یادداشت روز به قلم علی اکبر مختاری؛

شوق جهانگیری و عجز جهانداری

اخیرا یکی از تئوری پردازان تمدن اسلامی که متصل به قدرت است در سخنان خود گفته: مدرنیته در تلاش است تعارضات درونی خود را حل نمایند که مهمترین آن‌ها انقلاب اسلامی و آثار آن در سطح جهانی است. پیش‌بینی آن‌ها این است که تا ۱۰ سال دیگر نظام موجود دولت و ملت دچار فروپاشی خواهد شد و برای دستیابی به این هدف، جنگ‌های بزرگی ایجاد خواهند کرد تا نقش‌آفرینان مخالف ایده خود را حذف نمایند. ما در مرحله تدوین قانون جدید برای جهان هستیم و باید خود را برای تدوین این قانون مهیا کنیم و سهم و تاثیر جدی داشته باشیم و فضا را برای نقش‌آفرینی بیشتر آماده کنیم.  در گذشته نیز شبیه چنین سخنانی از رئیس دولت نهم و دهم شنیده می شد که ادعای مدیریت جهانی داشت و با افزایش قیمت نفت و پول پاشی در کشورهای فقیر سودای جهانگیری در سر داشت. اکنون هم که آتش خانمانسوز تورم و بی ثباتی و سختی معیشت به جان مردم افتاده رئیس دولت کنونی از افزایش شاخصهای رشد و حرکت قطار پیشرفت کشور سخن می راند و از جهانی سخن میگویند که کسی فهمی از آن ندارد. آیا با این شرایط درماندگی دولت و حال خراب جامعه میتوان برای جامعه جهانی نقشه راه و قانون تهیه کرد؟ چگونه سالخوردگان قدرت مدعی قانونسازی برای اهالی جهان شهر هستند در صورتی که در چهار دهه گذشته ایران  بیشترین  تضاد و تقابل و انزوا را  در روابط جهانی و روابط منطقه ای تجربه کرده است.

حاکمان سیاسی عموما مدعی برتری و جامعیت گفتمان خود نسبت به تمدن رقیب هستند و نسخه های جان شمول از سوی مکاتب مختلف برای کنترل و اداره جهان ارایه می شود. تجربه ای که بشر در قرن بیستم و پس از دو جنگ بزرگ جهانی اندوخته است شناخت عوامل جنگ افروزی و کشورگشایی  و مقابله با خودمحوری است. همچنین تلاش برای رهایی از معرکه ایدئولوژی ها و کاهش تعارضات و تلاش برای ایجاد صلح و همگرایی و جهانبانی با مشارکت جمعی در امنیت جهان است. لذا کشورگشایی با زور و هجوم امری قبیح است. اینک اندیشه جهانگیری بیشتر  با الگوهای نرم و نوینی همچون ایجادآزادی و آسایش و رفاه، به رسمیت شناختن و پایبندی به حقوق اساسی بشر و حفظ کرامت شهروندان و دموکراسی خواهی ارایه می شود. در واقع زمامداران در مملکت خود با اقناع نیازها و خواسته های شهروندان شرایط مطلوبی مهیا می سازند که دیگران بعنوان الگویی موفق از آن پیروی می کنند و گرایش به این الگو در واقع همان جهانگیری یا مصادره تمایلات و ترجیحات جهانیان است. نکته مهم تر در این ماجرا اصل جهانداری است یعنی گفتمانی موفق است که در معرکه گفتمانها با ثبات ترین و پایدار ترین الگو را معرفی کرده و دائم در حال پردازش و تغییر باشد و به خواستهای جدید اجتماعی و گروههای متفاوت و متکثر و مهاجران و اقلیتها پاسخ دهد. لذا چنین الگویی همیشه پیشرو و پیشتاز بوده و الگوهای رقیب را مغلوب خواهد کرد. لذا تمدن اسلامی و جهانداری اسلامی نیز از این امر مستثنا نیست و باید حرف جدیدی داشته باشد. پول پاشی و حامی پروری بین گروههای خاص در کشورهای فقیر با آنچه اندیشه جهانگیری و جهانداری و جهانبانی نوین خوانده می شود تفاوتی فاحش دارد.

به گفته وزیر گردشگری حکومت  زبان جوانان را نمی فهمد و جوانان معترضی که به کف خیابان آمده اند اصلا اعتقادی به تجویزهای حکومت ندارد. از سویی  انگیزه خروج از کشور و فرار نخبگان به بیشترین حد خود رسیده است. بنابراین کسانی که فهم و شناختی از فرزندان وطن و برادران و هم کیشان  خانه خود ندارند چگونه می توانند تجویزی برای انسانهای آنسوی مرزها داشته باشند که از سبک زندگی، فرهنگ و آئینی دیگر تبعیت می کنند. تصور اینکه اقتدارگرایان وطنی با رفتاری که اکنون با شهروندان خود دارند چنانچه  قدرت جهان را دست گیرند چه سرنوشتی برای دنیا محتمل است بسیار دهشتناک است.

پیش از جهانگیری اصل مهمتر رعایت آداب جهانداری است. اندیشه ای که درپی گسترش امپراطوری و جهانگیری است چنانچه با اصول جهانداری و رفتار مسالمت آمیز با جهانیان آشنا نباشند پایدار نیست. لذا شایسته است صاحبان تئوری از هیجان و شوق جهانگیری موقتا صرفنظر کنند و ابتدا ناتوانی و عجز در اداره امور را علاج کنند و از خیالات و توهم گرایی بپرهیزند.

payamgooyesemnan