یادداشت روز به قلم مهران سعادت؛

 آذر ماه و چالش های بودجه ۱۴۰۱

به آخرین ماه پاییز یعنی آذر ماه وارد شدیم. در این ماه دولت تمام نقدینگی نیروها و برنامه ها را تجمیع کرده تا بودجه کشور را آمده کرده و به مجلس ببرد. آخرین بودجه دولت تدبیر و امید یعنی بودجه ۱۴۰۰ دچار شرایط نابسامان و بحرانی شد. رییس دولت وقت یعنی آقای روحانی حتی حاضر نشد برای تقدیم لایحه در مجلس حضور پیدا کند و بودجه در فضای کاملا بی اعتنایی و بی اعتمادی به مجلس رفت و در مقابل مجلس نیز در اولین مرحله کلیت بودجه رد کرد و پس از کش و گس های فراوان بالاخره این بودجه در اواخر سال با هزار اما و اگر به تصویب رسید. برخی از کارشناسان معتقد بودند که بودجه ۱۴۰۰ به نوعی میدان مین دولت قبلی برای دولت بعدی بود. هنوز دولت سیزدهم درگیر مسائل مشکلات و پیامدهای بودجه سال جاری است. سازمان برنامه و بودجه در یک سو در حال حل و فصل مطالبات ناشی از بودجه دولت سابق است و از سوی در پی تهیه و تنظیم اولین بودجه دولت قوی و مردمی می باشد.

اما بودجه ۱۴۰۱ داستان متفاوتی دارد و دولت تازه نفس با انرژی و امید و آرزوی فراوان می خواهد بودجه مناسبی را به مجلس تقدیم کند. بر خلاف دولت قبل، مجلس به دولت جدید روی خوش نشان داده و بعید است مشکلات خاصی بین دولت و مجلس رخ دهد. اما مشکل تصویب بودجه نیست بلکه مشکل تامین درآمد برای بودجه است. بهر حال خبرهای خوبی در خصوص درآمد های ارزی به گوش نمی رسد و برخی شایعات در خصوص وضعیت اقتصادی، نرخ ارز مردم را نگران کرده است. ریس جدید سازمان برنامه بودجه( سازمان مدیریت و برنامه ریزی) یکی از مردان با تجربه حوزه اقتصادی است. دکتر میر کاظمی که در دولت عدالت و مهر ورزی سکان وزارتین بازرگانی و نفت را در دست داشت و اکنون بر مسند مدیریت سازمان مدیریت و برنامه ریزی نشسته است. سازمانی که هشت سال در دست آقای دکتر نوبخت مرد همیشه حاضر دولت تدبیر امید بود.

انتخاب رییس سازمان برنامه بودجه نیازی به رای اعتماد مجلس نداشت و دکتر رییسی در ابتدای راه آقای دکتر میر کاظمی را به عنوان رییس این سازمان انتخاب کرد تا سامانی به وضعیت دخل و خرج کشور بدهد. اکنون این مرد همراه با تیم خود ماموریت دارد اولین بودجه دوست تازه منتخب تهیه و تدوین کرده و راهی مجلس نماید. همه منتظر هستند ببینند که مشخصه ها و مولفه های اولین بودجه در دولت جدید چه خواهد بود. برای این منظور باید تقریبا دو هفته دیگر صبوری کرد تا از این سند اقتصادی کشور رونمایی شود.

چند ماهی است که از شروع به کار رییس جمهور نگذشته که موجی از مشکلات اقتصادی به کشور هجوم آورده است. افزایش قیمت ارز، نابسامانی در قیمت خودرو، نارضایتی در بازار سرمایه، افزایش قیمت و کالاهای اساسی (مانند مرغ و تخم مرغ، برنج و حبوبات)، مسئله حمله سایبری به جایگاه سوخت و شائبه افزایش قیمت بنزین، همه و همه نشان از این دارد که مشکلات متعدد اقتصادی به سمت دولت نوپا سیزدهم سرازیر شده است. گرچه مردان دولت هر کدام به صورت مجزا شروع بکار کردند اما هماهنگی بین آنها کمتر دیده می شود. در این میان رییس جمهور سفر های استانی را در اولویت قرار داده است. گرچه این سفر ها می تواند تا حدودی در شناخت و ریشه یابی مشکلات کمک کند اما واقعیت این است که ریشه بسیاری مسائل در سیاست های کلان نهفته است، اما به نظر می رسد که در شرایط فعلی تمرکز بر مسائل کلان از سفرهای استانی مهمتر است و مدیریت متمرکز در پایتخت می تواند تا حدودی جلو نابسامانی های سراسری را بگیرد.

اکنون در ایام آذر ماه دولت باید به فکر بودجه سال بعد هم باشد و تمرکز و نظارت رییس جمهور در این فقره از اهمیت و حساسیت ویژه ای برخوردار است. بهترین راه برای تدوین بودجه توجه به اصول بودجه ریزی است. اصل تخصیص، اصل تهدید، اصل جامعیت و اصل شفافیت می تواند دولت را در این مسیر کمک نماید. یکی از چالش های بودجه توجه به درآمد در تدوین بودجه است. باید به دولت یاد آور شویم که درآمد حاصل از مالیات تنها سی درصد از درآمد کل بودجه سالیانه را شامل می شود. لذا انتظار می رود دولت به فکر درآمد های پایدار باشد تا برخلاف سال جاری برای سال آینده دولت به سهولت از عهده تامین مخارج عمومی کشور بر بیاید. بودجه سال آتی پایه ای است بر بودجه های سال آینده. امید است در گام اول بودجه منطبق بر واقعیات کشور و نیاز مهم  داخلی مردم تنظیم گردد.

payamgooyesemnan