گزارش روز (گزارشگر: سلماز عرب عامری)

زلزله ی ۵۰ ریشتری دلار اقتصاد ایران را فلج کرد!!

دلار در بازار آزاد در حال خود نمایی و ترساندن مردم است، دلار ۵۰ هزار تومان نقل محافل مردم شده و بسیاری از نسبت به وضعیت ارز نگران کرده است.
افزایش قیمت ارز از لحاظ مختلف روی اقتصاد تأثیر می‌گذارد و این حقیقتی انکارنشدنی است.
قطعاً یکی از اثرات مهم افزایش ارز و به ویژه دلار کاهش ارزش پول ملی است.
تأثیر مهم دیگر آن روی قیمت کالاهای وارداتی است که با توجه به کاهش ارزش پول ملی، برای تأمین این کالاها فشار زیادی به مردم وارد می شود.
در گزارش اقتصادی امروز به مساله افزایش بی رویه قیمت دلار در بازار پرداخته و نظرات چند تن از کارشناسان را جویا شدیم که در ذیل از منظرتان می گذرد؛
عادل اقتصاددان درخصوص افزایش قیمت دلار در این روزها گفت: افزایش دلار این روزها توجیه اقتصادی ندارد البته با توجه به تورم ۵۰ درصدی که در اقتصاد وجود دارد دلار با قیمت ۴۵ تومان کاملاً طبیعی و منطقی است اما این روزها شاهد افزایش بی دلیل قیمت دلار هستیم.
وی در ادامه بیان کرد: با توجه به اینکه مردم دلار می خرند تا ارزش سرمایه‌ای که دارند از بین نرود چرا که اعتمادی به بانک مرکزی و اقتصاد نیست بنابراین مردم برای خرید ارز تلاش می‌کنند از سوی دیگر در این روزها ما شاهد این هستیم که عرضه دلار نسبت به تقاضا بسیار کم شده است و این هم یک دلیل بر افزایش قیمت دلار در این روزها است.
این اقتصاددان در ادامه گفت: در کشورهای دیگر عرضه دلار به مقدار تقاضا است و از سوی دیگر کشورهای دیگر تورم ۵۰ درصد را تجربه نکرده‌اند بنابراین قیمت دلار در ایران را نمی‌توان با دیگر کشورها مقایسه کرد.
وی در پایان راهکار جلوگیری از افزایش قیمت دلار را اینگونه بیان کرد: بانک مرکزی مسؤول این گرانی است چرا که به نظر بنده قیمت دلار در دست بانک مرکزی است و اگر بانک مرکزی مدیرت نکند تولید را نابود می‌کنند و از سوی دیگر سال آینده ابر تورم را شاهد خواهیم بود.
محمد رحمانی با بیان اینکه تورم بالا منجر به افزایش بی رویه قیمت دلار شده آیت تصریح کرد: شاهد بودیم که در سال‌های گذشته مردم برای حفظ سرمایه خود در برابر تورم و ترس از تورم و مسائل سیاسی، آن را به ارز و به‌ویژه دلار تبدیل کردند و مردم با دستور رئیس بانک‌مرکزی و حتی دستور رئیس‌جمهور هم دلارهای خانگی خود را وارد بازار نمی‌‌‌کنند؛ مگر اینکه نرخ تورم کاهش پیدا کند و از ۵۰‌درصد به ۱۰‌درصد برسد.
او با بیان اینکه مهم‌ترین اقدام برای کنترل بازار ارز، کاهش نرخ تورم است، به طوری که مردم کاهش نرخ تورم را احساس کنند، نه اینکه در حد شعار و حرف باشد، اظهار کرد: وقتی مردم کاهش نرخ تورم را احساس کنند، نگرانی آنها هم برای حفظ سرمایه‌‌‌هایشان کاهش می‌یابد و انتظارات تورمی فروکش می‌کند؛ اما متاسفانه این موضوعات را مسوولان نادیده می‌‌‌‌‌‌گیرند.
این کارشناس اقتصادی گفت: واقعیت این است که اگر بانک‌مرکزی برای کاهش نرخ تورم برنامه‌‌‌ریزی داشته باشد که به طور قطع قبول داریم کاهش نرخ تورم کار آسانی نیست اما اگر بانک مرکزی و دولت توانست نرخ تورم را کاهش دهد، بازار ارز قابل مدیریت و کنترل خواهد بود.
او ادامه داد: دولت و مجلس برای حل مشکل کسری بودجه باید به توافق و تفاهم برسند و تجربه نشان می‌دهد که اگر هماهنگی بین دولت و مجلس وجود داشته باشد امکان کاهش تورم با کنترل ناترازی‌‌‌های موجود از جمله ناترازی‌‌‌های بودجه وجود دارد و با کاهش تورم، ارزش ارز در برابر پول ملی هم کاهش پیدا می‌کند
ترحمی کارشناس دیگری هم درباره افزایش نرخ دلار در بازار ارز اظهار کرد: عوامل بلندت مدت و کوتاه مدت در افزایش قیمت دلار تاثیرگذار هستند که رشد نقدینگی، کسری بودجه، پایین بودن رشد اقتصادی و سطح بهره‌وری، حکمرانی بد اقتصادی در دو دهه گذشته از جمله عوامل بلند مدت افزایش قیمت دلار است که در سال‌های اخیر تغییری در جهت رفع این موانع ایجاد نشده است.
وی با بیان اینکه عوامل کوتاه مدت افزایش قیمت دلار نیز به اخبار منفی داخلی و خارجی برمی‌گردد، گفت: در اخبار بین‌الملل  وضعیت برجام نامعین است و تحریم‌های جدیدی نیز اعمال می‌شود. در اخبار داخلی نیز اینکه هنوز لایحه بودجه سال آینده به مجلس تحویل داده نشده از عوامل تاثیرگذار بر بازار ارز است.
این کارشناس اقتصادی ادامه داد: مجموعه عوامل ذکر شده چشم انداز اقتصاد را نامطمئن کرده که این نااطمینانی تاثیر خود را در بازار ارز نمایان می‌کند.
ندری استراتژی‌های داخلی و خارجی در سطح کلان را نامناسب دانست و گفت: از نظر اقتصادی به بن‌بست رسیده‌ایم و برای عبور از این بن‌بست باید اصلاحات جدی در سیاست‌ها انجام شود.
خاتمی هم در رابطه افزایش قیمت دلار عنوان کرد: افزایش قیمت دلار ریشه‌های مشترکی با تورم دارد و مسائلی که به افزایش تورم دامن زده‌اند نیز موجب افزایش قیمت دلار شده‌اند به عنوان مثال، دولت به دلیل کسری بودجه‌ای که دارد و کافی نبودن درآمدهای نفتی مجبور به خلق پول شده است که این مساله منجر به تورم و پس از آن افزایش قیمت دلار می‌شود.
این کارشناس بانکی ادامه داد: ریال پولی نیست که مردم در حساب‌های خود به صورت سپرده نگهداری کنند و همه برای حفظ ارزش پول خود در حال خرید دلار هستند و بالا رفتن تقاضا به همراه افزایش نقدینگی در کشور منجر به افزایش قیمت دلار شده است.
وی اضافه کرد: برای کنترل قیمت دلار راه حلی وجود ندارد، زیرا دولت بیش از بودجه درآمد دارد و تا زمانی که سیاست‌های کلی یا همان سیاست‌های ۱۰ سالی که در پیش گرفته شده است راه کاری برای برون رفت از چنین شرایطی وجود ندارد.
وی در خاتمه خاطر نشان کرد: نمونه بارز این مساله ارز ۴۲۰۰ که حذف شد و اکنون از ارز ۲۸ هزار تومانی استفاده می‌شود که هیچیک از نتایج مورد نظر آن حاصل نشد. متأسفانه این دولت با علم اقتصاد آشنایی ندارد و در صدد برطرف کردن مشکلات اقتصادی نیستند.
ورود سرمایه‌های خارجی می‌تواند منجر به کاهش نرخ ارز شود
علی ضمن اشاره به افزایش قیمت ارز طی روزهای اخیر و شیوه مدیریت بازار اظهار داشت: نوسانات ارزی اتفاق افتاده در کشور دلایل متعددی دارد، به نظر می‌رسد، دلیل اصلی افزایش نرخ ارز در روزهای اخیر، نااطمینانی مردم نسبت به شرایط پایان سال دولت و چشم‌انداز اقتصادی کوتاه مدت پیش‌ِ رو است
وی در تشریح راهکارهای بلندمدت و کوتاه مدت مدنظر گفت: مهمترین راهکار کوتاه مدت، حذف فروش ارز کاغذی است که در کشور ما و چند کشور معدود جریان دارد.
وی ادامه داد: فروش ارز کاغذی در صرافی‌ها زمینه بازیگری تقاضای کاذب را ایجاد کرده و همین مسئله عامل مهم افزایش قیمت ارز است.
این کارشناس  بیان کرد: راهکار بلند مدت را باید در قوانینی مبنی بر مالیات بر عایدی سرمایه جست‌وجو کرد، زیرا همزمان با افزایش نرخ ارز بازارهای سرمایه‌ای موازی در کشور با افزایش قیمت مواجه می‌شود و دولت هم هیچ ابزاری برای مدیریت این مسئله ندارد.
وی گفت: در نظام اقتصادی میگویند، پول بد، پول خوب را از بازار بیرون می‌کند، الان در نظام اقتصادی ما دلار به پول خوب تبدیل شده که تقاضای کاذب، آن را خریداری کرده و در خانه نگه می‌دارد و ارزش ریال هم به تبع آن کاهش پیدا خواهد کرد
امیر هم در خصوص افزایش قیمت دلار گفت: در حال حاضر قیمت دلار نسبت به دولت قبل دو برابر شده است. دلار ۵۰ هزار تومانی در زندگی مردم تأثیر منفی خواهد داشت حتی با افزایش دستمزدها مشکل برطرف نمی‌شود.
وی در ادامه بیان کرد: بخش عمده افزایش دلار از سوی مدیریت است و بخش دیگر تحریم‌ها و تبلیغات سیاسی علیه ایران است مدیریت اقتصادی ایران با این تیم اقتصادی چالش‌های زیادی را برای تولید ایجاد می‌کند و فقط تولیدات دولتی می‌توانند با این اوضاع سرپا بمانند چرا که بخش خصوصی با این افزایش قیمت دلار با چالش‌های زیادی رو به رو می‌شود با توجه به اینکه مواد اولیه با دلار وارد کشور می‌شود و این می‌تواند منجر به نابودی بخش خصوصی شود.
این اقتصاددان در ادامه وضعیت بخش خصوصی را اینگونه بیان کرد: در حال حاضر بخش خصوصی با افزایش قیمت دلار تولید را کاهش می‌دهد و در نتیجه قیمت کالاهای تولیدی و اساسی در کشور افزایش پیدا خواهد چرا که بخش خصوصی به دنبال سود است نه ضرر در این شرایط تیم اقتصادی دولت باید به فکر باشد تا راهکاری برای کنترل نرخ ارز باشد
وی در ادامه گفت: در کشورهای همسایه حجم سیاسی بین المللی وجود ندارد و مصرف کننده هستند تا تولید کننده بنابراین محصولات اولیه را با دلار نمی خرند که تولید کنند و از سوی دیگر ایران می‌خواهد استقلال داشته باشد و این تاوان اقتصادی استقلال در مدیریت است.
امیر واعظ آشتیانی در پایان راهکار مقابله برای کنترل ارز گفت: باید امید داشت که با اجرای توافقنامه‌های امضا شده با چین سرمایه گذاری خارجی در کشور صورت گیرد تا بخش عمده مشکلات ارزی برطرف شود و چالش‌های ارزی کاهش پیدا کند.
علی سعدالدین استاد دانشگاه و کارشناس اقتصادی در این باره گفت: اولین تعهدی که باید بانک مرکزی بدهد که متأسفانه حدود ۴۰ سال است که معکوس این کار را انجام داده، این است که ارز را تک نرخی کند، ارز چند نرخی محلی برای فساد، پول پاشی است و در جای دیگر دنیا کشوری را سراغ ندارم که این سیاست را به کار برده باشد، متأسفانه این سیاست با ظاهر حمایت از محرومان و مستضعفان و تأمین کالای اساسی این رانت خواری صورت گرفته و دولت‌های مختلف نیز هیچ گونه اصلاحی را در این باره انجام ندادند.
وی  اضافه کرد: باید بساط بازار نیما که تکمیل کننده ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی بود برچیده شده و از به وجود آمدن ارز ترجیحی جدید جلوگیری کرده نه اینکه ارز ۴۲۰۰ را تبدیل به ارز ۲۸,۵۰۰ تومان کرده و ادعا کنند به توصیه اقتصاددانان عمل شده است، در حالی که توصیه اقتصاددانان این بود که این بساط باید برچیده شود نه اینکه رانتخواری را از ۴۲۰۰ به ۲۸۵۰۰ تغییر دهند. نکته اول این است که اجازه بدهند نرخ ارز در بازار تعیین شود و اگر قرار است که دولت در بازار دخالت کند در یک بازار واحد دخالت کند، بانک مرکزی در سیاست‌های خود با شکست سرافکنده ی مواجه شده است در جستجوی راهکارهای متعدد و نرخ‌های ارز متعدد است.
این کارشناس ارشد اقتصادی با بیان این‌که، نکته دوم اینکه بازار ارز به انتظارات تورمی بسیار وابسته و حساس است، سیاست گذار در گذشته برداشت بدی از این وابستگی داشته و این حساسیت را به معنای روانی بودن بازار ارز تعبیر کرده است، یعنی فعالان بازار مشکلات روانی دارند و از روی احساس منفی ارز خرید و فروش می‌کنند، در صورتی که این نوع نیست و مردم و فعالان بازار آینده را دیده و بر اساس تحلیل‌های اقتصادی وارد بازار می‌شوند، دقیقاً برعکس آن چیزی که سیاست گذار تصور می‌کند مردم بسیار عقلانی رفتار می‌کنند، مساله بودجه‌ریزی در این میان بسیار مهم بوده و تا وقتی که انتظارات تورمی بالا باشد در کنترل نرخ ارز ناموفق هستیم، باید مجلس و دولت دست به دست هم داده و چاره‌ای برای این کار پیدا کنند، البته از فحوای مذاکرات مجلس این است مجلس سقف بودجه را افزایش داده و این روند در ۲ سال گذشته تکرار شده است،
وی  افزود: پیشنهاد می‌کنم ساز و کار جدیدی برای بودجه ریزی استفاده شده و مجلس از روند بودجه حذف شده یعنی بودجه در اختیار رئیس جمهور است دولت‌ها باید آزادی عمل داشته باشند تخصیص بودجه داده تا بتوانند برنامه‌های خود را اجرا کنند.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: نکته بعدی این است که فاجعه‌ای در بودجه ریزی در کشور ما بوده و از ابتدای دهه ۵۰ در کشور وجود داشته و آن هم انتقال درآمدهای نفتی به ترازنامه بانک مرکزی است، درآمد ارزی دولت به ترازنامه بانک مرکزی منتقل شده است این روند باید متوقف شود، درآمدهای ارزی کشور باید صرف زیرساخت‌ها شده زیرا زیرساخت‌ها از یک طرف مصارف ارزی را کاهش داده و از طرف دیگر بر درآمدهای ارزی کشور خواهد افزود. اگر این کار انجام شود وضعیت اقتصادی ایران در میان مدت رو به بهبود نهاده و مشکلات تا حد زیادی رفع خواهد شد.

محمد شاهی در خصوص دلیل افزایش قیمت دلار گفت: ارز مانند هر کالای دیگری چه‌بسا بیشتر از سایر کالاها موردتوجه سرمایه‌گذارها بوده و درخواست عرضه و تقاضا برای ارز بسیار زیاد است. گرچه این بازار دستخوش تغییرات و نوسانات بسیاری بوده و در صورت عدم اطلاعات و تازه‌وارد بودن امکان زیان سرمایه اصلی برای بسیاری از سرمایه‌گذاران تازه‌وارد وجود دارد. این تغییرات یا نوسانات حاکم بر ارز، ناشی از اتفاقات بین‌المللی و اخبار هیجانی و اتفاقات و تصمیمات جدید داخل کشور است. از طرفی کاهش و افزایش قیمت طلا و نفت نیز در گرانی قیمت دلار بی‌تأثیر نیست.
وی افزود: یک سری از عوامل از قبیل منفی شدن تراز تجاری و افزایش میزان واردات نسبت به صادرات در کشور، کاهش میزان تولید ناخالص داخلی و … توانستند میزان عرضه فیزیکی روزانه دلار را تحت تأثیر قرار دهند و این پروسه را با اختلال‌هایی همراه کنند. در راستای این عوامل نه‌چندان مطلوب، تحریم‌های مختلف نیز نقش مکمل را بازی می‌کرد.
فرآیند تحریم باعث می‌شود که دولت‌مردان طی فشارهای سیاسی دست به تصمیمات و چهارچوب‌های جدید بزنند که ممکن است به دنبال آن آسیب‌های جدی گریبان گیر افراد جامعه شود و نظام سرمایه‌گذاری در کشور را مختل کند. اگر دولت قبل از ایجاد جو تحریم، طرح‌هایی از پیش طراحی‌شده داشت، شاید وضعیت بازار دلار در ایران مطلوب‌تر بود.
برخی از طرح‌ها می‌توانست در حوزه سرمایه‌گذاری در صنعت توریستی، تصمیم به افزایش صحیح تولید ناخالص داخلی، اصلاح و تعریف چهارچوب‌های مناسب‌تر برای نظام بانکی و اقتصادی و … باشد.

payamgooyesemnan