اثرات منفی یا مثبت شایعه در جامعه!

یادداشت روز به قلم صدیقه روانسوز؛

اثرات منفی یا مثبت شایعه در جامعه!

شایعه پراکنی دارندگان خودروهای فرسوده می‌توانند خودروی خارجی وارد کنند. این بمب خبری است که در چند روز گذشته قیمت خودروهای اسقاطی را ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان رسانده است. در دیوار با سیل عظیمی از تبلیغات خودروهای فرسوده با قیمت های نجومی که بی شک وسوسه انگیز بود مواجه بوده ایم. اما آیا دارندگان خودروی فرسوده می‌توانند خودروی خارجی وارد ‌کنند؟در اظهارات یک نماینده مجلس، در بخشی‌ به شرایط واردات خودرو توسط افراد حقیقی اشاره‌ شده و گفته شده بود که هر فرد حقیقی می‌تواند یک خودروی خارجی وارد کند اما شرط این واردات این است که حتما یک خودروی اسقاطی داشته و این خودرو را اسقاط کند. پس از این خبر بود که قیمت خودروهای اسقاطی در بازار به ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیون تومان رسید و دارندگان خودروهای فرسوده را امیدوار کرد که می‌توانند در ازای اسقاط خودروی خود، یک خودروی صفر خارجی وارد کنند. اما بررسی آیین‌نامه‌های قبل و اظهارات‌ مقامات دولتی نشان می‌دهد که چنین چیزی واقعیت ندارد و هنوز قانون آن تصویب نشده است. از سوی دیگر برخی رسانه ها تاکید کرده اند که آگهی‌های فروش خودروهای فرسوده با قیمت‌های بسیار بالا شایعه است و مردم نباید فریب این آگهی‌ها و سودجویان را بخوردند. شاید این خبر نمونه ای از این شایعاتی است که متاسفانه در جامعه اتفاق می افتد. پروتکل شایعه یک روش یا فرآیند ارتباط رایانه‌ای نظیر به نظیر است که براساس روش گسترش اپیدمی‌ها بنا شده‌است. برخی از سیستم‌های توزیع شده برای اطمینان از انتشار داده‌ها به همه ی اعضای گروه، از شایعات نظیر به نظیر استفاده می‌کنند. شایعه یک مقوله اجتماعی و روانی با ابعاد گسترده‌ای است که ابعاد مختلف آن به ویژه در زمانهای بحرانی ( مثل زمان جنگ ) ، حالتی به مراتب حادتر به خود می‌گیرد . هر چند کارکردهای اجتماعی شایعه کاملا شناخته نیست ؛ اما بیشتر در وضعیت های “ ناهنجاری” در جامعه به وقوع می‌پیوندند این بدان معنی است که شایعه گزارش تائید نشده‌ای از وقایع است که به تعریف و تبیین وضعیت های مهمی که به صورت دو پهلو ظاهر می‌شود کمک می‌کند. به عقیده جامعه شناسان، شایعه، پدیده ای است اجتماعی که هم می تواند کارکرد مثبت داشته باشد و هم کارکرد منفی ؛ امّا گویا کارکرد منفی شایعه، بیش از کارکرد مثبت آن است. ایجاد فضای ناسالم و به خطر افتادن امنیت عمومی، انحراف افکار عمومی از اهداف اصلی به سوی اهداف جزئی، ایجاد تفرقه، رویارویی و صف بندی اقشار مختلف جامعه، ایجاد بدبینی و سلب اعتماد مردم از دولتمردان، کاهش اعتماد مردم به وسایل ارتباط جمعی داخلی و روی آوردن به منابع غیر رسمی و از همه مهم تر، گسترش ناامنی، ترس، اضطراب و نگرانی را می توان از مهم ترین کارکردهای منفی شایعه برشمرد. همه می دانیم که شایعه، پدیده ای است زشت که بر بهداشت روانی جامعه تأثیر منفی دارد. حال، سؤال این است که آیا راه کاری برای مقابله با این پدیده وجود دارد؟ ذکر این نکته لازم است که تکذیب یک شایعه، در جلوگیری از رواج شایعه، کافی نیست. به هر حال، پذیرش شایعه از طرف جامعه، منطق روشنی ندارد و غالب افراد ناآگاهی که آن را می شنوند، ممکن است آن را بپذیرند و در رواج آن نیز سهیم باشند.

بهترین راه مقابله با شایعه، توسعه روابط و فراهم آوردن این امکان است که مردم از مسائل جدّی جاری در جامعه، آگاه باشند. وقتی مردم نسبت به واقعیّت امری اطمینان حاصل نموده که چیزی از آنها پوشیده نیست، فرآیند شایعه پراکنی، خود به خود، متوقف می شود یا از بُرد یا دامنه آن به حدّ چشمگیری کاسته می شود. پاسخگویی دولتمردان به مردم و مَحرم دانستن آنها، بسیار مؤثّرتر از تکذیب یک شایعه پس از انتشار آن است.

payamgooyesemnan