یادداشت روز به قلم علی اکبر مختاری؛

به تصمیم و خواست مردم احترام بگذاریم

چند سال قبل محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه وقت در گفتگویی در برنامه تلوزیونی «حالا خورشید» در مقابل سوال مجری برنامه که می پرسد چرا ما هم مثل سایر کشورهای دنیا نمی‌توانیم هم روابط دیپلماتیک خودمان را داشته باشیم و هم روی مردممان فشار نباشه؟ پاسخ می دهد : ما خودمان انتخاب کردیم که جور دیگری زندگی کنیم. در آن زمان نقدهای تند و صریح به سخنان وزیر خارجه وارد شد و  منتقدان اظهارات ایشان را تحریف واقعیات و سرپوش گذاشتن بر مشکلات و ماله کشی پنداشتند. اکنون معمای این سخن تعبیر و آشکار شده است. انتخاب مردم در آن دوره و دوره بعد شرایط را سخت تر کرد و عیان گشت که وقتی  مردم از تعیین کنندگی کنار گذاشته شده اند و از ناکارآمدی دولت و فشارهای اقتصادی خسته شده و امیدی به آینده ندارند دست به انتخابی دیگر میزنند. اینک مردم حق خود میداند تصمیم جدیدی بگیرد و شرایط دیگری را انتخاب کنند و حکومت موظف است در این تصمیم ملی با مردم همکاری و همراهی کند.

در این روزها رسانه ها تحلیل های متفاوتی در خصوص ابعاد مختلف اعتراضات اخیر و شرایط بحرانی ایران گزارش میدهند. برخی بر مولفه های اقتصادی و تبعیض و بی عدالتی تاکید دارند و جراحی اخیر دولت رئیسی و آزاد سازی قیمتها و عدم توجه به جوانب سیاسی اجتماعی آن را علت اصلی نا آرامی می دانند. برخی دیگر بر مولفه های فرهنگی و بهره گیری از ابزار خشونت با مقوله فرهنگ به ویژه سختگیری های پلیس در فضای عمومی و تحقیر و خشونت علیه زنان را مسبب چنین رخداد بزرگی قلمداد می کنند که جنبشی زنانه و با شعار «زن زندگی آزادی» رقم زده است. در کنار این تحلیل افرادی از منظر اجتماعی به شکاف بین نسلی اشاره دارند و جنبش اعتراضی را به خواسته های نسل نو که به دهه هشتادی شهرت یافته اند خلاصه میکنند. از  این منظر جوانان و نوجوانان تحت تاثیر رسانه ها و سبک زندگی  مدرن با عبور از گذشته و ارزشهای پدران خود به شالوده شکنی و هنجارشکنی دست زده اند و شیوه زیست اجتماعی نوین که سکولار و مدرن است را مطالبه می کنند. در تحلیل جامعه شناسانه برخی اساتید علوم اجتماعی به نوشدگی انسان ایرانی اشاره شده است از این دیدگاه انسان ایرانی چنانچه در زندگی سنتی خود و قبل از دوره مشروطه «رعیت» به شمار می آید در دوره های بعد با توجه به اجرای مدرنیزاسیون و شکل گیری دو انقلاب و پررنگ شدن مدرنیته در زندگی اجتماعی به «رعیت مدرن» تبدیل شده است. انسان رعیت مدرن از برخی جهات وابسته، سرسپرده، منفعل و سرخورده است و کنشگری ندارد این رویکرد معتقد است در جریان گذر از سنت به مدرنیته انسان ایرانی بر اثر دسترسی به اطلاعات و  افزایش آگاهی صیروریتی داشته به شرایط کنشگری رسیده است و اکنون میتواند بعنوان «شهروند» خطاب شود و نقش شهروندی خود را ایفا کند. جامعه شناس معتقد است در دوره های گذشته میل به اطاعت در جامعه با تفوق رابطه تقلید در جامعه دینی مقوم گشته و این میل موجب شده فرمانروایان اقتدارگرایی ظهور کنند ولی در شرایط جدید که افراد جامعه به لحاظ ذهنی و عینی قوی و ثروتمند شده اند. هدایت وکنترل جامعه بر اساس خرد جمعی،تعاون و زندگی انجمنی بسط می یابد.

از سویی دیگر جهانی شدن، دسترسی آسان به اطلاعات و ابزارهای ارتباطی  موجب کم رنگ شدن مرزهای ملی است و این وضعیت آگاهی شهروندان را نسبت به شیوه زندگی در کشورهای دیگر و سطح رفاه و  تامین آزادیهای فردی و اجتماعی دیگر ممالک  بالا برده است. مقایسه مزیتها در نقاط دیگر جهان و عقب افتادگی و فقر و فلاکت در درون موجب تحقیر و سرخوردگی است و مجددا یادآور آن عقب افتادگی تاریخی است که در جنگهای ایران و روس ایرانیان را سرخورده و منکوب کرد و نهایتا به جنبش مشروطه خواهی منجر شد.

همه ابعاد ذکر شده جنبش اعتراضی مردم ایران در سطور فوق قابل اعتناست و برخلاف اظهارات نماینده مردم کرج که به مردم توصیه کرده است انتظارات خود را کاهش دهید و خود را بالادستی ها مقایسه نکنید اکنون دهها میلیون شهروند ایرانی داریم که زیر خط فقر زندگی میکنند و در کشوری که منابع طبیعی و ثروتهای عظیم انرژی در آن نهفته است انتظار تغییر وضعیت دارند و خواستار خروج از انزوا و فلاکت و نقش آفرینی در عرصه بین المللی و دسترسی به امنیت همه جانبه، ثبات و تحقق یک زندگی معمولی هستند.

payamgooyesemnan