فقر و کمبود آموزش مهمترین عوامل رشد تکدی گری

گزارش روز ( گزارشگر: سولماز محمود زاده)

فقر و کمبود آموزش مهمترین عوامل رشد تکدی گری

امروزه تکدی‌گری یکی از معضلات جامعه شناخته می‌شود که آسیب‌های جبران‌ناپذیری به اجتماع وارد می‌کند و از مهمترین عوامل رشد تکدی‌گری فقر مالی، نبود آموزش حقوق شهروندی و عدم توجه به مشاغل خانگی است.

مسئله تکدی‌گری پدیده‌ای جهانی است که در غالب کشورها وجود دارد، ولی در کشورهای در حال توسعه بارزتر است، تفاوت اصلی تکدی‌گری در این دو دسته کشور در نوع و شیوه آن است. در کشورهای توسعه ‌یافته فرد متکدی از طریق هنر و مهارت‌هایش پول به‌دست می‌آورد اما در کشورهای در حال توسعه بیشتر بر اساس استفاده از حس همدردی جامعه پول کسب می‌کنند.

تکدی‌گری به‌عنوان یک آسیب اجتماعی حاصل ساختارهای اجتماعی و اقتصادی جامعه و زاییده فقر و نابرابری‌های اجتماعی است،فقر، بیکاری، عدم‌مهارت و آشنایی با یک حرفه خاص نیز می‌تواند از دلایل عمده روی آوردن افراد به این کار باشد.

مهاجرت و نقل مکان افراد از روستاها به شهر نیز یکی دیگر از این دلایل است. برخی از افراد به امید زندگی بهتر و مدرن‌تر از روستای محل زندگی خود به سمت شهر مهاجرت می‌کنند و وقتی در شهر آنچه تصور می‌کردند را نمی‌یابند به‌صورت عمد یا غیرعمد به تکدی‌گری روی می‌آورند.

نقص عضو و معلولیت یکی دیگر از دلایلی است که متأسفانه افراد را به سمت تکدی گری سوق می‌دهد.

البته قابل ذکر است که این مورد عمومیت ندارد و در برخی مواقع چنین مشاهده می‌شود.

همچنین ازجمله دلایل دیگر گرایش افراد به سمت و سوی تکدی‌گری راحت بودن این کار است؛ زیرا به‌راحتی در خیابان‌ها، سر چهارراه‌ها و پمپ بنزین‌ها می‌ایستند و به روش‌های مختلفی از مردم درخواست پول می کنند.

امروز به این‌موضوع پرداخته و نظر چند تن از کارشناسان و جامعه شناسان را در این خصوص جویا شدیم که در ذیل از منظرتان میگذرد؛

یک کنشگر اجتماعی در این خصوص گفت: نبود اشتغال و نبود آموزش‌های فرهنگی یکی ازدلایل روی آوردن مردم به سمت تکدی گری ست،

محمدی گفت: امروزه تکدی‌گری یکی از معضلات جامعه شناخته می‌شود که آسیب‌های جبران ناپذیری را به اجتماع وارد می‌کند، یکی ازمهمترین مشکلات تکدی‌گری وجود مجموعه‌های سازمان یافته برای ایجاد درآمد از این طریق است که لازم است نهادهای نظارتی شناسایی و برخورد جدی کنند.

وی تصریح کرد: بی شک مشکلات اقتصادی تأثیر بسیاری در گسترش تکدی گری در جامعه دارد و یکی از مهمترین مشکلات امروز مانبود اشتغال و بیکاری جوانان و همچنین نبود آموزش‌های فرهنگی است.

وی تاکید کرد: دلایل متعدد را می‌توان در شکل‌گیری پدیده تکدی‌گری مؤثر دانست که اصلی‌ترین آن کسب درآمد از روش‌های بدون دردسر است، چرا که طبق تحقیقات به عمل آمده بسیاری از متکدیان از نظر مالی با مشکل چندانی مواجه نیستند، بلکه تنها به دلیل کسب درآمد بدون دردسر و زحمت به این کار روی می‌آورند.

این فعال اجتماعی ادامه داد: نداشتن سرپرست یا بدسرپرست بودن را می‌توان از دیگر دلایل گرایش افراد به انجام تکدی گری عنوان کرد، چرا که امروزه بسیاری از خانواده‌هایی که دارای سرپرست نیستند و یا بنا به دلایلی چون اعتیاد و از کارافتادگی سرپرست مناسبی ندارند نمی‌توانند به راحتی تحت پوشش سازمان‌های کمک کننده مانند بهزیستی قرار بگیرند و برای اثبات این مهم باید زمان طولانی را صرف کنند که در صورت تأیید سازمان تنها از کمک ناچیزی برخوردار می‌شوند که به‌طور حتم کفاف هزینه‌های زندگی آنها رانمی‌دهند.

از این رو در برخی از موارد دیده شده است که خانواده برای تأمین هزینه‌های خود مجبور به این است که کودکان خود را به تکدی گری وادار کند یا اینکه کودک خود را به برخی از افراد برای انجام تکدی گری اجاره دهد. از این راه بتواند هزینه‌های زندگی را تا حدودی تأمین کند که البته طبق آمار موجود تعداد این گونه از متکدیان چندان بالا نیست که البته علت روی آوردن این افراد به تکدی گری رامی‌توان در ضعیف عمل کردن دولت در حمایت از افراد نیازمند جست‌وجو کرد.

وی اذعان داشت: برخی از متکدیان را افراد سالمند تشکیل می‌دهد، چراکه امروزه حمایت مالی چندانی از افراد سالمند نمی‌شود و این افراد که با بالا رفتن هزینه‌های آنها نیز افزایش یافته است، مجبور به انجام تکدی گری در خیابان‌ها و بر سر چهار راه‌ها می‌شوند که این خود می‌تواند چهره نامناسبی از کشور به دیگران نشان دهد، چرا که دولتی که نتواند به طور کامل و شایسته از سالمندان خود مراقبت کندبه طور حتم دارای مشکلات عدیده‌ای است.

سارا مرادی هم استانی دیگری هم گفت: پرواضح است که جای خالی قوانین بازدارنده برای تکدی‌گری در جامع بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود. هر چند در این مجال باید متذکر شد که قوانین موجود نیز از کارایی چندانی برخوردار نیست که دلیل این ادعا می‌تواندآمار بالای متکدیان در سطح شهر باشد. از این رو انتظار می‌رود که مسئولان امر با استفاده از نظرات کارشناسان قوانین موجود رادست خوش تغییر و اصلاح کنند، چرا که امروزه در صورت برخورد قانونی و بازداشت متکدیان باز هم این افراد به سطح خیابان‌ها بازخواهند گشت و البته با تجارب بیشتر که این خود می‌تواند زمینه‌ساز بروز مشکلات و آسیب‌های جدی تر در جامعه شود.

وی بر راهکارهای مقابله با تکدی‌گری اشاره کرد و گفت:مردم و پرداخت کمک‌های کم و زیاد آنها باعث افزایش آمار متکدیان در سطح جامعه شده است. از این رو باید این فرهنگ سازی برای مردم انجام شود که تحت هیچ شرایطی به افراد به ظاهر نیازمند خیابان‌ها هیچ گونه کمکی نداشته باشند، چرا که بنا به گفته برخی ازمتکدیان دستگیر شده اگر مردم کمک نکنند به مرور زمان گدایان نیز بساط خود را از سطح خیابان‌ها جمع خواهند کرد، اما تا زمانی که مردم به راحتی به این افراد کمک می‌کنند جمع کردم این افراد هیچ فایده‌ای نخواهد داشت.

وی افزود: آموزش دادن به افراد برای چگونگی برخورد با متکدیان را می‌توان از دیگر راهکارهای مقابله با رواج تکدی‌گری در جامعه نام برد، چرا که روانشناسان بر این باور هستند که اگر مردم برخورد مناسبی با این افراد داشته باشند هم می‌توان شاهد کاهش آسیب‌های اجتماعی تکدی‌گر شد و هم اینکه آمار متکدیان نیز کاهش خواهد یافت.

وی در پایان گفت: ایجاد اشتغال یکی از اصلی‌ترین روش‌های مقابله با تکدی‌گری در جامعه است، چرا که تجربه ثابت کرده است که دربیشتر موارد می‌توان با ایجاد اشتغال مناسب افراد را از تکدی‌گری منصرف کرد.

بیدختی روانشناس هم به شیوه های تکدی کردی اشاره کرد و گفت: شیوه ‌های گدایی گرچه متعددند اما همه از یک اصل تبعیت می‌کنند و آن تلاش برای کسب پول بیشتر است؛ «به هر طریق ممکن».

وی افزود: گاه همراه گدایان کودکان خردسال و معصومی را مشاهده می‌کنیم که بر اثر قرص‌های خواب آور و انواع مخدر، معمولاًبی‌حال و خواب آلوده، با لباس‌های کثیف و پاره و کهنه، یا بر روی سنگ فرش‌های خیابان‌ها و پیاده‌روها دراز کشیده‌اند و یا بر پشت زنان و مردانی که برای گدایی در سر چهارراه‌ها و در بین اتومبیل‌ها پرسه می‌زنند، به خواب رفته اند. کودکانی که در نخستین سال‌های عمر به جای بازی‌های کودکانه، گدایی را تجربه می‌کنند و اکثراً از شیرخوارگاه‌ها به عاریت گرفته شده‌اند. این کودکان بعد از رسیدن به سن حدوداً هفت سالگی که سن آغاز گدایی به شیوه حرفه‌ای می‌باشد، این شغل را مستقلاً ادامه داده خودکفا می‌شوند.

بیدختی ادامه داد: نوع مکان نیز عامل مهمی در تعیین شیوه تکدی است، معمولاً گداهای شمال شهر سعی می‌کنند صورت ظاهر را حفظ کرده از راه‌های آبرومندانه گدایی کنند، اگر در نقاط مرکزی و جنوب شهر با گداهایی روبه‌رو می‌شویم که دست و پای خود را به طرزماهرانه و با گریم به شکل ناقص درآورده‌اند و یا زن‌هایی که با یک قوطی اسپند در میان ماشین‌ها می‌چرخند و یا مردی همراه با چند تااز همان بچه‌های بی گناه و در حالی که تکه کاغذی در جلوی خود گذاشته و قصه زندگی‌اش را بر روی آن نوشته است اما، در نقاط ثروتمند شهر آقا یا خانمی با لباس‌های تمیز جلو آمده به عنوان اینکه مثلاً مسافری از شهرستان است و کیفش را دزدیده‌اند، مؤدبانه فقط برای یک بلیط اتوبوس پول طلب می‌کنند اگرچه این شیوه‌ها قدیمی شده و اکثر مردم نیز از آن مطلع هستند.

وی دیگر شیوه‌های تکدی‌گری را؛  تظاهر به نقص عضو، جلب توجه عمومی با کرایه بچه‌های بی گناه و خواباندن آنها در معابر عمومی، وسو استفاده از مذهب به خاطر اعتقادات عمیق مردم به مسائل شرعی و مذهبی ‌و پوشیدن لباس‌های مندرس و تحریک احساسات مردم مطرح کرد.

دکتر موسوی هم در این خصوص گفت: یکی از ضرورت‌های تبیین و برخورد صحیح و منطقی با پدیده تکدی‌گری، تفکیک انواع این پدیده و شیوه‌ها و اشکال مربوط به آن است. سیاست‌ها و راهبردهای انتخابی سازمان‌های ذیربط بر سر مقابله با پدیده گدایی بستگی دارد به تحلیل از سرشت و انواع تکدی‌گری که جامعه با آن مواجه است. به طور معمول، کارشناسان مسائل اجتماعی بر طبق مشاهدات و نتایج به دست آمده به یک تقسیم بندی دوگانه از تکدی، یعنی تکدی آبرومندانه در کنار تکدی آشکار و غیر آبرومندانه پرداخته‌اند.

وی به اشکال مختلف تکدی گری اشاره کرد و گفت: تکدی پنهان؛ آن است که به طریق پنهان و آبرومندانه مانند دراویش، دعانویسان وکولی‌ها.

دراویش؛ افرادی هستند که با کشکول و تبرزین و با «زمزمه اوراد و اذکار» و یا خواندن اشعار و روایت قصه‌های ملی و مذهبی به گدایی می‌پردازند. در گذشته، عمده ترین متکدیان، دراویش بودند که با استفاده از عواطف و باورهای مردم به گدایی می‌پرداختند. در هند و پاکستان دراویشی هستند که خود را در بدترین وضع قرار می‌دهند، مثلاً دسته جمعی در گوشه‌ای معتکف می‌شوند و نوحه‌های مذهبی می‌خوانند و اعضای بدنشان را به لرزه در می‌آورند و از این راه گدایی می‌کنند. هدف این افراد، شکستن غرور و عزت نفس در این مرحله است.

دعانویسان؛ کسانی هستند که بر روی کاغذهای طومار مانندی دعا می‌نویسند و به عنوان نسخه شفابخش به مردمان و افراد نیازمند وساده لوح می‌فروشند. این دسته در مناطقی که دارای ساختار سنتی و قدیمی است و در جوامع کوچک‌تر و شهرستان‌ها – که بافت سنتی دارند – از ارزش ویژه‌ای برخوردارند و در نقش‌ها و به شیوه‌های مختلف به گدایی مشغولند.

کولی ها؛ کولی طایفه‌ای از بقایای هندیان رامشگر است که در عهد بهرام گور به ایران آمده‌اند. مردمی صحرانشین و بیابان‌گرد هستند ودر همه جا گردش می‌کنند. کولی ها با فال‌گیری و کف بینی و بندبازی، زنان و مردان ساده لوح را فریب می‌دهند و از این طریق مبالغی را به دست می‌آورند.

وی تکدی آشکار را اینطور عنوان کرد؛ کسانی که آشکارا و با استفاده از فنون و رموز روان شناسی ترحم مردم را به خود جلب و به شیوه‌ها و صور مختلف از دیگران تقاضای کمک می‌کنند به این نوع تکدی می‌پردازند.

مهمترین شکل گدایی آشکار، تکدی «حرفه ای – تخصصی» است گداهای حرفه‌ای افرادی هستند که از نظر مالی وضع خوبی دارندولی گدایی را یک «کار» در ردیف سایر شغل‌ها مثل خرید و فروش و کارهای تولیدی به حساب می‌آورند. این گروه دارای تشکیلات مفصلی هستند که به صورت یک سازمان غیر رسمی اما زنده و جاندار، فعالیت می‌کنند.

سمانه رضایی بانوی هم استانی هم برداشت مردم از کمک به متکدیان را اقدامی خیرخواهانه عنوان کرد و افزود:  برداشت و تلقی مردم از کمک به متکدیان اقدام خیرخواهانه است که در این راستا نیت خیر بوده اما روش اشتباه است، چون این فرهنگ خیرخواهانه به افزایش، فرصت طلبی، سو استفاده و در واقع بدعادت شدن متکدیان می‌انجامد، ضمن آنکه قشر نیازمند جامعه مقید بوده و تکدی‌گری نمی‌کنند.

وی افزود: تکدی گری به ویژه در زنان و دختران معضلی است که می‌تواند پوششی برای رخداد آسیب‌های اجتماعی مختلف مانند واسطه‌گری، تن فروشی، فروش و مصرف مواد مخدر باشد.

وی افزود: کمک مستقیم به متکدیان آسیب‌های اجتماعی را افزایش و گسترش می‌دهد و وجود این افراد چهره شهر را زشت کرده و کمک مردم نیز بستری می‌شود تا متکدیان پس از رفع نیاز مالی به کارهای دیگر مانند توزیع مواد مخدر اقدام کنند. تکدی گری طبق مواد ۷۱۲و ۷۱۳ قانون مجازات اسلامی جرم است و اگر متکدی، تکدی‌گری را شغل خود بداند، قاضی و نماینده دادستان پس از اعمال قانون چنانچه فرد پیر، در راه مانده و نیازمند واقعی باشد تحت پوشش کمیته امداد یا بهزیستی قرار می‌گیرد.

این بانوی جامعه شناس ادامه داد: شماری از متکدیان به دلایلی مانند طلاق، اعتیاد، بی سرپرستی، بد سرپرستی و محرومیت از رفاه اجتماعی، دارای پیوندهای ناقصی با جامعه و خانواده هستند که سبب افزایش میل به انحراف و از جمله تکدی‌گری در بین آنان شده است. عواملی مانند حمایت، تأمین، کنترل و رفاه اجتماعی، جهت دهی ارزشی، عدم نگرش منفی، بازسازی روابط مرده اجتماعی بافرآیندهای توانمندسازی مددکاری اجتماعی و تقویت روابط سست و نیم‌بند با اطرافیان می‌تواند به ترک تکدی‌گری کمک کند. وجود متکدیان در سطح شهرها به عنوان یک آسیب فرهنگی و اجتماعی، آثار و پیامدهای منفی و معضلاتی را در پی دارد.

زیاری روانشناس هم بر آسیب‌های اجتماعی تکدی‌گری اشاره کرد ‌‌گفت:طبق بررسی‌های به عمل آمده تکدی گری آثار منفی متعدد را بر اجتماع به‌جای می‌گذارد، چرا که در سایه تکدی‌گری شاهد رواج فحشاء،فروش و اجاره کودکان هستیم. به عنوان مثال برخی از باندهای متکدیان دختران جوان که البته بیشتر دختران فراری یا دختران خانواده‌های بی بضاعت هستند، مجبور به برقراری رابطه با دیگران تنها در ازای پول می‌کنند یا اینکه برای کسب درآمد بیشتر کودکانی که حاصل ازدواج رسمی نیستند و حتی کودکان خانواده‌های نیازمند را خریداری می‌کنند و از این طریق به درآمدهای چشمگیر دست می‌یابند.

وی افزود: فروش مواد مخدر را می‌توان از دیگر آسیب‌های اجتماعی تکدی گری دانست، چرا که طبق بررسی‌های به عمل آمده در برخی از موارد متکدیان تنها در قبال دریافت مبلغی ناچیز و به صورت خواسته و ناخواسته به جابجایی و فروش مواد مخدر روی می‌آورند که این آینده افراد بیشتری را محکوم به تباهی کند. فروش اعضای بدن را می‌توان یکی دیگر از آسیب‌های اجتماعی تکدی گری عنوان کرد،چرا که در برخی از موارد باندهای تکدی گری به دلیل سود بالای تجارت اعضای بدن به این کار روی می‌آورند.

این روانشناس وجود متکدیان و آمار بالای آنها خود گویای نامناسب بودن شرایط اقتصادی و یا اجتماعی جامعه است، چرا که اگرجامعه‌ای از نظر اقتصادی در حالت ثبات باشد و به‌طور نسبی از وضعیت مناسبی برخوردار باشد، به طور حتم گدایان آن جامعه نه تنها افزایش نخواهد یافت، بلکه به مرور زمان نیز تعداد متکدیان کاهش خواهد یافت. از طرف دیگر وجود مشکلات عدیده در بطن جامعه می‌تواند عاملی برای افزایش آمار متکدیان شود.

وی ادامه داد: آمار متکدیان رابطه مستقیمی با آسیب‌های اجتماعی دارد؛ به این معنا که هر گاه آسیب‌های اجتماعی افزایش یابد به طورحتم شاهد افزایش آمار متکدیان نیز خواهیم بود و بالعکس.

payamgooyesemnan