یادداشت روز به قلم مهران سعادت؛

صالح آبادی و مشکلات بانک مرکزی

این روز ها دوباره قیمت ها رو به بالا است. قیمت سکه تا مرز ۲۰ میلیون تومن و قیمت ارز تا  مرز ۴۰ هزار تومن در حال افزایش است. این افزایش یادآور افزایش قیمت ها در سه ماه اول سال بود دولت در ابتدای سال  عزم را جزم کرد تا با حذف دلار ۴۲۰۰ تومن آثار سیاست های دولت قبل را از سیستم ارزی کشور بزداید که منجر به افزایش شدید قیمت ها شد که تبعات اجتماعی و نارضایتی را بوجود آورد. در ادامه دولت سعی کرد که تابستان را به آرامی پشت سر بگذارد و همین امر رخ داد. ولی در اواخر تابستان به نظر می رسد افزایش جدیدی در راه است. در یکی و دو هفته گذشته دوباره شاهد رشد شدید قیمت ها در بازار های مالی هستیم. بهر حال این تغییرات قیمت ها رو به رشد آنقدر زیاد بود که آقای دکتر صالح آبادی ریس بانک مرکزی در برنامه تلویزیونی صف اول حضور پیدا کرد تا به برخی از ابهامات بویژه در مورد نرخ ارز و طلا توضیح بدهد.
ریس بانک مرکزی به نظر میرسد خیلی اهل مصاحبه نیست و ترجیح می دهد به صورت آرامی برنامه های اقتصادی را دنبال کند. اما وقتی شرایط از حالت عادی خارجی می شود نیاز است که عالی ترین مقام پولی کشور در رسانه های عمومی ظاهر شده و به ابهامات پاسخ دهد. برنامه تقریبا دو ساعته ایشان در تلویزیون خیلی نتوانست اقناع کننده باشد. چرا که صحبت های ایشان تکرار مکرار و اتفاقات بود و خیلی به برنامه های تاثیر گذار اشاره نشد. البته بانک مرکزی  در طول یک سال گذشته ابزار های را برای سامان بخشی بازار ها انجام دادند.
بانک مرکزی با هدف گسترش و تسهیل ابزارهای مالی در شبکه بانکی کشور اقدام به انتشار اوراق ریالی مبتنی بر ارز (دلار) با عاملیت بانکی کرده است. طرح ارائه شده به این دلیل حائز اهمیت است که یکی از عوامل مخل و التهاب زا در بازار ارز، یعنی تقاضای سفته بازی را خنثی می کند. با توجه به فشار تحریم و تبعات آن بر اقتصاد ایران، تقاضاهای غیرواقعی که بر مبنای نیاز افراد، سازمان ها و شرکت ها ایجاد شده بسیار افزایش یافته است؛ به همین دلیل برخی مردم عادی که جزو فعالان اقتصادی نیستند و به خرید و داشتن ارز و دلار نیاز ندارند، متقاضی ارز شده اند و برای حفظ ارزش دارایی خود به خرید ارز اقدام می کنند. بانک مرکزی علاوه بر تضمین ارزش پول ملی افرادی که نگران هستند یا کسانی که برای کسب سود، ارز خرید و فروش می کنند (که البته به التهابات مقطعی در بازار و نرخ ارز منجر می شود) قصد دارد مانع افزایش تقاضا و التهابات جدید ارزی شود. بانک مرکزی با طرح انتشار اوراق ریالی مبتنی بر دلار ابزارهایی در اختیار متقاضیان سفته بازی قرار می دهد تا به جای ورود به بازار و خرید و فروش ارز، با تبدیل دارایی های ارزی و استفاده از ابزارهای مالی جدید نسبت به حفظ ارزش پول و مال خود در آینده مطمئن شوند.

با توجه به اینکه نقدینگی ریالی موجود در جامعه به افزایش تورم منجر می شود، با افزایش تقاضای دلار اعم از کاذب یا حقیقی، نرخ دلار روند صعودی می گیرد؛ به همین دلیل بانک مرکزی قصد دارد دلارهای کاذب را از چرخه بازار خارج کند تا با اعطای اوراق ریال به مردم، علاوه بر افزایش ذخایر ارزی کشور، بازار را مدیریت کند. بانک مرکزی با این طرح می تواند در شرایط آرام ارزی دلارهای ذخیره شده را وارد بازار کند تا مدیریت موازی در کنار بازار ارز شکل داده شود. شاید مهمترین و سیاسی‌ترین متغیر اقتصادی ارز است، به‌طوری که برخی معتقدند نرخ ارز بیش از اینکه متغیری اقتصادی باشد متغیر سیاسی است. بنابراین طبیعتا تحولات و تصمیم‌گیری‌های سیاسی بر روی آن تأثیرگذار است. نکته منفی چنین تأثیرپذیری این است که وقتی نرخ ارز تغییر پیدا می‌کند به‌خصوص زمان افزایش قیمت افزایش بر روی تورم و قیمت کالا تأثیر می‌گذارد بنابراین بسیاری از کشورها سعی می‌کنند نرخ ارز را دچار تحول سیاسی نکنند تا در فضایی آرام برنامه‌ریزی خود را برای اقتصاد انجام دهند.
نرخ ارز مانند بسیاری از متغیرها روبه رشد است یعنی میزان افزایش آن بیشتر از کاهش است بنابراین حتی اگر توافق کامل هم انجام بشود در بهترین حالت ممکن است بین پنج هزار تومان (یا در حالت فعلی خوشبینانه) ۱۰ هزار تومان کاهش پیدا کند به‌طور مثال احتمالا قیمت ارزی که امروز ۳۰ هزار تومان است، ۲۵ یا ۲۳ هزار تومان شود ضمن آنکه بازگشت نرخ ارز به قیمت‌های پنج یا ۱۰ هزار تومان غیرممکن است. بانک مرکزی بهتر است هدف گذاری خود را بر تعدیل تدریجی نرخ ارز در طول زمان نماید تا افزایش جهشی ارز سبب بهم ریختگی در قیمت های نسبی و بهم خوردن فضای اقتصادی نگردد.
امروز نقش بانک مرکزی در ایجاد امنیت اقتصادی کم از سایر نهاد های امنیتی نیست. تعادل در مدیریت پولی و ارزی می تواند وضعیت اقتصادی در سال آتی را بهبود ببخشد. امروز دکتر صالح آبادی در مرکز ثقل تعادل اقتصادی وپولی کشور قرار دارد و تصمیمات ایشان می تواند روی تدام ثبات و تدام بی ثباتی  تاثیر گذار باشد. ایشان در برنامه تلویزیونی بر تلاش و هدف گذاری دولت بر کنترل تورم تاکید داشت و عنوان کرد هدف بانک مرکزی کاهش تورم  به زیر ۳۰ درصد و در سالهای های آتی به زیر ۲۵ درصد است. اگر در عمل این اتفاق رخ دهد. اقدام امیدوار کننده خواهد بود. امید است که مدیران اقتصادی دولت با تدابیر هوشمندانه بتوانند اقتصاد را برای مردم قابل تحمل و مطلوب بنمایند.

payamgooyesemnan