میدان یا دیپلماسی کدام یک کارگشاست!؟!

یادداشت روز به قلم سید رضا هاشمی؛

میدان یا دیپلماسی کدام یک کارگشاست!؟!

سخنرانی دکتر ظریف در کانون وکلای دادگستری مرا یاد حرفهایش در باب میدان و دیپلماسی انداخت و بهانه ای شد تا یادداشت زیر را بنویسم در روابط بین الملل مبتنی بر منشور سازمان ملل متحد و مقاوله نامه‌ها و عهدنامه‌های بین‌المللی و غیره ، ارتباطات دولت‌ها در دو سطح کلی صورت می‌گیرد یا روابط از طریق سفارتخانه‌هاست و یا از طریق کنسولگری‌ها. ارتباط بین دولت‌ها را سفارتخانه‌ها صورت می‌دهند و تسهیل رفت و آمد اتباع کشورها و حل مشکلات آنها به عهده کنسولگری‌هاست. بنابراین روابط دیپلماتیک و کنسولی از هم جدا هستند ، به تعبیر دیگر اگر روابط دیپلماتیک قطع شود روابط کنسولی خود به خود قطع نخواهد شد و در زمان قطع روابط دیپلماتیک ، دولت‌ها می‌توانند توافق کنند تا روابط کنسولی خود را حفظ نمایند ، در این بین در تلاش‌های ارتباط دولت‌ها اصطلاح جدیدی نیز به فضا ی سیاسی وارد شد که آن دیپلماسی میدان است. میدان ، جولانگاه ابراز قدرت سخت و توانمندی‌های دولت‌ها با سایر اجزای یک کشور همچون قبائل ، گروه‌ها ، دسته‌جات ، احزاب و مجموعه‌های سیاسی ، نظامی و حتی اقتصادی است. میدان جایی است که بیشتر از آنکه دولت‌ها را به هم وصل کند دولتی را به گروهی و دسته‌ای وصل می‌کند که آن گروه و دسته دارای قدرتی از حیث نظامی یا سیاسی یا فرهنگی و یا اقتصادی در کشور دیگر است. استفاده از میدان وقتی لازم است که از طریق دیپلماسی نتوان موضوعی را حل و فصل نمود بهره‌گیری از توانمندی‌های درون یک کشوردیگر ، به غیر از دولت‌ها در دنیای سیاست امروز ضرورتی اجتناب ناپذیر است اما باید در حدود و ثغور آن با تدبر حرکت کرد
زمانی که آمریکا یا دول استکباری عراق را اشغال کردند یعنی میدان را بر دیپلماسی ترجیح دادند آیا مشکلات با مذاکره و دیپلماسی با دولت عراق اشغال شده ، حل شد؟ یا زمانی که ۷۰ درصد خاک سوریه توسط داعش اشغال شده آیا دیپلماسی و روابط بین الملل با دولت سوریه کارساز بود؟ یا در زمانی که فلسطین هر روز توسط کشور اشغالگر قدس بمباران می‌شود مذاکره با دولت فلسطین و دیپلماسی حل کننده مصائب مردم فلسطین است. لذا می‌توان در این دنیای پرآشوب به این نکته باور داشت که گاهی درب‌های دیپلماسی و روابط بین‌الملل بسته یا نیمه بسته است و تنها مسیر مطمئن در جهت تغییرات استراتژیک ، بهره‌گیری از میدان و بازیگرانی غیر از دولت‌هاست.
با این توضیح جلسات و رفت و آمد نیروهای حزب الله و حماس و حشد الشعبی و … به کشورها و مذاکره با سران دولت‌ها و حکومت‌ها را می‌توان در قالب دیپلماسی میدان تفسیر نمود و مفید دانست ولی باید اندیشید که حدود و ثغور بهره گیری از میدان همانند حماس و حزب الله و …. چه میزان می تواند لازم باشد مخصوصا زمانی که با یک دولت اشغالگر و غیر انسانی همچون اسرائیل مواجه هستیم
هنر سیاستمداران در ایجاد توازن قدرت میدان با دیپلماسی است و همین موضوع مهم است که تفاوتها و ظرفیتهای موجود دکتر ظریف را با سایرین معین می کند

payamgooyesemnan