مسئولیت انتقال کارخانه لاستیک سازی را بپذیرید!

یادداشت روز به قلم مسعود کلاهی؛

مسئولیت انتقال کارخانه لاستیک سازی را بپذیرید!

هفته گذشته فتاح رییس بنیاد مستضعفان وارد شهرستان مهدیشهر شد تا آخرین وضعیت آماده سازی انتقال کارخانه ایران تایر به مهدیشهر(پاکریس فعلی) بررسی گردد. انتقالی که به نظر در آینده ای نزدیک به وقوع می پیوندد.
از روز اول مطرح شدن این انتقال، واکنش ها نسبت به راه اندازی کارخانه لاستیک سازی متفاوت بود.برخی خرسند از حضور چنین کارخانه عظیمی در مهدیشهر و عده ای هم مخالف به دلایل زیست محیطی و آثار مخرب آن بر زندگی شهروندان! اما این موافقت ها ‌و مخالفت ها خیلی مورد توجه قرار نگرفت و انجام شد آن چیزی که مد نظر مسئولان بود بدون توجیهی دقیق از این انتقال!
حال در این مجال کوتاه قصد داریم بخشی از زوایای این انتقال را بررسی نماییم تا مزایا و معایب آن نمایان گردد.
صنعت در ذات خود دارای آلاینده هایی است که مخرب هستند.اما با توجه به نوع مواد آلاینده و میزان اثرگذاری، منطقه، فاصله از محل های سکونت، تدابیر امنیتی برای جان کارگران و اعمال فعالیت های پیشگیرانه صورت می پذیرد. اداره بین المللی تحقیقات سرطان (IARC) صنعت تولید لاستیک را یکی از صنایعی معرفی کرده است که تاثیر زیادی در ایجاد سرطان به خصوص سرطان ریه دارد. آلاینده های شاخص واحد‌های لاستیک سازی شامل ذرات عمدتا دوده با اندازه کوچکتر از یک میکرون و انواع هیدروکربن ها، دی اکسید کربن، اکسیدهای ازت و دی اکسید گوگرد می باشد. این آلاینده ها اثرات مخربی روی سیستم تنفسی از جمله کاهش ظرفیت ریوی، تنگی نفس، آمفیزم و حتی سرطان ریه می گذارد. عوارضی که فقط به یک ماده شیمیایی ارتباط ندارد و دستخوش تغییرات قرار می گیرد.
همچنین در تولید این صنعت از انرژی های آب و گاز و برق استفاده می شود. آب که به وسیله توربین ها به انرژی الکتریکی و یا به عنوان عامل انرژی بخار آب و آب داغ استفاده و هر چه مصرف آب بیشتر، آلایندگی نیز بالاتر می رود. در بحث استفاده از گاز نیز سالانه حدود ۱۳ میلیون متر مکعب گاز طبیعی و در صورت قطعی گاز، روزانه ۵۰ هزار لیتر مازوت استفاده می گردد. انرژی الکتریکی نیز سالانه ۳۴ میلیون کیلو وات در سال نیاز است که خود عددی قابل توجه است. حال این اعداد را در کنار قطعی های سالیانه برق و گاز و آب بگذارید!
در مورد آلودگی هوا نیز داسکالکتورها و نیروگاه های بخار قابل توجه تر هستند و در صورت خرابی و یا مسدود شدن فیلتر های جمع آوری کننده گرد و غبار، گازهای خطرناکی مانند so2 ، nox ، no ، co ، so در هوا انتشار می یابد.
همچنین انبار کردن نادرست مواد اولیه و لاستیک ها نیز از دیگر مشکلات این صنعت است. اتفاقی که در همین کارخانه ایران تایر در سال های گذشته اتفاق افتاد و انبار کائوچوی آن آتش گرفت. آلودگی آب و فاضلاب نیز از دیگر مشکلات این صنعت است.در حالی مصرف سالیانه آب در یک کارخانه لاستیک سازی حدود ۲۶۰ هزار متر مکعب است، که تولید فاضلاب آن ۱۹۸ هزار متر مکعب و میزان فاضلاب صنعتی آن ۲۵۰۰ متر مکعب است. فاضلابی که در صورت عدم اقدام جدی، موجب آلودگی آب های سطحی و دیگر منابع طبیعی و انسانی می گردد.
ضایعات و زباله های صنعتی نیز از دیگر آلاینده های این صنعت است. ضایعات لاستیکی مصرف شده، ضایعات مواد اولیه و ضایعات تولید که هر کدام تاثیرات خاصی بر روی محیط می گذارند.
به دلیل نبود مجال در این یادداشت به مباحث دیگر و تخصصی نمی پردازیم اما به راحتی با یک تحقیق کوچک می توان بسیاری از مضرات این صنعت را مشاهده کرد.
جالب است که در صحبت های رییس بنیاد مستضعفان اشاره ای به این موارد نشده است و فقط فتاح با اعلام اینکه محیط زیست برایمان مهم است از مدیران کارخانه خواسته برای جبران، فضای سبزی را ایجاد کنند. این جمله خود مبین این موضوع است که این صنعت آلوده زا است!
البته در مقابل بحث اشتغال در استان و شهرستان مهدیشهر مطرح می گردد. اما به راستی این منفعت برای استان عملیاتی است. همین چند روز پیش بود که استاندار و برخی از مسئولان دیگر از کمبود کارگر در استان نالان بودند و پیشنهاد ورود کارگر از دیگر استان ها و حتی کشورهای همسایه را مطرح کردند. موضوعی که در یادداشت هفته گذشته نیز نقد گردید. حال با این کمبود نیرو، اشتغال کارگران در کارخانه لاستیک سازی چه سودی برای ما دارد؟ آیا جز این است که کمبود کارگران ما حادتر و مهاجرت به استان و تغییر فرهنگ و آثار مخرب آن سریعتر صورت می پذیرد!
همچنین تامین آب این کارخانه چگونه پیش بینی شده است؟ تامین آب شرب کارگران مهاجر چه؟ راه حل همان مجوز حفر سه چاه است؟ وقتی از اجرای طرح های مجوز دار و نیمه کاره آبرسانی عاجز هستیم و پروژه احداث سد فینسک متوقف می گردد، چگونه می خواهیم برای یک صنعت آب بر و همچنین کارگران مهاجران آن تامین آب کنیم؟

نکته ی جالب دیگر در مورد این انتقال مخالفت برخی استان ها از جمله یزد بوده است. استان هایی که کارشناسانه این طرح را بررسی و اجازه انتقال به استان خود را ندادند.
حال چرا بنیاد مستضعفان اصرار دارد از محلی که تولیدات ایران تایر سال هاست انجام می شود منتقل شود؟ آن هم انتقال به شهرستانی که قطب دامپروری کشور است؟
مساحت زمین کارخانه فعلی در بزرگراه شهید لشگری حدود ۱۰۷ هزار متر مربع است که امروزه به عنوان محدوده شهری محسوب می گردد. با یک حساب سرانگشتی و قیمت حداقلی ۷۰ میلیونی برای هر متر، می توان سودی ۷۵۰۰ میلیاردی را متصور شد. سودی که ارزش انتقال کارخانه، هزینه های حمل و نقل مواد اولیه و تولیدات و شنیدن حرف های مخالفان را هم دارد.
نکته جالب توجه پیگیری استاندار و نماینده مردم سمنان، مهدیشهر و سرخه در مجلس شورای اسلامی است که بدون در نظر گرفتن صلاح مردم، مقدمات انتقال را فراهم و برای خود یک امتیاز حساب می کنند. امتیازی که سراسر تناقض در آمار اشتغال و انتقال آب در آن دیده می شود و به نظر عدم موفقیت در طرح های اساسی همچون تامین آب را می خواسته بپوشاند تا شاید ماندگاری آنها را به ارمغان داشته باشد. اما باید پذیرفت که این انتقال جز به خطر انداختن جان مردمان مهدیشهر، طالب آباد، درجزین، شهمیرزاد و سمنان چیزی به دنبال ندارد و مهر این انتقال تا آخر برای مسببان آن حک شده است. استاندار، نماینده مجلس، رییس محیط زیست، فرماندار مهدیشهر و رییس بنیاد مستضعفان باید مسئولیت این انتقال را بپذیرند و در آینده نیز پاسخگوی آن باشند. ما قول می دهیم تمامی منفعت انتقال را هم به نامشان بنویسیم و در صورت عدم مخرب بودن، عذرخواهی کرده و قدردان آنها نیز باشیم. اما بدانند که از روز روشن شدن این کارخانه، تمامی آثار مخرب کارخانه بر عهده ی آنهاست و تا سال های سال ادامه خواهد داشت.

payamgooyesemnan