گزارش خبری روز ( گزارشگر : علیرضا عربی)

صنعت سفید سمنان بی‌نام و نشان در سطح جهان

استان سمنان،سرزمینی سرشار از نعمت ها و منابع خدادادی است و این منابع و معادن از دل کویر تفته و بیابان های خشک جنوبی استان تا کوهستان ها و جنگل های دل انگیز شمالی اش، پراکنده است.

گویی در هر کجای این سامان،گوهری در دل خاک به ودیعه گذاره شده تا دست جستجوگر ما برای برکشیدنش از دل خاک ،زمین را بشکافد تا قدرت الهی را در ذره ذره آن با چشم سر ببیند.

اگر از جاده های این استان پهناور، عبور کرده باشید بیش از هر صنعت و کارگاه دیگری، در حاشیه راهها و جاده ها تا بلندای کوهها و دورنمای چشم نواز بیابان ها و کویرهایش،این معادن گچ اند که بیشتر به چشم مسافران می آیند،آنچنان که ۶ درصد از کل گچ جهان در این استان تولید می شود و همین کافی است تا بیش از این ها در این گرد سپید که به دست باد بازیگوش بر فراز کارخانه های گچ در آبی چشم آسمان فرو می رود، تامل کنیم و آن را پایتخت گچ جهان بنامیم.

کارشناسان بر این باورند اگر از ظرفیت معادن کشور به خوبی استفاده شود، این بخش می تواند اقتصاد را در برابر تحریم ها شکوفا و بخشی از بیکاری جوانان را رفع کند، ذخیره قابل توجه معادن گچ سمنان یکی از این ظرفیت ها است.

گچ ثروت عظیم عرصه های طبیعی است که به ساده ترین روش ها در دسترس قرار می گیرد، اما با فرآوری آن محصولات ارزشمند در صنایع تبدیلی تولید می شود.

بر اساس آمار، سمنان در داشتن ذخایر گچ رتبه اول کشوری را دارد و این محصول راهبردی استان ثبت جهانی شده است.

حجم قابل توجهی از گچ تولیدی استان سمنان به عنوان مصالح ساختمانی به بازار عرضه می شود که جذب سرمایه گذار برای تولید گچ های صنعتی و غیرساختمانی در این منطقه یکی از ضرورت های اجتناب ناپذیر است، چرا که ساخت و سازهای کشور و جهان به سمتی پیش می رود که مصرف گچ به خام ترین و ابتدایی ترین شکل به صورت گچ ساختمانی در حال منسوخ شدن است.

فرسودگی ماشین آلات خط تولید، نامناسب بودن جاده های دسترسی به معادن گچ، فقدان خدمات زیرساختی مانند برق رسانی و کاغذبازی های اداری، از چالش های اساسی در بخش توسعه صنایع گچ استان سمنان است.

رفع مشکلات زیرساختی و حمایت همه جانبه از بخش معدن می تواند در زمان تحریم جایگزین مناسبی برای درآمد نفتی کشور باشد و اقتصاد کشور را پویا نگه دارد.

همدلی و هماهنگی دستگاه های اجرایی در حمایت از بخش معدن به خصوص گچ سمنان از جمله نیازهای بهره برداران و فعالان معدنی این استان است.

ایران با تولید ۱۱ میلیون تُن رتبه دوم تولید گچ در جهان را داراست و استان سمنان بخش قابل توجهی از این ماده معدنی را تولید می کند، ۲۳ درصد گچ جهان و حدود ۸۰ درصد گچ ایران در استان سمنان ذخیره شده است.

اگرچه استان سمنان قطب گچ ایران است، اما این محصول با وجود کیفیت عالی همچنان در بازار رقابت جهانی به دلیل مشکلات اقتصادی نتوانسته است جایگاه مناسب خود را بدست آورد.

یک زن فعال اقتصادی در حوزه گچ از این ماده معدنی به عنوان یکی از مهمترین موادمعدنی استان سمنان نام برد و گفت: صنعت گچ در بزرگترین تولیدکننده گچ ایران در بی‌رمقی به‌سر می‌برد.

پروین مومن‌آبادی اظهار کرد: شرایط دشوار اقتصادی، مشکلات گریبان‌گیر تولید، رکود در بازار مسکن و ساخت و ساز، کمبود سرمایه درگردش و نبود نقدینگی، نبود بازار و… از اصلی‌ترین دلایل رکود در تولید گچ استان سمنان است.

یکی از فعالان اقتصادی از افزایش هزینه‌های تولید و صادرات کالاهای تولیدی به عنوان یک مشکل نام برد و تصریح کرد: جدا از فعالان تولید، افزایش هزینه‌های حمل و نقل جاده‌ای، سه برابر شدن هزینه حمل با کشتی در یک بازه زمانی کوتاه مدت و … فروشندگان و تجار گچ را نیز با مشکل جدی روبرو کرده است.

وی با اشاره به اهمیت گچ در این استان افزود: معادن این استان به عنوان بزرگترین تولیدکننده و ذخیره‌گاه گچ ایران نیازمند حمایت بیشتری هستند.

مومن‌آبادی از وجود بیش از ۵۰ کارخانه گچ فعال در سمنان خبر داد و خاطرنشان کرد: این معادن در حال حاضر تنها با ۵۰ درصد ظرفیت خود کار می‌کنند.

وی با اشاره به دلایل این کاهش تولید از بازگشت رکود به بازار مسکن به عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش تولید در گچ استان یاد کرد و گفت: از طرف دیگر کمبود نقدینگی و سرمایه‌درگردش سبب شده که معادن گچ استان نتوانند از همه ظرفیت‌های موجود استفاده کنند.

این فعال اقتصادی با انتقاد از رویه حاکم بر بانک‌ها اظهار کرد: شیوه‌های اعطای تسهیلات و اخذ وثایق سبب شده که بسیاری از معادن گچ استان نتوانند از تسهیلات بانکی برای سرمایه‌درگردش خود بهره بگیرند.

وی سود بالای بانکی را دیگر مشکل و مانع پیش پای فعالان اقتصادی در کشور ارزیابی و بیان کرد: سود بالا و بهره بانکی غیرمنطقی و سخت‌گیری‌های جدی در پذیرش ضمانت و…سبب شده که فعالان این بخش امیدی به حل مشکلات این صنعت مهم نداشته باشند.

مومن‌آبادی از آنچه طولانی شدن بازگشت سرمایه به تجار و تولیدکنندگان گچ می‌خواند به عنوان دیگر مشکل جدی فعالان این بخش نام برد و اضافه کرد: گاهی بازگشت فروش گچ ماه‌ها و حتی چند سال به دراز می‌انجامد و این در حالی است که دستگاه‌های خدمات‌رسان دولتی همچون گاز، آب، برق، امور مالیاتی و…طلب خود را بروز طلب می‌کنند.

وی از گچ سمنان به عنوان یک کالای مرغوب نام برد و گفت: تعدد معادن گچ یکی از مزیت‌های مهم استان سمنان است و انتظار می‌رود توجه بیشتری به این حوزه و فعالان آن شود.

ایران بعد از چین دومین تولیدکننده بزرگ گچ در دنیا است و استان سمنان که بیشترین ذخائر معدنی گچ در ایران را دارد از استان‌های مهم در تولید و عرضه گچ در کشور و منطقه است. در اهمیت این ماده معدنی در استان همین بس که سمنان به تنهایی ۶درصد گچ دنیا را تولید می‌کند.

عامل توسعه خوشه صنعتی گچ سمنان معتقد است که استان سمنان به صورت عام و شهرستان‌ سمنان و سرخه به شکل خاص جایگاه نخست معادن و ذخایر گچ در کشور است.

داوود مداح در ادامه افزود: وجود بالغ بر ده‌ها کارخانه تولید گچ ساختمانی،استان سمنان را به پایگاه و جایگاه اصلی تولید و فراوری گچ در کشور تبدیل کرده و این استان هم در زمینه معدن و هم در زمینه فرآوری گچ رتبه اول کشور را دارد.

وی با بیان اینکه بالغ بر ۵۰ معدن فعال گچ در محدوده سمنان وجود دارد، خاطرنشان کرد: شهر سمنان به تنهایی ۶ درصد گچ دنیا و ۸۰ درصد گچ کشور را تأمین می‌کند و از این رو گچ مهمترین ماده معدنی در این استان پهناور است.

مداح در پاسخ به پرسشی درباره افق‌های پیش روی این صنعت در استان اظهار کرد: اگر نگاه به صنعت گچ فقط تبدیل سنگ گچ به پودر گچ و کاربرد آن در ساختمان باشد جزء تثبیت وضعیت موجود حرفی برای گفتن نخواهیم داشت و لذا برای ارتقاء جایگاه صنعت گچ باید به فرآورده های نوین روی بیاوریم . اگر قرار باشد جایگاه صنعت گچ استان همچنان ارتقاء یابد و درآمدزایی در این حوزه افزایش یابد لزومأ باید به سوی فرآورده های نوین حرکت کنیم.

کارشناس حوزه فناوری نوین گچ ، ارتقاء فناوری موجود به فناوری نوین و همچنین تولید فرآورده های نوین گچی را دو راهکار برای ارتقاء جایگاه صنعت گچ عنوان کرد و افزود: لزومأ در افق بلند مدت باید به تولید فرآورده های نوین گچی نظیر پنل گچی، دیوار گچی، دیوار گچی ضد آتش، دیوار گچی ضد آب، فیبر نوری گچی، نانو گچ و … پرداخت.

مداح با بیان اینکه صنعت گچ چندین هزار شغل در این استان ایجاد کرده، ادامه داد: عمده گچ تولیدی این استان به دیگر استان‌ها صادر می‌شود. ضمن اینکه با توجه به اینکه ۶ درصد گچ جهان در سمنان تولید می‌شود هرساله بخشی از گچ تولیدی استان با صدور به بازارهای جهانی برای کشور ارزآوری خوبی دارد.

عامل توسعه خوشه صنعتی گچ سمنان، گفت: در حال حاضر از آنجا که شرکت های ترکیه ای در حوزه فراورده های نوین فعالیت دارند به صورت تلفیقی با شرکت های سمنانی همکاری کرده و گچ سمنان را با برند خودشان به فروش می رسانند.

وی خاطرنشان کرد: به علت عدم فعالیت در حوزه فرآورده های نوین در بخش صادرات خیلی حرف برای گفتن نداریم. هر چه زمان می گذرد فرآورده های نوین کاربرد می یابند و ساختمانها به سمت کوچک سازی و سبک سازی حرکت می کنند لذا موج تولید و فروش گچ به صورت سنتی رو به کاهش است و به همین دلیل چه در خارج و چه در داخل، بازار گچ سنتی از دست رفته است.

عامل توسعه خوشه صنعتی گچ سمنان تصریح کرد: تغییر رویکرد صنعت ساختمان برای استفاده از این محصول ، افزایش شدید قیمت حامل های انرژی و قدیمی بودن فناوری های موجود در صنعت گچ موجب شده واحدهای تولیدی گچ ،ضرورت فرآوری های نوین در این صنعت را بیش از پیش احساس کنند.

مداح ادامه داد: شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک علم و فناوری دانشگاه سمنان به سمت فرآورده های نوین نظیر گچ داندانپزشکی،پنل گچی و… حرکت کرده و همین ها به موتور محرکه برخی واحدهای تولیدی گچ تبدیل شوند.

ایجاد یک برند بین المللی برای گچ سمنان ضروری است

وی با بیان اینکه ایجاد یک برند بین المللی برای گچ سمنان ضروری است، تصریح کرد: در حال حاضر برند مشخصی از گچ سمنان وجود ندارد و برای حل این مشکل شرکت شهرک های صنعتی استان، دانشگاه سمنان و معاونت فناوری ریاست جمهوری در حال فعالیت هستند.

عامل توسعه خوشه صنعتی گچ سمنان یادآور شد: پول سازترین و همچنین شاه کلید حل مشکل گچ سمنان فرآورده های نوین گچ در حوزه ساختمان است و باید به سمت و سویی حرکت کنیم که متناسب با تقاضای دیگر کشورها باشد.

مداح ،بحث حمل و نقل گچ را از دیگر مشکلات صنعت گچ استان عنوان کرد و گفت: گران بودن هزینه حمل و نقل از یک سو و همچنین کم ارزش بودن قیمت گچ این صنعت را با چالش جدی روبرو کرده است به عنوان مثال هزینه ای که برای انتقال یک کامیون گچ پرداخت می شود بسیار بیشتر از مبلغی است که از فروش گچ بدست می آید چون فرآوری خاصی روی محصول صورت نمی گیرد پس از لحاظ ریالی ارزش چندانی ندارد.

وی نوع بسته بندی گچ تولیدی استان را از دیگر مشکلات این صنعت برشمرد و گفت: بیش از ۳۰ درصد قیمت تمام شده یک کیسه گچ  صرف بسته بندی آن می شود.

مداح اظهار کرد: ظرفیت ایجاد شده تولید گچ در استان سمنان بیش از گچ مورد نیاز کشور است لذا وقتی عرضه بیش از تقاضا باشد ناخودآگاه قیمت کاهش می یابد و واحدهای تولیدی وارد یک رقابت منفی وحشتناک می شوند.

وی تصریح کرد: با تولید فرآورده های نوین گچی متناسب با نیاز و تقاضای دیگر کشورها می توان از ۴۰ درصد باقی مانده ظرفیت تولید گچ استان استفاده بهتری کرد.

عامل توسعه خوشه صنعتی گچ سمنان همچنین در پاسخ به این پرسش که بحث ایجاد آلودگی کارخانه های گچ در استان تا چه حد جدی است گفت: وقتی صحبت از گچ می شود یک صنعت آلوده کننده به ذهن می رسد که این تصویر با وجود روشهای نوین در این حوزه ، هم از نظر جذب گازهای سمی و هم پودر گچ قابل تصحیح است.

وی در پایان اظهار کرد: واحدهای تولیدی گچ استان اکثرأ مجهز به سیستم بک فیلتر بوده که این سیستم بخش عمده ای از آلودگی های ایجاد شده را جذب می کنند.

حال صادرات گچ سمنان خوب نیست

علی اصغر جمعه‌ ای، رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن استان سمنان با بیان اینکه مهمترین چالش پیش روی صنعت گچ بحث حمل و نقل آن است، گفت: با وجود کیفیت مناسب گچ سمنان، صادرات آن به دلیل هزینه بالای حمل و نقل  به خوبی محقق نمی شود و در این زمینه نیاز به سیاست گذاری و هدف گذاری مناسب است.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن استان سمنان با بیان اینکه مشکل حمل و نقل از دو جهت در استان سمنان قابل بررسی است، افزود: از یک جهت در خصوص حمل و نقل جاده ای در استان سمنان به نسبت سایر نقاط کشور هزینه جابجایی بالاتر است و دلیل ان راننده محوری است و اینکه بسیاری از رانندگان اختیاری  بار را جابجا می کنند و در صورتی از سمنان به عنوان شهر مبدا بار را به سایر نقاط کشور می برند که از سمت مقصد هم برای انها بار وجود داشته باشد  و متاسفانه با وجود جلسات متعدد همچنان این مشکل به قوت خود باقی است.

جمعه ای مشکل دیگر صادرات را مربوط به بحث کشتیرانی دانست و اضافه کرد: از این جهت نیز کرایه ها  در بحث کشتیرانی روز بروز در حال افزایش است وامکان حمل بار با کشتی با توجه به ثابت بودن قیمت محصول در کشور مقصد دیگر به صرفه نیست.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع و معادن استان سمنان، تصریح کرد: گچ یک سرمایه و ثروت ملی است و متاسفانه صدور مجوز بهره برداری بسیار بیشتر از نیاز داخلی و یا حتی صادرات آن است و باید  از صدور مجوز بهره ‌برداری به واحدهای جدید، جلوگیری شود، زیرا این مسئله باعث ایجاد رقابت منفی بین واحدها و افت قیمت نهایی می شود.

وی با بیان اینکه رکود اقتصادی در سطوح مختلف گریبان‌ گیر صاحبان کسب  وکار شده است، اظهار کرد: در صنعت گچ هم مانند بسیاری از صنایع دیگر شرایط تحریمی و نبود یک برنامه منسجم صادرات و همچنین رکود بازار ساخت و ساز در کشور موجب  متضرر شدن این صنعت شده است و همچنین به دلیل کثرت کارخانه های گچ و عدم انسجام بین آنها مشکلات این صنعت به مراتب از سایر مصالح ساختمانی مانند سیمان بیشتر است.

گچ سمنان هنوز برند مشخصی ندارد

علی تشنه دل رئیس سازمان صنعت و معدن و تجارت استان سمنان نیز گفت: در حال حاضر با وجود آنکه گچ استان سمنان کیفیت بسیار مناسبی دارد و در سطح کشور شناخته شده است اما در خصوص صادرات آن نسبت به گذشته وضعیت مناسبی وجود ندارد و با این وجود به کشور های افغانستان، عراق ، هند و ترکیه صادر می شود.

این مقام مسئول در مورد مشکلات صادرات گچ نیز اذعان کرد: در حال حاضربا توجه به قیمت نهایی بسته بندی گچ و کرایه حمل آن تا مرز و در نهایت حمل با کشتی  بسیار گران تمام می شود و به دلیل ثابت بودن قیمت نهایی در کشور های مقصد دیگر صرفه اقتصادی در صادرات آن وجود ندارد.

رئیس سازمان صنعت و معدن و تجارت استان سمنان در خصوص برند سازی گچ سمنان گفت: تاکنون برند مشخصی از آن وجود ندارد و در حال بررسی در اتاق بازرگانی و در سطح وزراتخانه  است.

وی در خصوص شایعات خام فروشی گچ نیز توضیح داد: فروش گچ به شکل سنگ آن به هیچ عنوان توجیه اقتصادی ندارد و تاکنون در سمنان نیز اتفاق نیافتاده است و عمده گچ پس از فراروی و بسته بندی به شکل گچ ساختمانی میکرونیزه آلفا و بتا و پنل گچی صادر می شود.

تشنه دل  در خصوص خام فروشی ژیپس به کشور چین نیز اذعان کرد: ژیپس باطله ای است که باید  در صنعت گچ دور ریخته شود و کاربرد خاصی ندارد اما شایعات مطرح شده در مورد فراروی آن در سمنان باید گفت تا کنون فراوری ژیپس در کشور به طور کامل انجام نگرفته و تاکنون صحبت های گفته شده در مورد استفاده از ژیپس در موارد پزشکی و غیره هیچکدام در بحث عملیاتی تا کنون محقق نشده است.

تمام واحد های تولید گچ استان به بگ فیلتر متصل هستند

امیر عبدوس مدیر کل حفاظت محیط زیست استان سمنان نیز در خصوص ملزم کردن واحد های تولید گچ سمنان به سیستم کنترل آلودگی هوا گفت: تمامی واحدهای تولیدی گچ استان  دارای سیستم کنترلی بگ فیلتر با تعداد خط های تولیدی گچ بوده و تمامی ذرات حاصل از ترد مل تولید گچ به داخل سیستم کنترلی بگ فیلتر هدایت و کاملا جذب کیسه فیلترها می شوند و محصول به عنوان گچ میکرونیزه مورد استفاده قرار می گیرد.

وی در پاسخ به سوالی مبنی برخبرسازشدن بستن فیلتر کارخانه های گچ به دلیل صرفه جویی اقتصادی، افزود: خارج نمودن فیلتر در شب بصورت عمدی از آنجا که گچ میکرونیزه جمع آوری شده در کیسه فیلترها محصول جانبی کارخانه محسوب شده و هدر رفتن آن موجب زیان اقتصادی خواهد بود منتفی است وهرچند ممکن است به دلایلی از جمله قطع برق، نقص فنی و یا پرشدن کیسه ها بصورت مقطعی اتفاق بیفتد که قطعا توسط محیط زیست مورد پیگیری قرار می گیرد.

عبدوس همچنین از نظارت دائم محیط زیست بر کنترل واحد های صنعتی خبرداد و اذعان کرد: تمامی واحد های گچ مستقر در مناطق سمنان و سرخه در طول شبانه روز مورد بازدید و گشت کنترل ستادی و شهرستانی قرار می گیرند ودر صورت بروز هر گونه مشکل نقص در سیستم کنترلی بگ فیلتر واحد های تولید گچ با صدور اخطار زیست محیطی در مدت زمان تعیین شده جهت رفع آلایندگی اقدام می شود و در صورت عدم رفع آلودگی با واحد برخورد قانونی انجام می گیرد.

حال باید براین موضوع اذعان داشت با توجه به اینکه ۱۸۰میلیون تن ذخیره قطعی گچ استان سمنان باقی مانده است  وبا توجه به برداشت سالانه ۵ میلیون تن پیش بینی می شود تا ۳۶ سال آینده این ثروت ملی و استانی پایان یابد؛ اما همچنان این قطب صنعتی همانند سایر معادن و منافع ملی و خدادای نیازمند توجه ویژه مسئولین است و زخم بی توجهی برپیکر این قطب صنعتی همچنان نشسته و نیازمند حمایت و همدلی مسئولین است تا بتوان به عنوان یک محصول صادراتی در شرایط تحریم کشور را از اقتصاد وابسته به نفت نجات دهد.

به هر روی روزگار صنعتی که با ۵۰ درصد ظرفیت اسمی خود کار می‌کند؛ اگر نگوییم “سیاه” که “خاکستری” است و یا لااقل “سپید” نیست چرا که مشکلات بسیاری، گریبان‌گیر فعالان این بخش در استان است.

payamgooyesemnan