چشم انداز همگرایی اقتصادی و اسلامی در روابط ایران و عربستان

یادداشت روز به قلم مهران سعادت؛

چشم انداز همگرایی اقتصادی و اسلامی در روابط ایران و عربستان

پس از سفر آقای شمخانی و آغاز روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان پس از یک دهه تنش بین تهران و جده و همچنین دیدار وزیر امور خارجه ایران با همتای عربستانی برای بسط روابط سیاسی بین دو کشور نیاز بود این روابط به سطح اقتصادی نیز تعمیم یابد و سفر وزیر اقتصاد این هدف را محقق کرد. احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصادی و دارایی در رأس هیأتی اقتصادی به عربستان سعودی سفر کرد، با استقبال مقام‌های این کشور، مدیران بانک توسعه اسلامی و اعضای سرکنسولگری ایران وارد فرودگاه جده شد. دیدارهای دوجانبه با مقام‌های عربستانی و حضور و ایراد سخنرانی در نشست‌های بانک توسعه اسلامی از مهم‌ترین اهداف این سفر بود.

خاندوزی از اعتقاد جمهوری اسلامی ایران بر استفاده از توانمندی‌های کشورهای عضو  بانک توسعه اسلامی اشاره و عنوان کرد که اراده ایران بر این است با توجه به پیشرفت‌های ایران در زمینه‌های فناوری و توانمندی‌های به ویژه نانو، صنایع دارویی، تجهیزات پزشکی، ساخت تجهیزات نیروگاهی و ساخت کاتالالیست‌های صنعت نفت، این پیشرفت‌ها را در اختیار سایر اعضای بانک و کشورهای اسلامی قرار دهیم. امروز به همه کشورهای منطقه این موضوع مهم ثابت شده است در غرب آسیا دو قدرت بزرگ ایران و عربستان وجود دارند که نباید یکی را از دیگری به لحاظ تأثیرگذاری بر روند منطقه‌ای و حتی بین‌المللی جدا دانست. ایران و عربستان دارای ظرفیت‌های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی بسیار زیادی هستند و تقابل دو قدرت بزرگ باعث تضعیف غرب آسیا و از دست رفتن منابع منطقه و کشورهای اسلامی می‌شود؛ زیرا هر یک از این دو کشور سهم مهمی در تقویت دستاوردها و حفظ منافع جهان اسلام دارند.

در دهه گذشته شاهد بودیم بعد از روی کار آمدن نظام جدید در عربستان متأسفانه هیئت حاکمه تقابل شدیدی با ایران اسلامی در دستور کار قرار داد، موضوعی که به سخت و پیچیده شدن فضای منطقه و جهان اسلام منجر شد. با وجود اینکه برای ایران هراسی بسیار هزینه شد، اما کشورهای منطقه به عینه دیدند شرایط برایشان سخت شده است و نمی‌توانند از ایران دور باشند؛ به همین دلیل شاهد گرایش کشورهای منطقه از جمله عربستان سعودی به سمت جمهوری اسلامی ایران هستیم.

از سال گذشته نشانه‌هایی از همگرایی اقتصادی، سیاسی و حتی فرهنگی میان عربستان با ایران مشاهده شد، به طوری که نظام حاکم بر عربستان متمایل به ایران شد؛ زیرا به این نتیجه دست یافتند برای توسعه جهان عرب و جهان اسلام باید تنش‌زدایی شود. در این راستا چین برای امضای توافقنامه میان ایران و عربستان میانجیگری کرد که دو کشور روابط خود را ازسر گرفتند و عادی‌سازی روابط کلید زده شد.

دو کشور در زمینه‌های مختلفی در حال همکاری هستند که با سفر وزیر امور اقتصادی و دارایی به عربستان سعودی راه برای تقویت دیپلماسی اقتصادی میان دو کشور هموار می‌شود؛ لذا به نظر می‌آید در دولت سیزدهم شاهد اوج گرفتن دیپلماسی اقتصادی میان ایران و عربستان باشیم.

سفر وزیر امور اقتصادی و دارایی به عربستان نشان می‌دهد از مرحله مذاکرات اولیه  سیاسی عبور کرده‌ایم و به سمت اجرایی شدن ارتباط دو کشور در حوزه اقتصادی حرکت کرده‌ایم. طبعاً این موضوع می‌تواند منافع دو کشور را حفظ کند. موضوع حائز اهمیت اینکه سران سعودی باید از سال‌های گذشته به این نتیجه دست می‌یافتند منافع جهان اسلام در همگرایی میان کشورها به ویژه قدرت‌های منطقه‌ای تضمین می‌شود.

سفر وزیر امور اقتصادی و دارایی به عربستان می‌تواند سرفصل جدیدی برای رونق اقتصادی در منطقه باشد، عنوان کرد: حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان بارها بر این موضوع تأکید کردند که دیپلماسی منطقه‌ای را بر دیپلماسی فرامنطقه‌ای ترجیح می‌دهند؛ این موضوع از آن جهت حائز اهمیت است که کشورهای عربی تابع عربستان در صورت بهبود روابط تهران و ریاض، به ایران نزدیک می‌شوند و این موضوع به همگرایی بیشتر منطقه‌ای منجر می‌‌شود.

دولت سیزدهم در ادامه راه بهتر است این سیاست ورزی منطقی و هوشمندانه در منطقه و جهان پی بگیرد و دیپلماسی بر اساس منافع ملی همراه با حفظ عزت ایران اسلامی و توجه به شان ایران در منطقه و جهان در اولویت سیاست خارجی باشد. به نظر می رسد دولت بعد از دو سال، راه برون رفت از برخی مشکلات را در قالب دیپلماسی یافته است. مثلا حتی موضوع حقابه ایران در مرز های شرقی نیز با دیپلماسی مناسب می تواند در رفع مشکلات آبی و افزایش رفاه ساکنین شرق کشور حائز اهمیت باشد. این امر یعنی گفتمان در حوزه های کشورهای همسایه شمال و غرب مهین عزیزمان باید بصورت فعال دنبال شود. گرچه حسن نیت ایران در سطح بین الملل همیشه مثبت و در جهت صلح منطقه ای و جهانی بوده است. ولی نیاز است دستگاه کشور با تحرک لازم و موثر از ایران یک تصویر مناسب و خیر خواهانه به نمایش بگذارد.

ترمیم و بهبود روابط کشور سوریه و اتحادیه عرب نشان داد که ایران یک قدرت منطقه صلح طلب و سازنده است. در مجموع باید گفت روابط نزدیک دو قدرت منطقه ای یعنی ایران و عربستان می تواند در جهت استحکام و عزت منطقه خاورمیانه و جهان اسلام موثر و تاثیر گذار باشد. قطعا اتحاد و همبستگی در جهان اسلام با همگرایی اقتصادی و سیاسی بین دولت های اسلامی بیشتر خواهد شد.

payamgooyesemnan