گزارش روز (گزارشگر: علیرضا عربی)

گرانی و کم‌فروشی دارو؛ بیماران خاص در تب حذف ارز ترجیحی می سوزند!

زمزمه‌های حذف ارز ترجیحی برای دارو از ماه‌ها قبل در محافل مختلف شنیده می‌شود، شواهد و بررسی‌ها حاکی از این موضوع است که قیمت برخی اقلام دارویی به ویژه دارو‌های خارجی در سال جدید با افزایش روبرو شده است و همچنین برخی از دارو‌ها در داروخانه‌ها نایاب شده‌اند.

دارو یکی از کالاهای مصرفی ضروری در کشور محسوب می‌شود که نوسان قیمت و کمبود آن می‌تواند بیماران را با چالش‌های جدی مواجه کند و حتی امکان دارد جان این بیماران به خطر بیفتند، بنابراین حذف یارانه دارو بدون در نظر گرفتن شرایط برای جبران این افزایش قیمت توسط سازمان‌های بیمه‌گر می‌تواند مشکلات متعددی را برای شهروندان ایجاد کند.

اگر گذرتان به داروخانه‌های سطح شهر در ماه‌های اخیر افتاده باشد، زمانی‌که قیمت داروهای تجویز شده توسط پزشک، از سوی تکنسین داروخانه به بیمار و یا همراه او گفته می‌شود، شاهد تعجب افراد از قیمت بیان شده هستیم که در برخی مواقع واکنش‌های متفاوتی را نیز به‌همراه دارد، گاهی افرادی که از تمکن مالی برخوردار نیستند از متصدی داروخانه می‌خواهند تا تعدادی از داروها را از لیست نسخه آن‌ها خارج کند یا نمونه مشابه داخلی آن که قیمت کمتری را دارد به آن‌ها پیشنهاد دهد.

کمبود اقلام دارویی نیز یکی از مشکلاتی است که امروز بیماران با آن دست و پنجه نرم می‌کنند، این کمبودها از اقلام پزشکی و دارویی پرمصرف مانند انسولین و سرنگ آن تا داروهای بیماران صعب‌العلاج را شامل می‌شود، قطعا تبعات افزایش گرانی اقلام دارویی بسیار بالا است و دولت باید در اسرع وقت چاره‌ای برای این مسئله بیاندیشد.

در حالی که هنوز خبری از اجرای طرح حذف ترجیحی دارو نیست، برخی داروخانه‌ها به پیشواز طرح رفته‌اند و قبل از اینکه به مرحله اجرا برسد، اقدام به احتکار و گران کردن دارو کرده‌اند.

یکی از داروسازان در فضای مجازی با اشاره به احتکار دارو برای گران‌فروشی، نسبت به این اقدام داروخانه داران انتقاد کرده و از آنها خواسته است که وجدان کاری داشته باشند و ذهن بیماران را پیش‌تر از اجرای طرح، درگیر کمبود و گرانی دارو نکنند.

محمد که از این کار همکاران خود بسیار گلایه دارد از اجرای این طرح بسیار ناراضی است بیان کرد: امیدوارم این تصمیم به درستی گرفته شود چرا که جان هزاران نفر در گرو این تصمیم است از سوی دیگر باید گفت این تصمیم بسیار حساس محسوب می شود و حتی اجرا و برگشت آن تبعات انسانی بسیاری به همراه خواهد داشت لیکن از متولیان امر خواسته که با دقت نظر و بررسی کامل، اعمال نظر کرده و تصمیم قطعی را بگیرند.

دارو گران‌تر هم می‌شود

دهقان یکی از بیماران دیابتی که در حال حاضر هم به سختی قادر به تامین انسولین مورد نیاز خود است گفت: در حال حاضر هم با هزار زحمت و آشنا بودن با داروخانه قادر هستم سهمیه قانونی انسولین خود را آن هم به صورت خرد خرد تامین کنم و همیشه نگران تامین آن هستم، بگذرد که قیمت آن هم نجومی گران شده است.

وی از نایاب شدن دارو و گرانی آن بسیار گلایه کرد و افزود: همه اینها به یک طرف اما اگر قرار باشد ارز دارو را حذف کنند و ما دارو را چندین برابر گران‌تر بخریم به نظر می رسد بسیاری از بیماران از این تصمیم اشتباه، جان خود را از دست بدهند.

این بیمار دیابتی به این تصمیم مسئولان انتقاد کرد و اظهار داشت: از یک طرف تلاش می کنید که مردم را از کرونا نجات دهید و هشدار می دهید از سوی دیگر دارو را گران می کنید که منجر به از دست رفتن جان عده ای از بیماران می شود و این دو با هم تضاد دارد.

یکی از بیماران سرطانی هم به نایاب بودن داروهای این بیماران و گران بودن آنها اشاره کرد گفت: گران ترین داروها در داروخانه ها، داروهای بیماران سرطانی است و اگر این داروها از این گران‌تر شوند، به نظر می رسد که دیگر راه درمانی باقی نخواهد ماند و بیماران دیگر امیدی به درمان نخواهند داشت

رضا مرادی که فرزندش به بیماری سرطان خون مبتلا است، با بیان اینکه تحمل رنج کشیدن فرزندش را ندارد و از هیچ تلاشی برای بهبود او دریغ نخواهد کرد، از مسئولان خواست تا نگذارند شرمنده فرزندش شود و تصمیمی بگیرند که خانواده ها رنج بیشتری را تحمل نکنند.

وی تاکید کرد: مگر نه اینکه قرار بود ما به غیر از رنج بیماری، رنج دیگری را تحمل نکنیم، سازمان‌های بیمه همین الان هم زیر بار نمی روند و با هزار سنگ اندازی، ما را تحمل می کنند و اگر قرار باشد داروها چندین برابر گران شوند، به طور قطع کمرمان زیر بار گرانی دارو خم خواهد شد و عزیزمان جلوی چشممان از دست خواهد رفت.

رنج بیماران اعصاب و روان از کمبود و گرانی دارو

این موضوع تقریبا مشکل همه بیماران خاص است و بیماران اعصاب و روان هم همین مشکلات را دارند. داروهایشان در بازار نایاب و گران شده است.

یکی از این بیماران با اشاره به نایاب و کمیاب شدن داروهایش در بازار و تاثیرگذار نبودن برخی برندهای دارویی اظهار داشت: داروهای مشابه اصلا اثر داروهای اصلی را ندارد و با این حال بسیار گران هم هستند.

محمد سلمانی با بیان اینکه زندگی ما به این داروها بسته است و اگر داروها به سهولت و به درستی در اختیار ما قرار نگیرد، زندگی ما مختل می شود و در امور روزمره با مشکل مواجه می شویم اما کسی این را درک نمی کند و داروخانه ها به سهولت از این موضوع رد می شوند و تنها به اینکه این دارو موجود نیست، بسنده می کنند، ابراز کرد: داروهای اعصاب و روان بسیارگران هستند و هر نسخه بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ هزار تومان هزینه دارد.

وی با بیان اینکه هر بیمار ماهانه با هزینه ویزیت باید یک میلیون تومان برای درمان هزینه کند و در این شرایط اقتصادی فشار زیادی به بیمار وارد می شود، افزود: اگر قرار باشد داروها پنج تا شش برابر گران‌تر شود که بسیاری از بیماران درمان را رها خواهند کرد و بسیاری از زندگی ها از هم پاشیده می شود و جامعه با مشکلات اجتماعی و آسیب هایی مواجه می شود که دامنگیر همه خواهد شد و زمینه آن بیماری های روانی است که به ظاهر به چشم نمی آیند اما از درون در جامعه رشد کرده و سلامت آن را از بین می برند

مرادی یکی از بیماران مراجعه‌کننده به یکی از داروخانه‌ها، اظهار کرد: قیمت اقلام دارویی نسبت به سال گذشته بسیار افزایش پیدا کرده است و همچنین برای تهیه دارو باید به چند داروخانه مراجعه کنیم تا بتوانیم داروی مورد نظر را تهیه کنیم.

وی عنوان کرد: یک بسته قرص آستنترا از ۴۰ هزار تومان به ۲۷۰ هزار تومان رسیده است، هزینه خرید دارو بسیار افزایش پیدا کرده و گاهی از توان افراد خارج است، بسیاری از شرکت‌های بیمه نیز، داروهای خارجی را تحت پوشش قرار نمی‌دهند.

انصراف بیماران از خرید برخی اقلام دارویی به‌علت قیمت بالا

خانم نادری نیز یکی از افراد مراجعه‌کننده به داروخانه می‌گوید: هر زمان که برای خرید اقلام دارویی به داروخانه مراجعه می‌کنم با قیمت جدیدی مواجه می‌شوم، قیمت یک بسته آرام‌بخش ساده در یکسال اخیر به بیش از چند برابر افزایش پیدا کرده است.

وی افزود: گاهی برخی داروها در لیست شرکت‌های بیمه قرار ندارد و باید این داروها را با قیمت آزاد تهیه کنیم، گاهی به‌علت قیمت بالای دارو برخی از افرادی که به داروخانه مراجعه می‌کنند از خرید دارو پشیمان می‌شوند.

مسئول یکی از داروخانه ها با تاکید بر اینکه هنوز ارز ترجیحی دارو حذف نشده است، ادامه داد: ممکن است دارویی توسط داروخانه خریداری شده اما به فروش نرسیده باشد اما این به معنای احتکار نیست شاید فروش نداشته است چرا که به کمبود دارو منجر نشده وگرنه کمبود آن در بازار مشهود می‌شد و قابل پیگیری بود. همچنین اگر حذف اتفاق افتاده بود، افزایش قیمت باید پنج برابری باشد البته افزایش ۱۰ تا ۲۰ درصدی قیمت دارو با توجه به افزایش هزینه ها طبق روال سالانه طبیعی است و رخ داده اما افزایش قیمت ناشی از حذف ارز ترجیحی دارو هرگز رخ نداده است.

داروساز یکی از داروخانه ها نیز در ادامه با بیان اینکه شرکت‌های بیمه داروهای خارجی و برخی اقلام دارویی گران‌قیمت را تحت پوشش قرار نمی‌دهند، گفت: همین مسئله موجب می‌شود تا بیماران از خرید دارو منصرف شوند، گاهی شرکت‌های بیمه به روش‌های مختلف از تعهدات خود در قبال حمایت بیمه‌ای از بیماران شانه خالی می‌کنند.

وی خاطرنشان کرد: عمده داروهای مصرفی در کشور، تولید داخل هستند که برای تهیه مواد اولیه این داروها، ارز یارانه‌ای اختصاص پیدا نمی‌کند، اما معمولا شاهد افزایش ناگهانی قیمت در تمامی اقلام دارویی بودیم.

وی با بیان اینکه کمبود دارو در کشور وجود دارد، یادآور شد: این کمبود به دلایل مختلف از جمله کاهش تولید و واردات ایجاد می‌شود.

این داروساز، گفت: در مقاطع مختلف، برخی داروها با کمبود مواجه می‌شوند که برای جبران، یک نوع دیگر جایگزین می‌شود، متاسفانه همواره شاهد کمبود اقلام دارویی به بهانه‌های مختلف هستیم.

وی بیان کرد: منطقی‌ترین راه برای کاهش هزینه‌های ‌درمانی بیماران در بخش دارو، تقویت بنیه مالی سازمان‌های بیمه‌گر است، این اعتبار می‌تواند از محل یارانه‌های ریالی تخصیص یافته به ارز ۴۲۰۰ تامین شود، اما باید نظارت بر بر سازمان‌های بیمه‌گر افزایش پیدا کند تا بودجه آن‌ها در پروژه‌های دیگر هزینه نشود.

مشاهدات میدانی نیز نشان از افزایش قیمت دارو در سال ۱۴۰۱ دارد.

یک داروخانه‌دار ، مشکل را از نظام توزیع دارو می‌داند و می‌گوید: قیمت خریدمان برای بسیاری از داروهای پرمصرف افزایش ۳۰ تا ۵۰ درصدی داشته؛ در واقع داروهایی را که در انبار نداریم باید با قیمت بالاتر بخریم و درنتیجه با قیمت بالاتر نیز به مردم بفروشیم؛ بنابراین هم هزینه‌ی سربار بیمه‌ها بیشتر می‌شود و هم به دلیل محدود بودن سقف تعهدات بیمه‌ها، سهم پرداختی مردم افزایش می‌یابد.»

افزایش سهم پرداختی مردم یا همان Out of Pocket، یکی از دغدغه‌های اصلی بیمه‌شدگان به خصوص بیمه‌شدگانِ فرودست کارگری است؛ یک بازنشسته‌ی حداقل‌بگیر کارگری را در نظر بگیرید که با حداقل مستمری تامین اجتماعی روزگار می‌گذراند و یک بیمار سرطانی یا مبتلا به ام‌اس در منزل دارد؛ در چیدمان فعلی، حتی اگر تمام مستمری‌اش را پای هزینه‌ی دارو بپردازد، بازهم کافی نیست!

اما ریشه گرانی بی‌سابقه‌ی دارو در کجاست؛ در نشستِ پانزدهم اسفندِ قوه مقننه و  در جریان بررسی لایحه بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور، نمایندگان با پیشنهاد اصلاح کل بند الحاقی (۱) تبصره (۱) ماده واحده لایحه مذکور موافقت کردند. در بند الحاقی (۱) تبصره (۱) ماده واحده لایحه آمده است: «در سال ۱۴۰۱ تا معادل سقف ردیف ۱۸ جدول مصارف تبصره ۱۴ این قانون را از طریق تأمین منابع مابه التفاوت ارز ترجیحی برای واردات کالاهای اساسی، دارو، تجهیزات مصرفی پزشکی اختصاص یابد، چنانچه دولت قصد دارد کالایی را از سبد ارز ترجیحی حذف نماید باید قبلا ترتیبات قانونی جبران زیان رفاه مصرف کننده برای کالاهای اساسی را از طریق کالابرگ الکترونیکی در امور پزشکی از طریق بیمه‌ها و یا طرق جایگزین مطمئن به انجام رسانده باشد به طوری که افراد بتوانند این کالا و خدمات را به نرخ پایان شهریور ۱۴۰۰ و در سقف سهمیه تعیین شده تهیه کنند.

در روزهای پایانی اسفند، رئیس سازمان غذا و داروی کشور در توضیح این مصوبه دارویی مجلس گفت: در سال ۱۴۰۱ با انتقال منابع ارز ترجیحی به بیمه‌ها، ارز دارو مستقیما به دست بیماران می‌رسد و این سازوکار باعث از بین رفتن کمبود‌های دارویی خواهد شد.

این یارانه ادعایی – ارز دارو، کالابرگ الکترونیک در امور پزشکی، یارانه‌ی پرداختی به صندوق‌ها یا هر اسم دیگری که روی آن بگذاریم- تا امروز به دست بیمه‌ها و به تبع آن به دست مردم نرسیده است و کارگران و بازنشستگان علیرغم بیمه‌پردازی مرتب و سهم سنگین درمان، مجبورند داروها را با قیمت بالا خریداری کنند. و نکته اینجاست که یک بیمار سرطانی صبر نمی‌کند تا دولت به طریقی اعتبار حذف ارز ترجیحی دارو را به تامین اجتماعی بدهد و بعد دنبال درمان برود، یعنی نمی‌تواند در این مقوله صبوری پیشه کند.

مصوبه‌ی دارویی مجلس اجرایی نشده است و شاهد آن تذکر شفاهیِ محمدعلی محسنی بندپی در نشست علنی بیست و یکم فررودین ماهِ مجلس است: گلایه ما نسبت به دولت، غصه تلخ و غم انگیز کمبود دارو و گرانی داروهاست که در این روزها مردم و بیماران را به شدت نگران کرده است.

نماینده مردم نوشهر، چالوس و کلاردشت ادامه داد: در لایحه بودجه ۱۴۰۱ مصوب کردیم که اگر دولت قصد حذف ارز ترجیحی دارو را دارد قیمت‌ها نباید از نرخ شهریور ۱۴۰۰ بالاتر رود، در حال حاضر ارز ترجیحی حذف نشده است اما روز به روز قیمت‌ها در حال افزایش است لذا لازم است دولت و وزارت بهداشت به قید دوفوریت به این موضوع بپردازند.

مساله به «گران شدن داروها» محدود نمی‌شود؛ خروج از شمول بیمه‌ها، مصیبت بزرگ دیگری است که در تلفیق با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی دارو، کالایی‌سازی درمان را تشدید کرده و کارگران و بازنشستگان را از حقِ بر درمان رایگان محروم ساخته است، محرومیتی که از زمان تصویب قانون الزام تامین اجتماعی سابقه نداشته است.

نادر مرادی (فعال کارگری) نیز از گران شدن داروهای بیماری‌های خاص از جمله ام‌اس انتقاد می‌کند و می‌گوید: از زمستان سال قبل، داروهای باکیفیتِ ام‌اس از شمول بیمه تامین اجتماعی خارج شده و قیمت آن به شدت افزایش یافته است؛ وقتی به مسئولان و کارشناسان تامین اجتماعی این موضوع را یادآور می‌شویم می‌گویند نمونه‌های خارجی از شمول بیمه خارج شده نه نمونه‌های داخلی، در حالیکه این داروهای خاصِ خارج از شمول بیمه‌ها را پزشک تجویز کرده و اگر تهیه نشود، بیمار تحلیل می‌رود. داروی باکیفیت و مطابق نسخه‌ی پزشک متخصص که نباید از شمول بیمه خارج باشد!

به گفته وی، بهانه‌های سازمان تامین اجتماعی در رابطه با خروج داروهای بیماری‌های خاص از شمول بیمه، «پذیرفتنی» نیست: طبق قانون الزام تامین اجتماعی، باید در صورت نیاز حتی امکان اعزام بیمار خاص به خارج از کشور به صورت رایگان فراهم باشد؛ حتی در قانون آمده، در صورت نیاز باید یک همراه به صورت رایگان با بیمار به خارج اعزام و تمام هزینه‌ها را سازمان متقبل شود؛ حالا چطور است که هزینه‌ی داروهای بیماری‌های خاص را به بهانه‌ی خارجی بودن، نمی‌پردازند؛ مگر نباید صفر تا صد درمان کارگران و بازنشستگان رایگان باشد؟

گرانی بی‌سابقه‌ی دارو، یکسوی ماجراست و به حاشیه رفتنِ الزاماتِ صریح قانون الزام تامین اجتماعی، سوی دیگر ماجرا. تا آنجا قانون نادیده گرفته می‌شود که به گفته‌ی نادر مرادی، امروز پول قرص‌ها و آمپول‌های بیمارِ بیمه شده را آزاد حساب می‌کنند.

بالا رفتن سهم پرداختی کارگران در خدمات کلینیکی، پاراکلینیکی و بستری را کنار بگذاریم، همین افزایش چندبرابری نرخ دارو، کمر طبقه‌ی کارگر را خم کرده است؛ اما مساله به همینجا ختم نمی‌شود؛ مسئولان اعتراف کرده‌اند که بازهم افزایش قیمت دارو در راه است، آنهم افزایش چند برابری؛ در این شرایط، بازهم به همان سوال بی‌پاسخِ همیشگی برمی‌خوریم: بازنشسته‌ی حداقل‌بگیری که یک بیمار سرطانی در خانه دارد، چطور باید روزگار بگذراند؟!

payamgooyesemnan