مشوق های اقتصادی فرزندآوری هم جواب نداد!

یادداشت روز به قلم صدیقه رهایی؛

مشوق های اقتصادی فرزندآوری هم جواب نداد!

گزارش مرکز آمار ایران تایید می کند که تعداد تولدهای ثبت شده از سال ۱۳۹۵ تا ۱۴۰۱حدودا ۴۲ درصد کاهش داشته است و این یعنی مشوق های اقتصادی دولت جواب نداده است. سال هاست بحث فرزندآوری به یکی از مهم ترین چالش ها در کشور تبدیل شده است و در کنار آن برای تشویق خانواده ها در فرزندآوری، طرح های متعددی اجرا شد اما به جرات می توان گفت که این طرح ها نه تنها جذابیتی برای این موضوع نداشته، بلکه نبود یک برنامه مشخص و بلاتکلیفی مسائل اقتصادی کشور، سیل عظیمی از مهاجرت ها را در پی داشته است. آن چه جای تاسف و تعجب دارد این است که جدای از مهاجرت نخبگان، بخش عظیمی از این مهاجرت ها مربوط به قشر کارگری ست که این موضوع نشان از ناهماهنگی بین دستمزدها و هزینه های اساسی زندگی خواهد بود. جمع‌بندی تحقیقات موجود نشان می‌دهد که مشکلات اقتصادی تأثیر جدی بر این روند گذاشته است و شاید مهم‌ترین عامل در این زمینه پیش از دگرگونی سبک‌های زندگی باشد و از همین رو است که قانون تسهیل ازدواج جوانان و طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده برای کمک به خانواده‌ها تصویب شده است. همچنین کمک به ۳ میلیون زوج که ناخواسته نابارور هستند بارها مورد تأکید قرار گرفته است اما در عمل، ضعف اقتصادی کشور، مانع پیگیری این قوانین شده است. آن چه باید به آن توجه ویژه شود این است که تنها با فرزندآوری این معضل حل نخواهد شد، چرا که تاثیرات طلاق و پایین آمدن آمار ازدواج ها بر این شرایط بیشتر دامن می زند. بر همین اساس، با افزایش آینده‌ی مبهم اقتصادی و کاهش توانمندی اقتصادی افراد، پدیده‌ای مشاهده شده است که آن را تمایل به کم‌فرزندی نامیده‌اند. این پدیده در شهرها بیش از روستاها وجود دارد و در طبقه‌ی متوسط و کارمندان بیش از طبقه‌ی کم‌درآمد و کارگران است. گاها تصویب برخی قوانین ممکن است نتیجه عکس داشته باشد. در برخی پژوهش‌ها نیز آثار منفی در سیاست‌های افزایش جمعیت دیده شده است. برای مثال، این که توزیع لوازم ضدبارداری ممنوع شوند تا فرزندآوری به ‌اجبار بیشتر شود، مورد انتقاد واقع شده است، چرا که ممکن است نتایج نامطلوبی همچون تولد فرزندان ناخواسته و افزایش سقط جنین و پیامدهای بلندمدت ناخواسته‌ای همچون افزایش نارضایت‌مندی‌‌های جنسی و مشکلات عاطفی را به بار آورد. بنابراین در یک جمع‌بندی می‌توان گفت که راه پادگانی، میان‌بر و فوری برای افزایش فرزندآوری وجود ندارد و افراد را نمی توان به زور به فرزندآوری ترغیب کرد.  فرزندآوری بیشتر، نتیجه‌ی اقتصاد بهتر خانوارها با کاهش بیکاری و تسهیل تهیه‌ی مسکن و نیز اطمینان از آینده‌ی فرزندان است. آشکار است که چنین نگاهی، سیاست‌گذاری برای افزایش فرزندآوری را منوط به بهبود اقتصاد کشور می‌بیند و در غیر این صورت امری ناممکن تلقی می شود. با این حال، از آن جا که کاهش فرزندآوری به پیری جمعیت و مشکلاتی مانند ناتوانی در تأمین اجتماعی بازنشستگان و سالخوردگان می‌انجامد، نمی‌توان صورت مسأله را پاک کرد بلکه بایستی با روش های بلندمدت و اساسی این مشکل را حل کرد. به نظر می رسد مرتفع کردن مشکلات اقتصادی (اشتغال و رکود اقتصادی) به عنوان مهمترین دلیل عدم تمایل به فرزندآوری، حتی بدون تصویب سیاست های تشویقی، منجر به ازدیاد فرزندآوری خواهد شد. در یک کلام، ملتی ناامید از فردا را که در پی انهدام نسل خویش هستند باید دوباره به زندگی امیدوار نمود. این رسالتی است برای آینده‌ی ایران.

payamgooyesemnan