گزارش روز (گزارشگر: سلماز عرب عامری)

کاهش امنیت اقتصادی و بی ارزش شدن پول ملی علل اصلی مهاجرت شهروندان ایرانی

سالهاست بسیاری از ایرانیان خصوصا جوانان میل به مهاجرت دارند که اکثریت آنها علت اصلی مهاجرت را بهبود وضع معیشت و زندگی خود بیان می کنند.

به طور کلی مهاجرت فرآیند انتقال به کشور یا منطقه‌ای جدید با هدف اقامت و زندگی است. مانند اکثر مردم جهان، ایرانیان زیادی برای زندگی بهتر تمایل دارند به کشورهای دیگر مهاجرت کنند. دلایل مهاجرت از ایران شامل یافتن فرصت‌های شغلی جدید، عوامل محیطی، اهداف آموزشی، پیوستن به خانواده و موارد دیگر می‌شود

بیشتر ایرانیان با هدف اقامت دائم در کشورهای پیشرفته‌ای همچون کانادا، استرالیا، آمریکا و … برای آرامش بیشتر و کیفیت بهتر زندگی از ایران مهاجرت می‌کنند. همچنین برای ایرانیانی که مهاجرت را راهی برای تحصیلات و همینطور کسب فرصت‌های کاری بیشتر و بهتر می‌دانند، کشورهایی همچون کانادا و آلمان برایشان به مقصدی ایده‌آل تبدیل شده است.

فراگیری مهاجرت این امکان را برای افراد با فرهنگ‌های مختلف فراهم می‌کند تا بتوانند فرصت بیشتری برای شکوفایی در جامعه‌ای مدرن و بهتر داشته باشند. ایرانیان نیز از این قاعده مستثنی نیستند.

قشرهای مختلفی در ایران علاقه‌مند به مهاجرتند برای مثال مهاجرت تحصیلی در میان قشر دانشجو بسیار زیاد است. بعد از آن می‌توان به مهاجرت قشر سرمایه‌گذار و تاجران ایرانی اشاره کرد. خیلی از جوانان نیز به دنبال یافتن شغل مناسب و کسب درآمد بالا به فکر مهاجرت هستند.

بیشتر اوقات، وقتی صحبت از دلایل مهاجرت می‌کنیم ، از کسب درآمد بیشتر و زندگی مرفه‌تر در کشوری دیگر سخن می‌گوییم. اما دلایل دیگری هم وجود دارد که مردم می‌خواهند از ایران و بسیاری از کشورهای دیگر به کشورهایی همچون کانادا مهاجرت کنند. از این دلایل می‌توان به ساخت آینده‌ای درخشان‌تر برای خود و اعضای خانواده، برقراری تعادل میان زندگی، تفریح و کار، ادامه تحصیل در دانشگاهی بین‌المللی و یا زندگی در اقتصادی بزرگتر و پویا‌تر اشاره کرد.

در گزارش اقتصادی امروز به دلایل اصلی مهاجرت ایرانیان پرداخته و نظرات چند تن از کارشناسان  و شهروندان را در این خصوص جویا شدیم که در ذیل از منظرتان می گذرد؛

زهرا مرادی که خواهرش به کشور آلمان مهاجرت کرده گفت: امروزه یکی از مهم ترین دلایل مهاجرت ایرانیان ناامیدی جوانان است، جوانان به امید یافتن شغلی بهتر و پیدا کردن زندگی بهتر به کشورهای غربی و صنعتی تر مهاجرت می کنند.

وی افزود: من فکر می کنم طی چند ماه اخیر قشر وسیع تری به فکر مهاجرت افتاده اند زیرا اتفاقات اخیر در کشور شرایط زندگی را سخت کرده و جوانان و حتی خانواده هایی که میانسال هستند نیز به فکر مهاجرت افتاده اند.

وی ادامه داد: به نظر من دلیل اصلی مهاجرت جوانان سرخوردگی و نداشتن موقعیت شغلی مناسب و درآمد کافیست و من شخصا اگر شرایط مهاجرت برایم فراهم شود به امید داشتن زندگی بهتر و رفاه بیشتر مهاجرت خواهیم کرد.

وی تصریح کرد: متاسفانه امروزه بسیاری افراد از وضعیت فعلی زندگی خود راضی نیستند و قصد دارند با مهاجرت به یکی از کشورهای پیشرفته و صنعتی زندگی بهتری را تجربه کنند.

مرادی ادامه داد: از آنجایی که کشورهای قدرتمند دنیا مانند آمریکا، کانادا و بریتانیا برای شهروندان خود شرایط زندگی بهتری ایجاد می کنند، ایرانیان نیز قصد دارند با مهاجرت به این کشورها از این شرایط بهره مند شوند.

این بانوی هم استانی اضافه کرد: مردم با مهاجرت به یک کشور خوب و امن می توانند از کار بهتر، شرایط تحصیل بهتر، بهداشت و درمان با هزینه های پایین تر و در نتیجه زندگی بهتر بهره ببرند.

زهرا افزود: امروزه با وجود اینکه پزشکان و وکلا از شرایط مالی بهتری نسبت به سایر شهروندان برخوردار هستند اما باز هم بسیاری از پزشکان، مهندسان و وکلا هر ساله به منظور یافتن شغل و زندگی بهتر روانه کشورهای غربی می شوند. این افراد می توانند با پیدا کردن شغل در یک کشور خارجی از موقعیت زندگی بهتر، دستمزد بالاتر و امکانات بیشتری بهره مند شوند.

محمد جوان دیگری هم در خصوص موضوع گزارش ما گفت: فقر یکی از مهم ترین دلایل مهاجرت است! امروزه به دلیل تورم بالا و شرایط نابسامان اقتصادی پیدا کردن شغل مناسب بسیار سخت شده است، به همین دلیل بسیاری از افراد هنگام کار با حقوق بسیار کم نمی توانند از پس مخارج زندگی خود برآیند. در این موقعیت افراد بخاطر فرار از فقر اقتصادی، مهاجرت به دیگر کشورها را انتخاب می کنند.

این جوان بیکار ادامه داد: من به شخصه نزدیک به دو سال است که به دنبال یک کار مناسب با حقوق خوب می گردم و تاکنون در سه شرکت برای مدت سه ماه مشغول شدم و متاسفانه هیچ کدام حقوق درست نمی دادند و چند نفر از دو ستانم به کشور ترکیه مهاجرت کرده و قصد دارند از آنجا به کانادا برئند و از شرایط زندگی خود رضایت دارند.

وی ادامه داد: وضعیت اقتصادی در ایران بسیار نگران کننده شده است و من یک جوان ۲۷ ساله هنوز دستم جلوی پدرم دراز است تا بتوانم زندگی کنم و این خیلی برای من بد است.

وی افزود: متاسفانه با فیلتر شدن فضای مجازی مشکلات ما بیشتر هم شده و من ابتدای سال وامی دریافت کردم و کمی وسایل جانبی موبایل خریداری کردم تا به صورت مجازی به فروش برسانم اما از شهریور به بعد فروشم تقریبا صفر شد و دیگر نتوانستم درآمدی کسب کنم و اینها همه مشکلات جوانایست که به فکر مهاجرت می افتند.

ظهیری وکیل هم استانی هم گفت: در سال‌های اخیر، به‌ویژه با افزایش تحریم‌ها و بن‌بست‌های سیاسی در کشور، تعداد زیادی از ایرانیان ترجیح داده‌اند شانس خود را برای زندگی در جایی دیگر امتحان کنند. مهاجرت می‌تواند ناشی از ادراک ایرانیان بسیار ماهر درمورد پتانسیل آینده شغلی، درآمد و توانایی بیان خود باشد. اغلب، ایرانیانی که در خارج از کشور تحصیل می‌کنند، پس از فارغ‌التحصیلی برنمی‌گردند؛ بلکه تخصص خود را در کشورهای محل اقامت خود به کار می‌گیرند. در این فرایند، آنها ایران را از قدرت مغزی که می‌تواند اقتصاد آسیب‌دیده را که به دلیل تحریم‌های بین‌المللی بدتر شده است، به عرصه بیاورد، محروم می‌کنند

وی افزود: جوان‌های بسیاری حتی با تخصص‌های بسیار در این سال‌ها از کشور مهاجرت کردند. این در حالی است که ایران به دلیل شرایط سیاسی هرگز کشوری مهاجر‌پذیر نبوده و این باعث آسیب بیشتر به برنامه‌های توسعه‌ و سیاست افزایش جمعیت خواهد شد

ظهیری اضافه کرد: بحث مهاجرت به یک معضل جدی تبدیل شده که تأثیر بسیار منفی در آینده کشور خواهد داشت، بسیاری از جوانان که می‌توانند نقش سازنده‌ در توسعه‌‌‌ کشور داشته باشند، نادیده گرفته می‌شوند و در واقع جا برای آنها تنگ می‌شود و می‌روند.

دکتر منادی اقتصاددان هم علت اصلی مهاجرت را اینطور بیان کرد و گفت: مهاجرت ایرانیان بین خودشان بسیار بحث برانگیز است. هرکسی به دلایل و انگیزه های خاص خودش قصد مهاجرت دارد.

وی افزود: موضوع مهاجرت بسیار پیچیده است و دلایل بسیار مختلفی برای آن وجود دارد و بسته به جغرافیا محل و تنوع فرهنگی، درخواست های مهاجرت با یکدیگر متفاوت است. جنبه های اقتصادی یکی از پررنگ ترین دلیل مهاجرت مردم کشور ما است. یعنی بیشترین تقاضا از کشور ما به دیگر کشورها به علت شرایط اقتصادی است.

وی ادامه داد: خود اقتصاد، معانی مختلفی دارد. ممکن است فردی به خاطر کسب درآمد بالا قصد مهاجرت داشته باشد. بعضی دیگر از افراد نیز به دنبال رفاه بیشتر هستند، یعنی با مقدار سرمایه خود می توانند در کشور دیگر رفاهی متوسط رو به بالا را برای خود فراهم کنند.

وی افزود: بعضی دیگر از افراد که معمولا شامل دانش آموزان یا دانشجویان هستند، خواهان سیستم آموزشی، بهداشتی و به دنبال محیطی با آرامش بیشتری هستند. دسته دیگری که قصد مهاجرت دارند، به دلیل شرایط آب و هوای مطلوب است.

وی تصریح کرد: همچنین داشتن محیطی کم تنش یکی از مهم ترین خواسته مهاجران ایرانی است.

منادی در بخش دیگری از صحبت های خود گفت: دلایل زیادی برای مهاجرت ایرانیان وجود دارد. یک قشر وسیعی از مهاجران تحصیل کرده ها هستند که می دانند و می بینند که درآمدها در کشورهای دیگر چگونه است. همچنین رفاهی که در کشورهای خارجی است را با رفاه داخل ایران مقایسه می کنند. تمام این عوامل همگی انگیزه ای می شود که افراد به مهاجرت کردن روی بیاورند.

وی افزود:قطعا پیدا کردن کشوری با آرامش تر، با سیستم آموزشی و رفاه اجتماعی بالاتر، عوامل دیگری هستند که افراد انتخاب می کنند که به آن کشور مهاجرت کنند. کشور ما متاسفانه به واسطه تحریم ها، شرایطی را پیدا کرده که شاید در شرایط عادی، این حجم از فشار را نمی داشت. به عنوان مثال یک فرد تحصیل کرده دسترسی به خیلی از اپلیکیشن ها، وبسایت ها، منابع مفیدی از اطلاعات ارزشمند را ندارد.

وی در پایان گفت: ایرانیان نمی توانند به پلتفرم های نمایش خانگی از جمله  Netflix، Disney Plus و دیگر برنامه ها، اکانت خود را بسازند و مانند سایر مردم کشورهای دیگر از آن ها استفاده کنند. همچنین به بیشتر کتابخانه های دیجیتال که در زمینه های علوم جدید و به روز می باشد، دسترسی ندارند. همچنین هیچ گونه ایرانیان نمی توانند از سایت های فروشگاه های بزرگی چون Amazon یا eBay خریداری کنند. همه این ها دلایل بسیار مهمی هستند که ایرانیان را ترغیب به مهاجرت کرده است.

رضا هم استانی دیگری که علت اصلی مهاجرت ایرانیان را اقتصادی میداند تصریح کرد: من و برادرم در شرایط کاملا مساوی بزرگ شدیم. من موندم ایران و برادرم مهاجرت کرد.

وی افزود: در حال حاضر هر دوی ما کارمند هستیم. من اینجا و برادرم در کانادا. من بعد از ۱۵ سال کارمندی مستاجرم و تنها یک پراید دارم، تقریبا هیچ اندوخته ای هم ندارم. نگران خرج دندان پزشکی ام هستم. برادرم اونجا یه خونه با تمام امکانات برای خودش و یه ماشین شورلت آخرین مدل دارد و هر سال تعطیلات را به کشورهای دیگه سفر میکند. درآمدش اضافه میاد و سرمایه گذاری میکند و گاهی برای خانواده اش میفرسته ایران.

وی افزود: با این وجود هنوز برخی معتقدند علت اصلی مهاجرت ایرانیان مشکلات اقتصادی نیست در حالی مشکلات دیگر هم در مهارجت افراد نقش دارند اما علت اصلی مشکلات اقتصادی و تورم حاکم در کشور ایران است.

سمانه هم استانی دیگری هم علت اصلی مهاجرت را کاهش ارزش پول ملی و تورم افسار گسیخته و عدم تناسب درآمد و هزینه ها مخصوصا در قشر فرهیخته و تحصیلکرده عنوان کرد و افزود: در کنار آن بی قانونی و فراری دادن نخبگان و استعدادها را نباید نادیده گرفت.

وی ادامه داد: پدر من جزء نخبگان بود با رتبه کنکور ۲۸ گروه ریاضی. ایشان می گوید که از جمع ۳۰ تا همکلاسیهایش، غیر از خودش فقط یکی دیگر در ایران زندگی میکند و همگی مهاجرت کرده اند. پدرم الان بازنشسته شده و به سختی با حقوق ناچیز آن زندگی میکند در صورتیکه دوستانش که به خارج رفته اند همگی از بهترین امکانات برخوردار هستند و آینده بسیار روشنی در انتظارشان است.

محمد هم استانی دیگر گفت: یک دلیل مهمی که خود من دارم برای رفتن اینکه در این مملکت با کارکردن زحمت کشیدن حتی یک سانتیمتر در زندگی پیشرفت نکردم در سن ۴۵ سالگی مجرد هستم و در خانه پدری زندگی می کنم حتی نتوانستم یک اپارتمان ۴۰ متری رهن کنم سالها پولم را در بانک پس اندارز کردم ولی هر روز پولم بی ارزش تر شد پولی که سالها برایش زحمت کشیدم اینقدر بی ارزش شد که دیگه بدرد نمی خورد.

وی ادامه داد: ۱۹سال کارکردم مدرک دکترا دارم تمام درامدم راپس انداز کردم اما به لطف شعبده بازی مدیران پولم باخاک یکسان شد الان با این پس انداز نه خانه میشه خرید ونه دیگه میشه مهاجرت کرد.

بیدختی جامعه شناس هم گفت: مهاجرت دلایل متنوعی دارد که از نظر من در کشور ایران مشکلات اقتصادی موجب رغبت شهروندان به مهاجرت شده است البته موارد دیگری هم دخیل هستند اما بحث اقتصادی علت اصلی مهاجرت هاست.

وی افزود: در بین کشورها، تفاوت بزرگی میان میزان دستمزد و شرایط کاری وجود دارد. بسیاری از کشورهای پیشرفته یک شبکه اجتماعی را ارائه می‌دهند که آن‌ها را نزد افراد در کشورهای کمتر توسعه‌یافته، جذاب کرده است. همچنین، بسیاری از مردم به خاطر نرخ بالای بیکاری و کمبود امکانات کشورشان، مهاجرت می‌کنند

وی افزود: برخی از افراد عمیقاً باور دارند که متعلق به کشور دیگری هستند. بسیاری از اوقات، اقلیت‌ها (مذهبی یا جنسیتی) نیاز دارند که به کشور سازگارتری مهاجرت کنند تا بتوانند آن زندگی را که همیشه آرزو داشتند، آغاز کنند.

بیدختی تصریح کرد: خانواده و دوستان نزدیک هم بر مهاجرت افراد نقش دارند به گونه ای که زمانی که یکی از افراد خانواده به خارج از کشور مهاجرت می‌کند و دوستان و خانواده متوجه می‌شوند که او چه اقامت خوبی داشته، زندگی جدیدی را شروع کرده و از سبک زندگی خود لذت می‌برد، مهاجرت در نظرشان ارزش بیشتری پیدا می‌کند. این موضوع، همچنین به شما انگیزه کافی می‌دهد تا به این فکر کنید که کسی هست تا شما را در اولین تجربه مهاجرتتان، حمایت کند.

موسوی جامعه شناس دیگری هم گفت: این جای تاسف است که شهروندان ایرانی به هر قیمتی حاضر به مهاجرت می‌شوند و با اینکه می‌دانند امکان دارد جان خودشان را از دست بدهند باز هم مهاجرت می‌کنند. آنها تمام این خطرات را به جان می‌خرند تا شاید آینده خودشان یا فرزندان خودشان را تامین کنند. آنها مهاجرت می‌کنند چون ما راه دیگری برای آنان باقی نگذاشتیم. بحث مهاجرت امروز یک موضوع اجتماعی و کلان محسوب می‌شود. اگر فقط همین خانواده یا چند مورد دیگر مهاجرت داشتیم، می‌توانستیم موضوع را فردی بررسی کنیم و بگوییم آن فرد یا افراد چه مشکلاتی داشتند که مجبور به مهاجرت شده و در نهایت متاسفانه جان خودشان را از دست دادند. موضوع مهاجرت امروز یک رشد و افزایش چشمگیری پیدا کرده است و باید نسبت به آن دغدغه داشت.مهاجرت یک پدیده‌ای است که طی ۴ دهه اخیر روند رو به رشدی را همواره داشته و اگر بخواهیم این پدیده را برطرف کنیم نیازمند یک برنامه دقیق‌، بنیادی و البته بلندمدت هستیم.

وی افزود: مهاجرت ایرانیان تا قبل از انقلاب خیلی محسوس و معنادار نبود، درصد مهاجرت‌هایی که قبل از انقلاب رخ می‌داد، عموما برای تحصیل و آموزش بود و محصلان و فارغ‌التحصیلان در نهایت برای ادامه زندگی به ایران برمی‌گشتند. آنان می‌توانستند در همان کشور اروپایی یا آمریکایی برای ادامه زندگی بمانند ولی ترجیح می‌دادند که در کنار خانواده خودشان و در ایران باشند.البته در این میان به صورت موردی و جزیی بودند کسانی که به آمریکا یا اروپا مهاجرت می‌کردند که این تعداد و میزان از مهاجرت در هر کشوری می‌تواند طبیعی و معمول باشد. هرچند که در همان زمان نیز مقصد مطلوب ایرانیان آمریکا بود و شهروندان کمتری بودند که به اروپا مهاجرت می‌کردند. چراکه در اروپا ، شما با هرتخصص و دانشی در نهایت یک خارجی محسوب می‌شوید ولی در آمریکا چنین دیدگاهی وجود نداشت و ایرانیان راحت‌تر به این کشور مهاجرت می‌کردند.

وی افزود: تشدید مشکلات اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری به ویژه بین فارغ‌التحصیلان باعث شد که موج مهاجران، نخبگان علمی کشور باشند. آنها به امید ادامه تحصیل و اشتغال متناسب با تخصص و رشته‌های تحصیلی خودشان مهاجرت کردند که این رویه هنوز هم ادامه دارد که البته با گرانی چندبرابری ارز تا حدودی تحت تاثیر قرار گرفته است.ما طی یک دهه اخیر شاهد آن هستیم که قشری از مردم که نه نخبه علمی محسوب می‌شوند و نه در دسته‌بندی‌های سیاسی هستند به مهاجرت رو آوردند. این افراد شاید هیچ دغدغه سیاسی نداشته باشند ولی فقر، بیکاری، کاهش امنیت اقتصادی، اجتماعی و روانی باعث شده تا آنان به ادامه زندگی در جایی به جز ایران فکر کنند. آنها امروز به این فکر می‌کنند که ولو به عنوان کارگر در یک کشور دیگری باشند ولی در ایران بیکار و فقیر نمانند.

شاید امروز بسیاری از مهاجران ایرانی در کشورهای مختلف با مشکلات مختلفی درگیر باشند،همین حالا اگر با همان ایرانیانی که در شرایط سخت جزیره پاپوآ گینه‌نو زندگی می‌کنند، صحبت کنید می‌گویند که حاضر نیستند به ایران برگردند. چراکه یا از خانواده و اقوام و آشنایان خجالت می‌کشند و یا زندگی در همان جزیره را به ایران ترجیح می‌دهند.ما امروز شاهد آن هستیم که علیرغم تمام قوانین و موانعی که کشورهای اروپایی یا آمریکایی وضع کردند ولی برخی از شهروندان ایرانی حاضر هستند که تمام خطرهای مالی و جانی را به امید زندگی در یک شرایطی بهتر از ایران به جان بخرند. مگر رسانه‌های داخلی کم از خطرات جانی و مالی سفرهای قاچاق به اروپا و آمریکا می‌گویند، ولی چرا شهروندان ایرانی بازهم مهاجرت می‌کنند؟ چون امید ندارند

این جامعه شناس تصریح کرد: .بیکاری فقط تبعات مالی برای افراد ندارد،کسی که شغل ندارد حتی نزد خانواده خودش مدام تحت فشار رفتاری و روانی است. فرهنگ جامعه چنین است که یک فرد بیکار، شخصیت اجتماعی هم ندارد و این وضعیت درباره فارغ‌التحصیلان بیکار شدت بیشتری دارد و آن فرد را در فشار بدتری قرار می‌دهد. بنابراین آن فرد بیکار با خودش فکر می‌کند که به فلان کشور مهاجرت کنم و کارگری می‌کنم ولی این سرکوفت‌ها و تخریب‌ها را تحمل نمی‌کنم.مسئولان کشور در بحث مهاجرت فقط صورت مساله را پاک کردند و دنبال ریشه‌ها و علل این پدیده نبودند،طبق آماری، دولت برای همین تعداد شهروندانی که سالانه از ایران به کشورهای ثانویه مهاجرت می‌کنند، میلیاردها دلار هزینه کرده تا تحصیل کنند و بتوانند در آینده خودشان شغل مناسب و در خدمت جامعه و کشور داشته باشند. افزایش نرخ مهاجرت به معنای افزایش هدر رفتن این منابع ملی است.

وی ادامه داد: جالب است بدانید که بعد از گرانی چندین و چند باره ارز برخی شهروندان به این دلیل ناراحت و نگران بودند که شاید امکان مهاجرت پیدا نکنند.

اولین و مهمترین راهکار، بازگشت شایسته‌سالاری و نخبه‌گرایی به کشور است. مسئولان باید در سطح تخصص و توانایی خودشان و سرجای خودشان قرار بگیرند. اگر شایسته سالاری رعایت شود، آن زمان کشور یک برنامه درست پیدا خواهد کرد و همه این برنامه‌ها اجرایی می‌شوند. امروز مسئولان فقط شعار می‌دهند.

payamgooyesemnan