یادداشت روز به قلم روح اله ساعدی؛

بهسازی و نوسازی بافت فرسوده را چگونه باید حل کرد؟

روز شنبه زمین لرزه‌ای به بزرگی ۳/۲ درجه در مقیاس ریشتر شمال شهمیرزاد حوالی مرز بین استان‌های سمنان و مازندران را لرزاند. این سومین زمین لرزه از ابتدای صبح همانروز تا ساعت ۱۱/۵ بوده،که در همین منطقه رخ می‌دهد.

کانون این زلزله ۱۷ کیلومتری شهمیرزاد استان سمنان گزارش شده است. سازمان ژئوفیزیک دانشگاه تهران عمق این زلزله به هشت کیلومتری زمین اعلام کرده است. دو زمین لرزه قبل نیز با قدرت‌های ۳/۸ و ۳/۲ درجه در مقیاس ریشتر همانروز دقیقاً همان محل را لرزانده بودند. هر چند که وقوع زلزله در ابتدای هفته جاری در شمال استان سمنان بنا به گفته مدیرکل دفتر مدیریت بحران استانداری تلفات جانی و مالی نداشته است، اما زمین لرزه فوق از بیشمار زلزله هایی است که در نیم قرن اخیر، در منطقه کویری استان سمنان رخ داده و جای نگرانی دارد! چون  بخش عمده ای از این زلزله ها در سالهای گذشته  تخریب های فراوانی را به همراه داشته است. برخی از این زمین لرزه های مهیب، خاطرات تلخ شان هرگز از حافظه مردم این دیار کویری پاک نخواهد شد، که می توان به برخی از آنها اشاره کرد. مانند مهیب‌ترین زلزله تاریخ در ایران در منطقه قومس(سمنان) و در سال ۸۵۶ میلادی اتفاق افتاده که به واسطه آن زلزله حدود دویست هزار نفر کشته شدند که فقط چهل هزار نفر آن در شهر صد دروازه‌(دامغان کنونی) کشته شدند! وقوع زلزله روستای طرود شهرستان شاهرود در بهمن سال ۱۳۳۱ ه.ش که باعث کشته شدن حدود هشتصد نفر از مردم روستای طرود شد و همچنین زلزله‌ای حدود ۱۱۰ سال پیش در روستای تاش شاهرود روی داد که به کشته شدن حدود صدنفر از مردم انجامید. در سالهای اخیر می توان به زلزله دی ماه سال ۱۳۸۹ ه.ش کوه زر شهرستان دامغان اشاره کرد که باعث کشته شدن سیصد و هفت نفر از مردم روستای کوه زر و تخریب تقریبا کامل روستا اشاره کرد.در غرب استان و منطقه گرمسار نیز هر از چندگاهی شاهد آزاد شدن گسل‌ها هستیم و زلزله‌هایی در این منطقه نیز به وقوع پیوسته که این گستردگی، حکایت از زلزله خیز بودن استان سمنان دارد. لذا با توجه به این نکته که خطر نسبی زلزله در استان سمنان بالاست، لازم است به مقاوم سازی ساختمان‌ها بویژه در بافت فرسوده شهرها و روستاها و مدیریت پیش و پس از بحران زلزله توجه بیشتری شود.

واقعیت اینکه زلزله، امری طبیعی است و تقریبا می توان گفت از آن هیچ راه گریزی نیست. این پدیده طبیعی در برخی از مناطق بیش از دیگر مکانها بروز می کند، منطقه هایی همچون ایران که در کمربند زلزله جهان قرار گرفته و مثل استان سمنان که محل گذر دو گسل مهم جنوب به شرق و غرب دشت لوت است و به جهت این موقعیت توپوگرافی، شدیداً در معرض خطر بزرگ و جدی زلزله قرار دارد. در زلزله های اخیر استان سمنان، اگر چه آمار واحدهای مسکونی تخریبی اندک است اما جای نگرانی شدیدی دارد. برخی آمارهای در این حوزه، به مصداق مشتی نمونه خروار، حکایت از این دارد که با وجود تلاش های گسترده ای که طی چند سال اخیر صورت گرفته، جدیت نمایندگان مجلس ادوار مختلف در وضع قوانین ویژه برای برخورداری روستاییان از خدمات خاص، اهتمام دولت ها در پرداخت تسهیلات کم بهره و حتی بلاعوض، پیگیری های مستمر مدیران استانی در ویژه دیده شدن روستاهای استان و اخذ تسهیلات خاص و خدمات انحصاری همچون اخذ مصوبه ساخت یازده هزار واحد مسکونی ویژه محرومین در دولت و گرفتن سهم ۱۹هزار واحدی برای روستاهای استان در طرح احداث واحدهای مسکونی مشارکتی بنیاد مستضعفان و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، و علاوه بر سهم تکلیفی سالانه بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان، حتی با رقم مشوقانه دویست میلیون تومان وام قرض الحسنه با کارمزد ۵ درصد و دوره بازپرداخت ۱۵ ساله بانضمام چهل میلیون تومان تسهیلات بلاعوض، هیچ کدام آن طور که باید و شاید نتوانسته ترغیب کننده روستاییان و اهالی روستاهای استان سمنان به طور کامل و صد در صد برای بهسازی و مقاوم سازی واحدهای مسکونی باشد!!!

این همه در حالی است که به گفته مدیرکل بنیاد مسکن استان سمنان که از آمادگی کامل بنیاد مسکن برای اعطای تسهیلات ساخت و مقام سازی مسکن روستایی در روستاهای این استان خبر داده، هیچ محدودیتی در اعطای تسهیلات مسکن روستایی در استان وجود ندارد، اما آمارها نشان می دهد در سالهای اخیر تنها زیر پنجاه درصد واحدهای نامقاوم در روستاهای استان، تن به اصلاح و بازسازی منازل خود داده اند. حال باید پرسید، اهالی روستا که نیاز به این امر مهم و حیاتی دارند، و به نوعی به حفاظت از جان و مال آنها در برابر زلزله و بلایای طبیعی ارتباط دارد، دولت هم که پای کار است، تسهیلات هم  آماده است، و دستگاهها هم ملزم به اجرای قانون اند، بانک ها هم مکلف به پرداخت وام هستند، و… به راستی مشکل کار در نوسازی و بازسازی بافت فرسوده روستایی کجاست؟!

payamgooyesemnan