یادداشت روز به قلم مهران سعادت؛

بانک مرکزی با مدیریت فرزین!

ریاست بانک مرکزی آقای دکتر صالح آبادی به یک سال نکشید و او رفت همانطور که انتظار می رفت دکتر محمد رضا فرزین بر کرسی ریاست مهمترین سازمان اقتصادی کشور نشست. فرزین آمد و نرخ جدید ارز را با خود آورد و نرخ ارز نیما را معرفی کرد که در افکار عمومی و به سرعت به نرخ فرزین مشهور شده است. این نرخ یادآور نرخ ارز معا.ون اول دولت تدبیر و امید است. بسیاری ارز فرزین را با ارز جهانگیری مقایسه می کنند. حال سوال اینست که آیا ارز نرخ فرزین دچار فرجام نرخ جهانگیری خواهد شد یا نه؟ نگرانی این است که اگر نرخ فرزین هم جواب ندهد در آن صورت چه باید کرد. حتما بایستی مسئله را فراتر از ریس بانک مرکزی دید و بهتر است سیاست های دولت در خصوص ارز بازبینی شود. در طول دو سال گذشته چهار رییس بر صندلی ریاست بانک مرکزی تکیه زدند اما مشکل همچنان باقی است. به نظر می رسد که باید طرحی نو در انداخت تا نتیجه بهتر گرفت. باید بدانیم  که اقتصاد یک سیستم است و بانک مرکزی جزئی از سیستم کلی اقتصاد. البته نقش بانک مرکزی در حفظ ارزش پول ملی مهم است اما سایر دستگاه ها هم تاثیر گذار هستند.

بحث ارز صرفا در اختیار بانک مرکزی نیست بخشی از آن مربوط به سیاست خارجی و سیاست‌های کلی است. وقتی شرایط ما در حوزه بین الملل عادی نیست بانک مرکزی هم نمی‌تواند کارخاصی برای ثبات و کاهش نرخ ارز انجام دهد برای اینکه دلار رابطه نزدیکی به حوزه بین الملل دارد. کوچکترین تنشی در حوزه بین الملل اقتصاد ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد البته این موضوع درباره سایر کشور‌ها نیز مصداق دارد به همین خاطر با تنش‌های بین المللی و عدم تسهیل تجارت خارجی به بهترین نحو ممکن ارز وارد کانال‌های بالاتری از قیمت می‌شود، به همین خاطر تسهیل ارتباطات با اقتصاد‌های بزرگ در این موضوع بسیار حائز اهمیت است. هر چند بر گسترش و تعمیق روابط خارجی و توسعه تجارت با کشور‌های مختلف دنیا تاکید می‌شود، اما بدین معنا نیست که از سیاست‌های بین المللی که به تامین منافع ملی می‌انجامد دست بکشیم و در برابر زیاده خواهی‌ها کوتاه بیاییم، اتفاقا باید بر مواضع خودمان دفاع کنیم، اما نباید سیاست‌هایی در پیش بگیریم که هزینه‌های اقتصادی بر کشور تحمیل کند، هزینه‌هایی که مانع سودآوری اقتصاد ایران می‌شود.

برخی از سیاست‌ها ایجاد تنش می‌می کند نه آورده سیاسی و نه اقتصادی دارد، بنابراین صرفا بانک مرکزی به تنهایی نمی‌تواند عامل کاهش و ثبات نرخ ارز باشد، بلکه به هماهنگی بین سیاست خارجی و بانک مرکزی به شدت نیازمندیم. اگر این دو در کنار هم به درستی مدیریت شوند و تنش زدایی عزتمندانه با دنیا داشته باشیم و در مرحله دوم از کارشناسان خبره برای حل مسائل اقتصادی کمک گرفته شود قطعا مشکلات اقتصادی به تدریج کمتر می‌شوند. مسوولان باید از اقدامات گفتار درمانی در شرایط فعلی به شدت دوری کنند و عملگرا شوند چرا که بدبینی مردم به سیاست گذاری‌های اقتصادی و بین المللی مسوولین حاوی پیامد‌های خوبی برای کشور نیست، به همین جهت تا زمانی که مردم با سیاست‌های اقتصادی همراهی نکنند عملا این سیاست‌ها تاثیرگذار نخواهد بود و روی خوش اقتصادی با ثبات که فرار سرمایه از آن صورت نگیرد و سرمایه‌های جدید را به خود جذب نکند نخواهیم دید.

مهمترین و سیاسی‌ترین متغیر اقتصادی ارز است، به‌طوری که برخی معتقدند نرخ ارز بیش از اینکه متغیری اقتصادی باشد متغیر سیاسی است. بنابراین طبیعتا تحولات و تصمیم‌گیری‌های سیاسی بر روی آن تأثیرگذار است. نکته منفی چنین تأثیرپذیری این است که وقتی نرخ ارز تغییر پیدا می‌کند به‌خصوص زمان افزایش قیمت افزایش بر روی تورم و قیمت کالا تأثیر می‌گذارد بنابراین بسیاری از کشورها سعی می‌کنند نرخ ارز را دچار تحول سیاسی نکنند تا در فضایی آرام برنامه‌ریزی خود را برای اقتصاد انجام دهند. نرخ ارز مانند بسیاری از متغیرها روبه رشد است یعنی میزان افزایش آن بیشتر از کاهش است بنابراین حتی اگر توافق کامل هم انجام بشود در بهترین حالت ممکن است بین پنج هزار تومان (یا در حالت فعلی خوشبینانه) ۱۰ هزار تومان کاهش پیدا کند به‌طور مثال احتمالا قیمت ارزی که امروز ۴۴ هزار تومان است، ۳۴ هزار تومان شود. بانک مرکزی بهتر است هدف گذاری خود را بر تعدیل تدریجی نرخ ارز در طول زمان نماید تا افزایش جهشی ارز سبب بهم ریختگی در قیمت های نسبی و بهم خوردن فضای اقتصادی نگردد.  بهر حال رییس جدید بانک مرکزی باید  به سختی کار  توجه داشته باشد و حل مسئله ارز را در ون بانک مرکزی جستجو نکند و با تعامل با دستگاه های دیگر دولتی سعی بر کنترل ارز داشته باشد. در ضمن نیاز است از تیم مشاوره ارزی قوی نیز استفاده شود تا خطا های تصمیم گیری را به حداقل برساند.

payamgooyesemnan