گزارش روز (گزارشگر: مائده شریفی)

خالکوبی؛ آتش بازی خطرناک روی پوست!

این روزها ترویج خالکوبی در ایران رشد قارچ گونه‌ای یافته است تا حدی که بسیاری از واحدهای صنفی آرایشگری در زیرزمین‌های شهرهای بزرگ و کوچک، در واحدهای بی‌متولی خود اقدام به گسترش این معضل می‌کنند. تصاویر خالکوبی برخی ورزشکاران و نیز برخی از مجرمین در رسانه‌های ایرانی مورد توجه قرار گرفته است. گسترش این موارد خالکوبی یا همان تاتو بهانه‌ای شد‌ تا خالکوبی در ایران را زیر ذره‌بین قرار دهیم و چگونگی گسترش آن را بررسی کنیم.
خالکوبی در میان جوانان ایران و به ویژه زنان افزایش یافته است، کمتر از ۲۰ سال پیش زنان ایرانی شروع به خالکوبی به عنوان یک آرایش همیشگی کردند. هم اکنون برخی از طراحان خالکوبی به خانه مشتریان خود رفته و در آنجا کار می‌کنند در حالی که در موارد دیگر، خالکوبی‌ پنهانی و در سالن‌های آرایش انجام می‌شود و هزینه انجام این کار متناسب با کیفیت کار، طرح آن، اندازه و عضوی که روی آن خالکوبی می‌شود، متغیر است. بسیاری از اراذل و اوباش در ایران نیز خالکوبی دارند و این جلوه منفی خالکوبی برای مبارزه با آنان مورد استفاده مسئولان انتظامی قرار گرفته است به طوری نیروی انتظامی در سال‌های اخیر در نمایش عمومی اراذل و اوباش از نمایش دادن بدن خالکوبی شده این افراد برای کوچک کردن آن‌ها و فرستادن پیام برای تماشاگران استفاده کرده که این امر نیز تاثیر منفی داشته است. از سویی بنا بر هشدار وزارت بهداشت، خالکوبی احتمال ابتلا به سرطان پوست، هپاتیت و ایدز را افزایش می‌دهد و  خالکوبی شانس ابتلا به هپاتیت C را تا ۱۰برابر بالا می‌برد.
گسترش این موارد خالکوبی یا همان تاتو بهانه‌ای شد‌ تا آن را زیر ذره‌بین قرار دهیم و چگونگی گسترش آن را بررسی کنیم.
دراین راستای آقای مجید رجبی توضیح داد: آسیب‌های اجتماعی و گرایش جوانان به فرهنگ‌های غیربومی خصوصا غرب که در قالب تهاجم فرهنگی معنی می‌شوند، در کشورهای در حال توسعه به یک معضل جدی تبدیل شده است. تاتو یکی از آسیب‌های اجتماعی است که در سال‌های اخیر در بین برخی از مردم کشور رواج یافته و به نوعی فرهنگ وارداتی محسوب می‌شود.
وی در ادامه گفت: گرایش به مدگرایى و استفاده از پدیده هاى مرتبط با آن در کشور ما به ویژه در میان دختران جوان و زنان رواج دارد که این مساله در خور تامل است. به طور مثال با گذشت زمان سهم دختران قابل ملاحظه و در مواقعى بیشتر از مردان است هرچند که برخی از افراد معتقد هستند که به خاطر تاتو ابرو و خط چشم این آمار بالاتر رفته، اما اگر این موارد را هم استثنا کنیم به خاطر علل متفاوت باز هم گرایش زنان به این امر بیشتر است. عدم نظارت و ارائه راهکار در برابر فرهنگ‌های غربی و وارداتی یکی از جمله عواملی است که موجب شده تاتو در ایران هم رواج پیدا کند. در سایه غفلت دستگاه‌های نظارتی و نهاد‌های فرهنگی افراد در منزل و حتی مغازه‌ها بدون رعایت بهداشت کافی به انجام فعالیت‌های خالکوبی مشغول می‌شوند، علیرغم اینکه اینگونه کار‌ها ضمن اینکه غیرقانونی است خطرات اجتماعی و بهداشتی را نیز در بر دارد.
رجبی همچنین افزود: سلبریتی ها و افراد مشهور از جمله عوامل گرایش جوانان به سمت خالکوبی هستند، این افراد برروی بدن خود تاتو‌هایی دارند که فرد هوادار وی، به تقلید از او شکل‌هایی را بر روی بدن خود هک می‌کند بدون آن‌که هیچ اطلاعی از معنا و مفهوم آن داشته باشد، برخی از این سلبریتی‌ها برای برند سازی و تبلیغ، تاتو خاصی را بر روی بدن خود درج می‌کنند و آن را در رسانه‌ها و یا فضای مجازی منتشر می‌کنند که برای آن‌ها این امری درآمد زا محسوب می‌شود. البته باید این را اضافه کنم این افراد تمام جامعه سلبریتی ها را در بر نمیگیرد.
وی تاکید کرد: در حالی که ابزار تاتوی ضدعفونی نشده و اعمال غیربهداشتی در حین تاتو کردن می‌توانند موجب عفونت‌های خطرناکی شوند، خود جوهر تاتو نیز می‌تواند منجر به عفونت‌های خطرناکی شود، مخصوصا اگر جوهر تاتو آلوده باشد.
مجید رجبی در تاکید این موضوع اضافه کرد: هیچ روش مطمئن یا خطاناپذیری وجود ندارد که بی خطر بودن جوهر تاتوی استفاده شده را ثابت کند. حتی اگر جوهر تاتو در یک ظرف مخصوصی مهر و موم شده باشد و روی برچسب ان عبارت «استریل» نوشته شده باشد باز نیز امکان دارد که جوهر آلوده باشد.
رجبی در آخر عنوان نمود: اگر بسیاری از جوانان فلسفه خالکوبی را بدانند و از خطرات آن آگاه شوند، محال است به خالکوبی روی آورند. برخی بانوان برای زیبایی بیشتر، ابرو و لب‌های خود را تاتو می‌کنند که نوع زنانه خالکوبی است و همان خطرات را دارد و علاوه بر آن، ورود مواد شیمیایی و رنگ‌های زیان‌آور را به بدن تسهیل می‌کند.
نادیا اشرفی نیز دراین باره گفت:  در گذشته های دور، هر جوانی به خود اجازه خالکوبی نمی داد، چون افکار عمومی نسبت به آن کاملا” واکنش نشان می داد ولی حال این مسئله متفاوت شده و تتو کاری بر بدن عملی عادی در جامعه جلوه داده می شود. زیبایی هر انسان و نحوه آرایش آن امری کاملا شخصی است، ولی بعضی از موارد تنها به یک شخص باز نمی گردد بلکه یک جامعه را تحت شعاع قرار می دهد و اگر به این موضوع توجه جدی نشود کشوری که با نام پهلوانی و مردانگی و شجاعت و غیرت در تمام محافل جهانی شناخته شده است، شاید القاب بزرگی و نکویش در کورسوی قرار گیرد.
اشرفی ادامه داد: چشم و هم چشمی و رقابت‌های ناسالم، نبود الگوی درست تربیتی، آگاه نبودن از فلسفه و عوارض خالکوبی و تقلید‌های کورکورانه برای جلب توجه دیگران به خصوص در میان قشر جوان، از دیگر علل گرایش افراد به خالکوبی است. دین مبین اسلام با هر حرکتی که به بدن زیان وارد کند، مخالف است و حتی اگر کسی بر بدن خود سیلی یا ضربه بزند، باید کفاره پرداخت کند. از اینرو از آنجا که خالکوبی مجروح کردن بدن است، در اسلام مورد پذیرش نیست.
وی همچنین با بیان اینکه اکنون حدود ۵ درصد زنان و مردان کشور به دنبال خالکوبی هستند و باید رسانه‌ها به فکر پیشگیری و اطلاع‌رسانی در خصوص عواقب و آسیب‌های ناشی از آن باشند، می‌گوید: برخی بر این باورند که اگر خالکوبی مورد علاقه آن‌ها نبود، بعد‌ها آن را پاک می‌کنند، در حالی که پاک کردن خالکوبی نیاز به هزینه‌های بسیار زیاد دارد و رنج و درد آن سه برابر خالکوبی است و این کار به درستی نیز انجام نمی‌گیرد و باید با لیزر پاک شود که مستلزم هزینه‌های گزاف است و یا به وسیله اسید پاک شود که درد‌های فراوانی دارد و حتی به آسیب‌های پوستی می‌انجامد.
نادیا اشرفی عنوان کرد: باید نسلی را تربیت کنیم که به عنوان الگو در صفحه مجازی هم بتوانند نکات مورد نظر را رعایت کنند و چه خوب است پولی که قرار است صرف تاتو کنیم، صرف ورزش کنیم. حتی اگر نیم میلیون تومان برای یک عمر است.
اشرفی در پایان باید اظهار داشت: اگر جوان ونوجوانان را با عوارض و خطرات پیش رو و اصالت هاى وجودى و منحصر به فرد خود آن‌ها بتوان بیشتر آشنا کرد، خود آن‌ها بهترین راه هاى مقابله و مواجهه با محصولات فرهنگى وارداتى غربی را خواهند یافت. همچنین با توجه به اینکه فرهنگ مصرف گرایى امروزه به یک فرهنگ غالب تبدیل شده است شاید لازم باشد براى الگوسازى نسل جوان اقدامات جدى ترى صورت گیرد زیرا تجربه نشان داده در مواقعى که جوانان الگوهاى فکرى و اجتماعى مناسبى در اختیار داشته باشند کمتر به رفتارهاى متفاوت و بعضاً آسیب زا روى مى آورند.
احسان عجم حسنی دراین باره توضیح داد: شکایت از روزگار و شکوه از شرایط موجود یکی از اصلی‌ترین دلایل خالکوبی است، چه آن‌که اشعار غم‌آلود زیادی را می‌توان دید که برای «تتو» استفاده می‌شود، به نظر می‌رسد این نوع اعتراض به اوضاع با آسیب رساندن به بدن در میان جوانان طرفداران زیادی دارد.‏ خیلی از کسانی‌که خودشان این کار را انجام می دهند ، این‌کار را هنر نقاشی می‌دانندو می گویند این کار نقاشی‌ است با ظرافت و جزئیات بالا که هنگام کشیدن آن‌ها باید تمرکز حواس زیادی داشته باشیم و همه تلاشمان رسیدن به بهترین طرح در نخستین اقدام است، چون جبران اشتباه در طراحی تتو کاری سخت و دردناک است.
عجم حسنی ادامه داد: یک جستجوی ساده در اینترنت، ابعاد گسترده تتو و خالکوبی در ایران را نشان می‌دهد؛ این در حالی است که جامعه ایران در قیاس با جوامع غربی روی خوشی به این مسأله نشان نمی‌دهد. وقتی به نقش‌های خالکوبی توجه می‌کنیم نگاره‌هایی با پیام خشونت و پیام‌های جنسی و رو به گسترش می‌یابیم و در مجموع آنچه نگران کننده است بروز بحران های اجتماعی٬ رخ نمایی این بحران‌ها درجای جای کنش افراد٬ وضعیت خشونت جنسی و بحران‌های مرتبط با آن است. البته نباید این نکته را فراموش کرد خیلی از این خالکوبی‌ها تحت شرایط ویژه روحی٬ روانی و در موقعیت اجتماعی خاص ایجاد شده و پس از عبور از آن موقعیت٬ کارکرد خود را از دست داده و برای فرد به یک ضایعه و عارضه تبدیل می شود. رواج روز افزون این پدیده در بین ورزشکاران و هنرمندان نیز به ابزاری برای تبلیغ آن و تشویق هر چه بیشتر مردم عادی شده تا حدی که حاضر به تحمل درد و التهاب شدید پوستی و نیز هزینه‌های بعضا هنگفت آن می‌شوند.
وی همچنین اشاره کرد: خالکوبی انتخاب شغل را در این بازار بیکاری محدود می کند لذا در برخی مشاغل ظاهر فیزیکی اشخاص بسیار مهم است از این رو از افرادی که خالکوبی دارند، استفاده نمی‌شود. برخی مشاغل چون؛ مهمانداری، بازار یابی، کار رسانه‌ای و بسیار از مشاغل دیگر افرادی را استفاده می‌کنند که هیچ گونه خالکوبی‌ای روی بدن خود نداشته باشند. داشتن خالکوبی در موقع مصاحبه شغلی می‌تواند در روند پذیرش شما تاثیر منفی بگذارد.
احسان عجم حسنی افزود: ما اگر در معرفی الگوهای سالم تلاش نکنیم یا الگوهای سالم را درست معرفی ننماییم، به طور مثال حضرت فاطمه(ع) که الگوی تمام بانوان مسلمان است را به گونه ای معرفی می‌کنیم که به نظر غیر قابل دسترس می آید و جوان خود را حتی در نزدیکی این الگو نیز احساس نمی‌کند بانوان ما به سمت الگو های قابل دسترس و در بسیاری از موارد نامناسب خواهند رفت و چون در یک موضوع این فرد برایشان قابل قبول است سایر رفتارهای او را نیز بدون قید و شرط دنبال می‌کنند.، امروزه این الگوهای دسترس پذیر افرادی مانند خواننده ها و بازیگران هستند که نمی توانند در تمام زمینه ها الگو های مناسبی باشند.
وی با بیان این که عقلانی سازی رفتارها و پر رنگ کردن عقاید دینی می‌تواند از این ناهنجاری جلوگیری کند خاطر نشان ساخت: این افراد با این نوع استنباط که این بدن خود من است و من اختیارش را دارم به توجیه کارشان می پردازند، ولی اگر مذهب و جلوه‌های واقعی فرهنگ اسلامی در جامعه نهادینه شود هرگز پی این امور نمی روند. البته پایان قصه همه خالکوبی‌ها و تاتوها البته برای همه روشن است و اغلب همه به دلایل مختلف تغییر سلیقه می دهند و به فکر پاک کردن تاتو می افتند. اما پاک کردن این طرح ها کار ساده ای نیست. به گفته بسیاری از تاتوکارها طرح ها را تنها می توان با طرح دیگری جایگزین کرد و این تاتوهای دائم قابل پاک کردن نیست.
عجم حسنی در پایان سخنان خود نیز عنوان نمود: خلاصه خالکوبی به هر دلیلی و با هر هدفی که انجام شود، واقعیتی است پردرد و رنج که هم اکنون در دنیا طرفداران بسیاری پیدا کرده به طوری که بسیاری از مردم برای زیبایی رو به‌این روش آورده‌اند. در حال حاضر علاوه بر نقاشی روی بدن که در میان افراد یا گروه‌های خاص طرفداران بسیاری دارد، برخی از افراد نیز از این این روش برای برطرف کردن برخی نواقص صورت خود استفاده می‌کنند که در این میان می‌توان تاتوی لب، تاتوی ابرو و تاتوی چشم را نام برد اما امیدوارم رسانه ها بتوانند این فرهنگ غلط را با فرهنگ سازی صحیح عوض کرده و جوانان را به سمت و سوی دیگری سوق دهند.
در آخر کارشناس این موضوع پروین منصوری در ابتدا سخنانش توضیح داد: تتو یا خالکوبی همان نقش‌هایی با ماندگاری طولانی هستند که روی پوست زده می‌شوند، روزگاری این طرح‌ها نمادی برای تمایز قبیله‌ها با هم بود، بعدتر می‌شد خالکوبی به روش سنتی را در میان بزرگان هر روستا دید، اما امروزه جریان تا جایی ادامه پیدا کرده که خالکوبی برای پسرها و دخترها تنها یک مُد به حساب می‌آید. برخی متن‌های سوزناک را به هرچیزی ترجیح می‌دهند، همین که بخشی از کمبودهای زندگی را با استفاده از سرنگ‌های رنگی روی پوست حک کنند، احساس می‌کنند کار بزرگی انجام داده‌اند و این موضوع آنها را راضی میکند که یک اشتباه بزرگ است.
منصوری ادامه داد: به نظرم؛ کسانی که با قصد و برنامه‌ریزی دست به این عمل می‌زند و حتی مبالغ هنگفتی برای آن هزینه می‌کنند؛ جملات تکراری و تصاویر مشخصی را تتو می‌کنند و همین موضوع نشان می‌دهد خالکوبی در ایران یک پیام شخصی نیست. مهم‌ترین پیام خالکوبی برای ما روانشناسان است و آن هم تمایل فرد به خودنمایی است. که آن هم ریشه‌های مختلفی دارد. اغلب مراجعین من بعد از مدتی از انجام خالکوبی پشیمان می‌شوند. زیرا افسردگی، اضطراب و استرسی که از علت‌های انجام خالکوبی‌ست؛ بعد از مدتی درمان می‌شوند اما اثر آنها روی بدن بعد از درمان، می‌تواند به موضوع دیگری برای استرس و افسردگی تبدیل شود و موجب پیامدهایی چون شرمساری در فرد باشد.
وی تاکید کرد: بسیاری از آنها به دنبال روش‌های مختلف پاک کردن خالکوبی از بدن خود می‌گردند. بخش دیگری از دلایل فرد مربوط به عشق و عاشقی‌های دوران نوجوانی و جوانی است. فرد؛ خالکوبی را برای کسی که او را دوست دارد انجام می‌دهد اما بعد از شکست در این عشق نمی‌تواند اثر آن را پاک کند و این خالکوبی خود به دلیلی برای افسردگی تبدیل می‌شود و مانع تلاش فرد در پاک کردن و فراموش کردن زندگی قبلی می‌شود.
این کارشناس در ادامه سخنان خود افزود: متاسفانه جوان ایرانی زندگی آگاهانه‌ای ندارد. تلاش روانشناسان در داخل کشور دعوت به همین تفکر و آگاهی است. از نظر من؛ نه آن حالت مردانگی و لوتی‌گری انگیزه جوانان امروز است و نه زمینه‌های سحر و جادو بلکه بیشتر یک پیروی از مد است. حتی همان کسانی که در گذشته به نام عیاری، لوتی‌گری و مردانگی دست به انجام خالکوبی روی بدن خود می‌زدند آدم‌های نرمال و قابل اعتمادی نبودند. آنها هم جزو اقشار شکست خورده و آسیب دیده‌ی جامعه‌ بوده‌اند و هرگز الگوی درستی محسوب نمی‌شوند. به نظر من؛ در ایران فقط مد و تقلید کورکورانه؛ انگیزه انجام خالکوبی است. حداقل مراجعین من نه از ریشه‌های این قضیه اطلاع دارند و نه فلسفه آن را می‌دانند.گاهی حتی معنای جمله‌هایی که روی بدن خود خالکوبی کرده‌اند را نمی‌دانند. فقط چون فلان دوست‌شان این علامت یا جمله را خالکوبی کرده است‌ آنها هم دست به انجام این کار می‌زنند.
پروین منصوری در خصوص ضد ارزش بودن خالکوبی عنوان نمود: همه انسان‌ها آزادند. من به آزادی فردی معتقدم اما همینطور اعتقاد دارم آزادی‌فردی باید به نفع آزادی جمعی محدود باشد. مثل مصرف مواد مخدر. با این توجیه فرد با مصرف مواد مخدر تنها به بدن خودش آسیب می‌زند و می‌تواند بگوید ربطی به کسی ندارد اما چرا در تمام نقاط دنیا تولید و توزیع و مصرف آن جرم است؟ شاید تتو در نگاه اول مربوط به بدن شخص باشد اما این موضوع توسط جامعه رصد می‌شود. اگر افراد در یک جزیره تنها زندگی می‌کردند اختیار انجام دادن هر کاری را داشتند اما وقتی مفهوم جمع و اصالت جمعی مطرح می‌شود فرد حق ندارد باعث آسیب بصری به جامعه شود یا نسل نوجوان و کودک را تحت تاثیر امور منفی قرار دهد. برای بچه‌ها این موضوعات غیرقابل هضم است. کودکان این افراد را می‌بینند و می‌خواهند کارهای آنها را تقلید کنند. پس آزادی فردی با تمام احترامی که برایش قائلم؛ باید به نفع آزادی جمعی و وفاق اجتماعی محدود شود. وگرنه فضای جامعه با جنگل فرقی نخواهد داشت. این محدودیت فردی به نفع اجتماع دستاورد تمدن است و در تمام دنیا به شکل‌های مختلف و با توجه به بستر‌های فرهنگی اعمال می‌شود. اینجا ایران است، کشوری شهیدپرور با ارزش‌هایی مشخص و فرد باید رفتار درست در چنین جامعه‌ای را تشخیص دهد. این به این معناست که فرد باید کمی روی خواسته‌های شخصی خود پا بگذارد تا مانع از آسیب به یک فرهنگ شود.
منصوری ادامه داد: هیچ جای دنیا کسی که روی بدن خود خالکوبی دارد نمی‌تواند خون اهدا کند یعنی این موضوع از نظر پزشکی قابل پذیرش نیست. یا اگر در یک فروشگاه دزدی اتفاق بیفتد؛ معمولاً کسی که بوی سیگار یا الکل می‌دهد یا تتو روی بدن خود دارد؛ اول مورد بازجویی قرار می‌گیرد بعد افراد دیگر را بررسی می‌کنند. این تجربه مستند من از چندین سال زندگی در خارج از کشور است. گرچه در سایر نقاط جهان ارتباطات اجتماعی به شکلی است که بر مبنای احترام متقابل اتفاق می‌افتد و کسی حق مسخره کردن کسی را ندارد اما ندیدم به راحتی با کسی که تتو روی بدن خود دارد؛ ارتباط برقرار کنند و دوست شوند. یعنی فرد را به عنوان انسانی مشکل‌دار می‌بینند.
وی در آخر اشاره کرد: می‌توانم اذعان کنم؛ موجی که به‌ عنوان خالکوبی در ایران ایجاد شده است؛ ناآگاهانه است. جوانان فکر می‌کنند در آن سوی دنیا چه خبر است درحالیکه این موضوع در تمامی نقاط جهان تقبیح شده است. البته فراموش نکنیم که بحث ما مربوط به آسیب‌شناسی این پدیده در سطح کلان آنهم با علامات بسیار عجیب و غریب و توهم‌زا است. من به تک‌تک افرادی که دلیل و عقیده‌ای غیر از این مطالب برای تتو روی بدنشان دارند؛ احترام می‌گذارم و قصد جسارت ندارم اما امیدوارم همه ما به درک حیات جمعی و مصلحت اجتماعی برسیم.

payamgooyesemnan