‌آیند و حتی باید گفت دخل‌شان همیشه از خرج‌شان عقب‌تر است یک مطالبه جدی دارم مبنی بر اینکه حداقل دانش آموزانی که به مدارس دولتی می روند هر سال برای فرزندانشان لباس‌های جدید بخرند.

خان بیگی یکی دیگر از والدین دانش آموزان در این باره توضیح داد: شمارش معکوس برای فرا رسیدن ماه مهر آغاز شده است. دانش‌آموزان تا دو هفته دیگر راهی مدرسه می‌شوند و از اینکه تابستان به پایان می‌رسد و آن‌ها می‌توانند پس از دو سال از قاب تلفن‌های همراه و تبلت‌های مجازی خارج و در مدرسه حاضر شوند، خوشحال هستند؛ اما این شادی برای بسیاری از خانواده‌ها با دلواپسی‌های فراوانی روبه‌رو است، نگرانی از اینکه نمی‌توانند تمام نیازهای فرزند خود را برای مدرسه مهیا سازند.

وی افزود: موضوع افزایش قیمت‌ها و اینکه با نزدیک‌شدن به مهرماه همه اجناس از جمله لوازم‌التحریر گران می‌شود، به موضوع تکراری تبدیل شده است، اما امسال افزایش پنج تا هشت برابری قیمت نوشت‌افزار با بروز برخی آشفتگی‌ها در بازار، قدرت خرید جامعه را کاهش داده است و بیشتر خانواده‌ها از گرانی لوازم‌التحریر و دیگر اقلام مدرسه گلایه دارند.

این مادر دانش آموز گفت: من و همسرم هر دو شاغلیم اما گرانی ساعتی و روزانه اقلام مدرسه و معضل انتخاب نوشت‌افزار مناسب از طرفی و دغدغه خرید کیف، کفش و لباس فرم مدرسه و اخذ شهریه‌های چند میلیونی مدارس غیرانتفاعی و مدارس دولتی دور از ضوابط قانونی، شیرینی این ایام را به کام ما و دیگر خانواده‌ها تلخ کرده و روزهای پراضطرابی را برایمان به ارمغان آورده است.

خان بیگی اذعان داشت: خرید کیف و لباس دانش‌آموزان را نمی‌توان از سبد کالای خانواده حذف کرد؛ خرید لباس، کیف، کفش و نوشت‌افزار فرزندمان را تا دریافت حقوق ماهیانه یا برگزاری مناسبت‌هایی مانند نمایشگاه و جشنواره‌های تخفیف عقب انداخته‌ایم، اما نبود برپایی این نمایشگاه‌ها در آستانه بازگشایی مدارس و وجود کالاهای چینی و بی‌کیفیت البته با رنگ و لعاب جذاب و فقدان نظارت کامل دستگاه‌های مسئول، باعث شده بازار نوشت‌افزار ایرانی همانند روزهای کرونایی در رکود قرار گیرد.

وی در تکمیل سخنان خود تصریح نمود: طی روزهای اخیر برخی مسئولان از ضرورت ساماندهی بازار لوازم‌التحریر، چه از نظر قیمت و چه از نظر محدودکردن حضور لوازم‌التحریر با تصاویر خارجی سخن می‌گویند، اما نگاهی به وضعیت بازار نشان می‌دهد که این اظهارات هیچ‌گاه به مرحله عمل نرسیده است. یک برآورد سرانگشتی از نیازها نشان می‌دهد که ما و دیگر خانواده‌ها برای خرید لوازم‌التحریر یک دانش‌آموز کلاس پیش‌دبستانی و مقطع ابتدایی، باید غیر از پرداخت شهریه‌های سرسام آور مدارس غیردولتی، هزینه‌های بیش از ۸۰۰ هزار تا دو میلیون تومان تنها برای خرید کامل لوازم‌التحریر پرداخت کنیم؛ درحالی‌که قبل از شیوع کرونا در سال ۹۷ با ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار تومان می‌شد باکیفیت‌ترین نوشت‌افزار دانش‌آموزان را تهیه کرد.

این مادر همچنین اظهار داشت: اغلب کالاهایی که در بازار به عنوان لوازم مدرسه خرید و فروش می شود، تولید داخل کشور بوده و افزایش بیش از حد آن توجیه پذیر نیست لذا بسیاری از خانواده‌ها مجبور هستند سبد لوازم التحریر فرزند خود را کوچک کنند تا بتوانند از پس هزینه‌هایش برآیند؛ در صورتی که می‌توان با نظارت بیشتر جلوی بسیاری از افزایش هزینه‌ها و گرانی را گرفت.

خان بیگی در ادامه سخنان خود عنوان نمود: امسال شاید اولین سالی است که خانواده ها در آستانه سال جدید تحصیلی، خرید اقلام مدرسه و لوازم ضروری دانش آموزان را به روزهای آخر موکول کرده اند. برخی خیلی پیشتر اقدام به خرید کرده اند و برخی هنوز امیدوار به کاهش قیمت ها هستند و برخی دیگر نیز تمام تلاش شان را می کنند تا با آخرین پس اندازهایشان وارد گود شوند. در واقع این اولین بار است که اجناس اینگونه با تردید و نگرانی خرید  و فروخته می شوند. فروشندگان می گویند زودتر بخرید که به قیمت خرید قبلی داریم می فروشیم و خریداران فکر می کنند چه چیز اضافه ای را باید بخرند تا ماههای آتی کم نیاورند.

وی در پایان بیان کرد: به هر حال تهیه لباس های فرم مدارس و لوازم التحریر دانش آموزان دغدغه ای جدی است که می طلبد متولیان امر نسبت به تهیه پارچه، تولید، توزیع و قیمت‌ها نظارتی مضاعف داشته باشند تا شرایط برای عده ای سودجو فراهم نشود که با اجناس بی کیفیت اقدام به خالی کردن جیب مردم باشند.

یکی از فروشندگان لوازم التحریر در اینباره گفت: به صورت کلی باید اجناس را به ایرانی و خارجی تقسیم کرده و هر کدام را به صورت مجزا بررسی کنیم. قیمت کالاهای خارجی به صورت مداوم افزایش پیدا می‌کند و تقریباً این کالاها از سبد خرید خانواده‌های متوسط رو به پایین حذف شده است.

این فروشنده بیان کرد: البته این مسئله به ضرر خریداران نیست زیرا کیفیت بسیاری از اجناس ایرانی مانند خودکار، پاک کن، تراش، چسب و… حداقل با نمونه‌های خارجی برابری می‌کند. گرچه در این بین دفتر افزایش قیمت بیشتری داشته است و تغییر قیمت دفتر در سال گذشته نامحسوس بود، اما امسال قیمت این کالا حدود ۸۰ تا ۱۰۰ درصد رشد داشته است.

این کاسب با تاکید بر اینکه همواره به مشتریان خرید کالاهای ایرانی را توصیه می‌کند، تصریح کرد: یک پک کامل اجناس ایرانی را می‌توان با قیمت ۵۰۰  تا ۸۰۰  هزار تومان خریداری کرد در صورتی که خرید کوله پشتی به همراه سایر لوازم التحریر خارجی برای استفاده  یک سال تحصیلی حدوداً  دو میلیون و ۵۰۰ هزار تومان هزینه در بردارد و در تاکید سخنانم لازم می دانم بیان کنم لوازم‌التحریر ایرانی که در مجموع ۳۰ درصد بازار فروش را به خود اختصاص داده از نظر کیفیت و مرغوبیت حداقل چندین برابر جنس چینی  ارزش خرید کردن دارد.

این فروشنده در تایید سخنان خود افزود: آنچه در این میان از اهمیت خاصی برخوردار است اینکه اجناس وارداتی بی‌کیفیت در بازار لوازم‌التحریر سلامت دانش آموزان را هم تهدید می‌کند چراکه دست آن‌ها در تماس مستقیم با لوازم مورد استفاده است.

وی افزود: امسال قیمت لوازم التحریر به قدری بالا رفته که مردم توان خرید ندارند، این مسئله ارتباطی به ما پیدا نمی کند که مردم فریاد هایشان را برای گرانی بر سر ما می زنند، ما هم خودمان از این وضع ناراحتیم اما چه می شود کرد؟ قدرت خرید مردم پایین آمده و هنوز وارد بازار بازگشایی مدارس نشدیم.

این کاسب توضیح داد: روزگار دهه ۶۰ فارغ از همه مشکلاتی که با خود به همراه داشت مانند رکود، تورم، تحریم‌های همه‌جانبه، محاصره اقتصادی، کمبود ارزاق عمومی، فراگیر شدن کوپن برای تهیه سوخت، اقلام ضروری سبد خانوار و مانند این‌ها در حالیکه ما درگیر جنگی هشت ساله بودیم همچنان در تاریخ کشورمان می‌درخشد و نمونه است. در روزگاری که به اصطلاح همه‌چیز پولی شده شاید نسل دهه ۸۰ و ۹۰ و حتی نسل ۷۰ باورشان نشود که روزی همین مدارس دولتی ما در ابتدای مهر و روزهای اول بازگشایی مدارس پارچه مانتو و شلوار و بسته‌‌هایی شامل دفترهای ۴۰ برگ، ۶۰ برگ و ۱۰۰ برگ، مداد، پاک‌کن و خودکار دانش‌آموزان را تهیه و به دست آنان می‌داد آن هم در حالی‌که شروع، تداوم و خاتمه هشت سال جنگ بین ایران و عراق شدیداً با مسائل نفتی گره خورده بود.

وی با بیان اینکه خانواده‌هایی را می‌شناسم که تاکنون فرزندان خود را در مدارس، ثبت نام نکردند زیرا توان پرداخت هزینه‌های آن را ندارند افزود: مثلا فقط در حرفه ما در پنج ماه اخیر قیمت لوازم التحریر سیر صعودی داشته و به دلیل حذف یارانه کاغذ قیمت دفاتر نجومی افزایش یافته است. ما نیز هر بار که خرید انجام می‌دهیم قیمت‌ها نسبت به قبل از آن افزایش یافته و هم اکنون که به اوج خود رسیده است.

این فروشنده لوازم التحریر همه بخش های مرتبط با دانش آموزان را همراه با گرانی توصیف کرد و افزود: موضوع لباس فرم مدرسه نیز چالش دیگری است که هر سال در آستانه زمان بازگشایی مدارس به دغدغه‌ای برای والدین تبدیل می‌شود. چگونگی تهیه لباس فرم، تغییر دائمی رنگ و مدل، اجباری بودن آن و افزایش قیمت سالانه باعث شده تا خانواده‌ها این هزینه تحمیلی را سرباری بر سبد هزینه‌هایی خانوار بدانند.

وی در پایان توضیح داد: به هر حال همه این هزینه‌ها در حالی از جیب والدین پرداخت می‌شود که قرار بود طبق اصل ۳۰ قانون اساسی، تحصیل تا مقطع دیپلم رایگان باشد؛ اما آیا چنین است؟! کیست که نداند این روز‌ها مسیر آموزش و یادگیری فرزندان طبقه برخوردار از مسیر فرزندان عامه مردم متفاوت شده است و مدارس خاص با فوق ‌برنامه ویژه ‌ای که برایشان تدارک می‌بیند، مسیر موفقیت را سهل و تا حد زیادی تضمین می‌‌کند. متأسفانه به جای اینکه در حوزه آموزش برابری اجتماعی وجود داشته باشد و همه دانش‌آموزان از امکان برابری برای توسعه استعداد‌ها و مهارت‌های خود برخوردار باشند، شرایط به گونه ای است که آموزش و تدریس باکیفیت به مثابه کالای مرغوبی است که برای داشتنش باید بهای زیادی پرداخت کرد. در واقع نظام آموزش و پرورش کشور با وجود شرایط بسیار مناسب اعتباری در تحقق آموزش رایگان ناکام مانده و مدارس دولتی عادی به حاشیه رفته اند. در حالی که رهبر معظم انقلاب اسلامی دو سال پیش در دیدار با مسئولان وزارت آموزش و پرورش متذکر شدند: باید سطح و کیفیت مدارس دولتی از لحاظ آموزشی و تربیتی به‌گونه‌ای شود که دانش‌آموزان احساس نکنند با تحصیل در این مدارس امکان قبولی آن‌ها در کنکور کمتر است و خانواده‌ها نیز تصور کنند فرزندانشان را به یک جای بی‌پناه می‌فرستند.

در این میان عباسی فروشنده نوشت‌افزار که مشغول ارائه لوازم مورد نیاز خانواده‌ها است می‌گوید: در آستانه سال تحصیلی جدید به‌طور ناگهانی با رشد تقاضا در بازار شاهد افزایش ۳۰ درصدی نرخ انواع دفتر هستیم، طی روزهای اخیر رشد قیمت کاغذ، افزایش قیمت‌ها را به همراه داشته است.

او با اشاره به افزایش قیمت نوشت‌افزار در آستانه بازگشایی مدارس، اظهار می‌کند: مطابق با گفته مسئولان قیمت دفتر براساس محاسبات صورت گرفته حدود ۶۰ درصد و خودکار و مداد حدود ۳۰ درصد افزایش یافته و می‌توانیم بگوییم که معدل افزایش قیمت در این زمینه بالغ بر حدود ۳۰ درصد می‌شود که متناسب با افزایش حقوق و درآمدهاست، اما سیر صعودی قیمت مواد اولیه، تورم و شرایط اقتصادی غیر از گرانی واقعی پنج تا هشت برابری نرخ‌ها به طور چشمگیری قیمت اجناس را ساعتی بالا می‌برد.

این فروشنده نوشت‌افزار می‌افزاید: هر بار که برای خرید می‌رویم جنس‌ها از دفعه قبل گران‌تر شده است و نمی‌دانیم که چه باید بکنیم! مجبوریم جنس مغازه را بخریم اما تعداد کمی از مردم می‌توانند به راحتی خرید کنند.

او درباره شلوغی بازار لوازم‌التحریر این روزها برخلاف سال‌های شیوع کرونا، می‌گوید: هر روز به شلوغی بازار افزوده می‌شود و مردم برای تهیه ملزومات مورد نیاز فرزندان خود مراجعه می‌کنند و در حد توان خرید می‌کنند. گلایه مردم از گرانی است که هر بار با دفعه قبل تفاوت دارد، برخی دیگر از خانواده‌ها نیز می‌پرسند که چرا شهریورماه جنس‌ها گران‌تر می‌شود. مسئولان باید به نیاز والدین توجه کنند و راهی پیدا کنند تا آن‌ها بتوانند نیازهای ضروری فرزندان خود را تهیه کنند.

عباسی اظهار می‌کند: یکی دیگر از اقلامی که در بازار لوازم‌التحریر با رشد قابل توجه قیمت روبه‌رو شده است، جعبه‌های مدادرنگی است که قبل از شیوع کرونا در سال ۹۷ قیمت آن بین هشت تا ۱۵ هزار تومان بود، اما امسال نرخ آن به رشد هشت برابری داشته است. در فهرست لوازم‌التحریر رکورددار گرانی، جامدادی و قمقمه آب نیز در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند و اگر به دنبال خرید انواع لوکس و وارداتی باشید، باید تا صد هزار تومان هزینه کنید.

او درباره قدرت خرید مردم و مشکلات آن‌ها می‌افزاید: باور کنید دیدن شرایط برخی خانواده‌ها ما را شرمنده می‌کند، آن‌ها قدرت خرید ندارند و تلاش می‌کنند یک جنس معمولی با پایین‌ترین قیمت را انتخاب کنند. این مردم برای ما بسیار قابل احترام هستند و تاجایی‌که بتوانیم مراعاتشان را می‌کنیم، اما کار خاصی از دستمان برنمی‌آید؛ زیرا ما هم اجناس را گران می‌خریم.

این فروشنده نوشت‌افزار اضافه می‌کند: بارها پیش آمده پدر و مادری با بچه وارد مغازه شده و خواسته‌اند مارک ارزان‌تری به آن‌ها بدهم. حق هم دارند همه چیز خیلی گران شده است. اکنون یک بسته مدادرنگی ۱۲ رنگ بیش از ۸۵ هزار تومان و مداد رنگی چینی با کیفیت بسیار پایین ۲۰ هزار تومان، دفتر با نرخ دولتی ۱۵ هزار تومان اما با رنگ و لعاب خارجی فنردار کمتر از ۳۵ هزار تومان در بازار نیست.

وی تصریح می‌کند: شرایط اقتصادی مردم خوب نیست و مسئولان باید چاره‌ای اساسی بیندیشند. درست است که خیران در چنین مواقعی کمک خوبی برای مردم نیازمند هستند اما به این فکر کنیم که تعداد خیران در برابر تعداد نیازمندان کم است و نمی‌توانند تمام نیازمندان را حمایت کنند؛ از طرف دیگر با این شرایط اقتصادی اکثر مردم به حمایت دولت نیاز دارند. البته برخی از خانواده‌ها که دارای وضعیت اقتصاد بهتری هستند به هیچ‌وجه افزایش قیمت‌ها برای آن‌ها مسئله خاصی ندارد.

او با بیان اینکه به‌رغم گرانی و نابسامانی بازار نوشت‌افزار، درحال‌حاضر تغییرات هرساله لباس فرم دانش‌آموزان، هزینه‌های سنگینی به خانواده‌ها تحمیل می‌کند، می‌گوید: در شرایطی که تنگناهای مالی در بعضی خانواده‌ها در کنار افزایش هزینه تحصیل فرزندان وجود دارد، در آغاز سال تحصیلی اجبار به تغییر رنگ لباس مدارس غیرمنطقی است و این خود هزینه خانواده‌ها را دوچندان می‌کند؛ علاوه بر شهریه مدارس غیردولتی در مدارس دولتی هم مبالغی که برای کمک به مدرسه در ابتدای سال دریافت می‌شد افزایش یافته است.

عباسی در پایان گفت: بازار لوازم‌التحریر و دیگر ملزومات دانش‌آموزان آن‌قدر برای مردم شفاف است که نیاز به گفتن ندارد. هر کس که پایش را در این مغازه‌ها می‌گذارد متوجه قیمت‌های بالای این اجناس می‌شود. اینکه مسئولان بگویند نمایشگاه برپا می‌کنیم و در آنجا اجناس به قیمت مناسب‌تری عرضه می‌شود، اصلاً فکر خوبی نیست چون این نمایشگاه‌ها اختلاف قیمت زیادی با مغازه‌ها ندارند. کسی که قدرت خرید ندارد از نمایشگاه هم نمی‌تواند خرید کند و باید به این موضوع توجه کنند.

payamgooyesemnan